به گزارش راهبرد معاصر؛ در روزهایی که به نظر می‌رسد مردم در تنگنای معیشتی قرار دارند دولت طرح‌های حمایتی و دادن یارانه را در دستور کار خود قرار داده است. وام سهام عدالت از جمله کمک های مالی دولت در روزهایی است که تورم و افزایش قیمت کالاها به اوج رسیده است. وام سهام عدالت به برخی سهامداران تعلق میگیرد که در زیر شرایط آن را توضیح دادیم. قرار بود وام سهام عدالت اوایل دی ماه به حساب متقاضیان ریخته شود اما هنوز خبری از پرداخت این وام نیست. اما اینکه وام سهام عدالت به چه کسانی تعلق میگیرد؟سود وام سهام عدالت چقدر است؟ مدارک لازم برای ضمانت این وام چیست؟ نحوه دریافت وام سهام عدالت، نحوه فروش سهام عدالت و ارزش روز این سهام چقدر است را مورد بررسی قرار دادیم.
وام سهام عدالت بدون ضامن 99 از جمله سیاست های حمایتی دولت در دوران اوج تورم و شرایط سخت کرونایی است. وام سهام عدالت با توجه افزایش قیمت سهام عدالت در بورس نیازی به ضامن ندارد و متقاضیان حداکثر 50 درصد ارزش اسمی سهام عدالت پرداخت می شود. در ادامه جزئیات بیشتر از نحوه دریافت وام سهام عدالت بدون ضامن؛ شرایط وام سهام عدالت چیست و اینکه کدام بانک های وام سهام عدالت پرداخت می کنند سود وام سهام عدالت چقدر است و بازپرداخت وام سهم عدالت چقدر است را برایتان توضیح دادیم.
در پایان آذر ماه شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اعلام کرد که آماده ارائه سرویس‌های لازم به بانک‌ها برای اعطای کارت‌های اعتباری به دارندگان سهام عدالت است و بانک‌ها می‌توانند بر مبنای ارزش روز دارایی افراد، برای اعطای اعتبار بر اساس مکانیزم‌های اعتباری خود اقدام کنند.
بانک مرکزی نیز بخشنامه اجرایی آن را شش ماه قبل در خرداد ماه به بانک‌ها ابلاغ کرد که براساس آن سهام تمامی شرکت‌های موجود در سبد سهام عدالت که آزاد شده است، باید به عنوان وثیقه صدور کارت اعتباری پذیرفته شود.
علیرضا قیطاسی، دبیر شورای هماهنگی بانک‌های دولتی گفت: بانک‌ها از سنوات گذشته سهام پذیرفته شده در بورس را به عنوان وثیقه می‌گیرند که در تمام بانک‌ها این عملیات انجام می‌شود. با توجه به این که سهام عدالت متشکل از سهام چند شرکت است و نحوه توثیق آن متفاوت بوده، به همین دلیل بانک مرکزی در خرداد ماه بخشنامه‌ای صادر کرد که براساس آن بانک‌ها از این بابت مشکلی ندارند و پذیرفتن سهام عدالت به عنوان وثیقه بلامانع است.
او عنوان کرد: برای انجام این کار شرکت سپرده‌گذاری مرکزی باید سازوکار توثیق سهام عدالت را برای بانک‌ها فراهم کند که به صورت سیستم برخط در شعب بانک‌ها امکان به وثیقه گذاشتن سهام عدالت فراهم باشد. اما این سیستم هنوز آماده نشده است.
قیطاسی ادامه داد: با توجه پیگیریهای به عمل آمده از چند بانک دولتی عضو شورا مطلع شدیم که شرکت سپرده‌گذاری مرکزی در هفته قبل مکاتبه و پیش‌نویس تفاهم‌نامه‌ای را ارسال کرده تا بانک‌ها بررسی کنند. پس از امضای تفاهم‌نامه مورد قبول طرفین امکان توثیق سهام عدالت براساس درخواست بانک‌ها توسط شرکت سپرده‌گذاری مرکزی فراهم می‌شود.
دبیر شورای هماهنگی بانک‌های دولتی در پایان خاطر نشان کرد، چنانچه سازوکار توثیق سهام عدالت برای بانک‌ها فراهم شود، امکان صدور کارت اعتباری با مکانیزم‌های هر بانک در قبال توثیق سهام عدالت وجود دارد.
بر این اساس می‌توان گفت هنوز مشکل پرداخت کارت اعتباری سهام عدالت فراهم نیست. نکته قابل توجه این است که انتظار شش ماهه مردم برای دریافت وام ۱۱ و ۶ میلیون تومانی است.
به عبارتی دارندگان سهام عدالت ۵۳۲ هزار تومانی می‌توانند کارت اعتباری ۶ میلیون تومانی دریافت کنند و دارندگان سهام عدالت یک میلیون تومانی می‌توانند کارت اعتباری ۱۱ میلیون تومانی بگیرند.
محمود حسنلو، مدیر فنی سهام عدالت، خبر ارائه این کارت اعتباری از اوایل دی ماه را رد می‌کند و می‌گوید از ابتدا روز معینی برای این کار مشخص نشده بود چون کار زمانبری است اما پیش‌بینی می‌شود تا پایان دی ماه بانک‌های بزرگ این کارت‌های اعتباری را به دارندگان سهام عدالت بدهند.
با آزادسازی سهام عدالت و اشتیاق بسیاری از دارندگان آن برای فروشش، مسوولان به فکر افتادند که چگونه از اشتیاق سهامداران برای فروش سهام عدالت کم کنند تا جلوی ریزش شاخص کل هم گرفته شود.
از این رو طرح‌های زیادی مطرح شد؛ از خرید خودرو، ضمانت‌نامه وام و ودیعه مسکن گرفته تا ارائه کارت اعتباری که همگی طرح‌های تشویقی مسوولان برای دارندگان سهام عدالت بود تا دست به سهام خود نزنند و در ازای آن از مزایایش بهره ببرند.
همه این طرح‌ها اما روی کاغذ ماند و حتی به مرحله تصویب هم نرسید. ارائه کارت اعتباری هم که به تصویب شورای‌عالی بورس رسید همچنان اجرایی نشده و در پیچ و خم بوروکراسی اداری مانده است.
اوایل مرداد ماه بود که حسین سلاح‌ورزی، عضو شورای‌عالی بورس از ارائه کارت اعتباری دارندگان سهام عدالت خبر داد.
او در حساب کاربری خود در توییتر نوشته بود با حمایت و موافقت دولت و بانک مرکزی، از هفته دوم مرداد ماه کارت اعتباری در اختیار دارندگان سهام عدالت قرار میگیرد تا سهامداران مجبور به فروش زودهنگام سهام با ارزش خود نشوند و بورس هم از تلاطم و نوسان در امان بماند.
همان زمان اعلام شد اعطای کارت اعتباری به مشمولان سهام عدالت از جمله تصمیماتی است که بعد از جلسه شورای هماهنگی اقتصادی رئیس‌جمهوری و اعلام رئیس کل بانک مرکزی گرفته شده است.
بر این اساس قرار شد که مشمولان سهام عدالت بتوانند از طریق نظام بانکی تا سقف ۵۰ تا ۶۰ درصد از ارزش دارایی سهام عدالت خود، کارت اعتباری دریافت کنند و با استفاده از آن با مراجعه به مراکز خرید، به‌صورت اعتباری خرید کنند. بر اساس طرح ابتدایی که رسانه‌ای شد به دارندگان این کارت‌های اعتباری یک سال فرصت داده می‌شد که وجه دریافتی را با بانک تسویه کنند.
علیرضا ماهیار، معاون شرکت سپرده‌گذاری مرکزی نیز چندی پیش در گفت‌وگویی وعده قبلی مسوولان مبنی بر ارائه وام به دارندگان سهام عدالت را تکرار و تاکید کرده بود که ۳۰ میلیون از مشمولان سهام عدالت که روش غیرمستقیم را برای مدیریت سهام خود انتخاب کرده‌اند می‌توانند از ابتدای دی‌ماه از بانک‌های دولتی وام خرد دریافت یا اقدام به خرید کالا کنند.
به گفته او پنج بانک دولتی و نیمه دولتی، چون بانک ملی، پست بانک، ملت، صادرات و تجارت در ارائه کارت اعتباری به مشمولان سهام عدالت اعلام آمادگی کرده‌اند. همچنین برخی بانک‌های خصوصی نیز برای پرداخت وام خرد از طریق کارت‌های اعتباری سهام عدالت پای کار آمده‌اند.
این مقام مسئول ادامه داد: کارت‌های اعتباری سهام عدالت به سهامدارانی تعلق میگیرد که روش غیر مستقیم را برای مدیریت سهام انتخاب کرده‌اند و تعداد آنها حدودا ۳۰ میلیون نفر برآورد شده است. این فرآیند به‌صورت تمام الکترونیک از مبدا بانک‌های عامل تا مقصد که سپرده‌گذاری و بازار سرمایه هستند، خواهد بود.
ماهیار عنوان کرد: افرادی که روش غیرمستقیم را برای مدیریت سهام انتخاب کرده‌اند باید سجامی باشند و بعد از احراز هویت در اپلیکیشن‌های مربوط به بانک‌های عامل و پس از اینکه سپرده‌گذاری سجامی بودن فرد را برای بانک تایید کرد، می‌تواند دارایی را مشاهده و متوجه شود چقدر دارایی سهام عدالت دارد و متناسب با آن فرم مربوطه را داخل سیستم بانک پر کند.
ماهیار تصریح کرد: این درخواست‌ها به‌صورت تجمعی بوده و بحث توثیق مکانیزه اتفاق می‌افتد و بعد از آن شرکت به بانک اعلام می‌کند سهام فرد توثیق شد و بانک می‌تواند به سهامدار اعتبار دهد. برخی از بانک‌ها در نظر دارند این مبلغ را در قالب شارژ کردن کارت عادی مشتریان، برخی کارت خرید و برخی از طریق روش‌های نوین پرداخت شارژ کنند. پس از اینکه نخستین قرارداد نهایی شود، مردم می‌توانند از مزایای این کارت اعتباری از ابتدای دی ماه بهره‌مند شوند.
بلاتکلیفی سهامداران
اکنون اما یک هفته از شروع دی ماه گذشته است و خبری از وام سهام عدالت نیست!
محمود حسنلو، مدیر فنی سهام عدالت در پاسخ به پیگیریهای «دنیای اقتصاد» درباره علت تاخیر پرداخت این وام ابتدا تاکید می‌کند که آنچه از آن به‌عنوان وام نام برده می‌شود در واقع کارت اعتباری است که از ابتدا هم زمان معینی برای ارائه این کارت اعلام نشده بود.
او توضیح می‌دهد: ارائه کارت اعتباری به کسانی که روش مستقیم را انتخاب کرده‌اند در دست بانک‌هاست و ما سرویس‌هایش را هم به بانک‌ها داده‌ایم. برای روش غیرمستقیم هم به زودی عملیاتی می‌شود و منتظر عقد قرارداد هستیم. یعنی مسائل اداری مانده و کارهای فنی آن انجام شده است.
او در پاسخ به این سوال که آیا مشکلی برای ارائه این وام در قالب کارت اعتباری از سوی بانک‌ها وجود دارد، تاکید دارد که مشکلی از سمت بانک‌ها وجود ندارد و باید برخی کارهای اداری انجام شود. حسنلو پیش‌بینی می‌کند کارهای اداری نیز به زودی انجام شود.
مدیر فنی سهام عدالت همچنین در واکنش به اخباری که زمان ارائه وام سهام عدالت را اول دی‌ماه اعلام کرده بودند، می‌گوید: یادم نمی‌آید کسی گفته باشد این کارت‌های اعتباری از اول دی ماه به سهامداران داده می‌شود یعنی زمان خاصی اعلام نشده بود. چون هر بانکی تا بیاید پیاده‌سازی‌های فنی را انجام دهد و قرارداد حقوقی ببندد زمان می‌برد.
بنابراین بعید است کسی زمان تعیین کرده باشد و به نظر می‌رسد اینها شایعات فضای مجازی بوده است. حسنلو اظهار امیدواری می‌کند ارائه کارت اعتباری به دارندگان سهام عدالت تا پایان دی ماه صورت گیرد و می‌گوید: برای این کار باید چند ارگان و سازمان مختلف با هم کار کنند ولی بانک‌های بزرگ‌تر حتما تا پایان دی ماه این کار را به پایان خواهند رساند.
مدیر فنی سهام عدالت در حالی می‌گوید مشکلی از سوی بانک‌ها برای ارائه وام وجود ندارد و تنها بوروکراسی اداری کار را کند کرده است که برخی علت این تاخیر را محدودیت منابع بانک‌ها و همچنین مشخص نبودن وضعیت ضامن می‌دانند. پیش از این اعلام شده بود مزیت دریافت چنین وامی این است که سهام شخص به جای ضامن وام وثیقه می‌شود و متقاضی دیگر نیازی به ضامن ندارد.
اما اخیرا محمدرضا جمشیدی، دبیر کانون بانک‌های خصوصی با تاکید بر اینکه گرفتن وثیقه مناسب با ارزش تسهیلات از وظایف بانک است تاکید کرده است سهام عدالت نمی‌تواند وثیقه تسهیلات باشد چون اگر قیمت آن در بورس کاهش پیدا کند در اصل وثیقه بانک در برابر تسهیلات اعطا‌شده، کم شده و بانک کسری وثیقه می‌آورد. به گفته دبیر کانون بانک‌های خصوصی اگر سهام عدالت بخواهد وثیقه باشد رقم تسهیلات محدود می‌شود به مبلغ اسمی سهام عدالت.
یعنی ۵۳۲ هزارتومان یا یک میلیون تومان. او همچنین یادآور شده است که این وام از نظر منابع فشار زیادی به بانک‌ها وارد می‌کند. چرا که پیش از این هم با ورود کرونا وام‌های متعددی برای آنها تکلیف شد که فشار زیادی به منابعشان آورد، حالا هم منابعشان به قدری نیست که بتوانند همه موارد را با هم پیش ببرند.
طبق اعلام قبلی معاون شرکت سپرده‌گذاری مرکزی، ۳۰ میلیون از مشمولان سهام عدالت که روش غیرمستقیم را برای مدیریت سهام خود انتخاب کرده‌اند می‌توانند از ابتدای ماه آینده از بانک‌های دولتی وام خرد دریافت یا اقدام به خرید کالا کنند.
با توجه به ارزش ۱۳ میلیونی سهام عدالت ۵۰۰ هزار تومانی دارندگان این برگه‌های سهام عدالت تا ۶.۵ میلیون تومان می‌توانند وام دریافت کنند. این مبلغ برای دارندگان سهام عدالت یک میلیون تومانی به حدود ۱۳ میلیون تومان می‌رسد.
معاون شرکت سپرده گذاری مرکزی درباره چگونگی استفاده از کارت‌های اعتباری سهام عدالت گفت: این کارت‌ها به مانند کارت‌های اعتباری است که دولت به کارمندان خود برای خرید کالا ارایه می‌کند، اما تفاوت آن با کارت‌های اعتباری خرید کالا این است که دارندگان این نوع کارت‌ها می‌توانند به جای خرید کالا درخواست وام خرد از بانک‌ها کنند.
وی با بیان اینکه ۵ بانک دولتی و نیمه دولتی، چون بانک ملی، پست بانک، ملت، صادرات و تجارت در ارایه کارت اعتباری به مشمولان سهام عدالت اعلام آمادگی کرده اند، اظهارداشت: البته برخی بانک‌های خصوصی نیز برای پرداخت وام خرد از طریق کارت‌های اعتباری سهام عدالت پای کار آمده اند.
معاون شرکت سپرده گذاری مرکزی، مکانیزم پرداخت وام خرد توسط بانک‌ها به دارندگان کارت اعتباری سهام عدالت را با سود ۱۸درصدی البته بدون ضامن عنوان کرد و گفت: مزیت دریافت چنین وامی این است که سهام شخص به جای ضامن وام وثیقه می‌شود و متقاضی دیگر نیازی به ضامن ندارد.
ماهیار، اضافه کرد: کارت‌های اعتباری سهام عدالت برای سهام دارانی است که روش غیر مستقیم را برای مدیریت سهام خود انتخاب کرده اند و تعداد آنها حدودا ۳۰ میلیون نفر برآورد شده است. معاون شرکت سپرده گذاری مرکزی، در ادامه افزود: این فرایند به صورت تمام الکترونیک از مبدا بانک‌های عامل تا مقصد که شرکت سپرده گذاری و بازار سرمایه هستند، خواهد بود.
وی افزود: افرادی که روش غیرمستقیم را برای مدیریت سهام خود انتخاب کرده اند، باید سجامی باشد و بعد از احراز هویت در اپلیکیشن‌های مربوط به بانک‌های عامل و پس از اینکه شرکت سپرده گذاری سجامی بودن فرد را برای بانک تایید کرد، می‌تواند دارایی خود را مشاهده کند و متوجه شود چقدر دارایی سهام عدالت دارد و متناسب با آن، فرم مربوطه را داخل سیستم بانک پر کند. وی افزود: در واقع فرد بدون نیاز به مراجعه حضوری متوجه می‌شود که می‌تواند تا چه میزان تسهیلات دریافت کند.
این مقام مسئول درباره چگونگی دریافت کارت اعتباری سهام عدالت، گفت: برخی بانک‌ها سرویس اپلیکشن لازم را برای ورود اینترنی مشمولان پیاده سازی کرده اند که آنها برای استفاده از مزایای این طرح می‌توانند از این طریق اقدام به دریافت وام کنند، برخی دیگر از بانک‌ها قرار است از طریق کارت‌های بانکی که در دست مردم استفاده کنند.
معاون فناوری و توسعه نوآوری شرکت سپرده گذاری مرکزی درباره میزان تسهیلاتی که از سوی بانک‌ها اعطا می‌شود، گفت: برخی بانک‌ها ۶۰ درصد ارزش روز دارایی فرد و برخی تا ۱۰۰ درصد هم برای اعطای تسهیلات پیش بینی کرده اند که مکانیزم آن بستگی به بانک عامل دارد. در نهایت درخواست فرد به شرکت سپرده گذاری مرکزی ارسال می‌شود.
ماهیار گفت: این درخواست‌ها به صورت تجمعی بوده و بحث توثیق مکانیزه اتفاق می‌افتد و بعد از آن شرکت به بانک اعلام می‌کند که سهام فرد توثیق شد و بانک می‌تواند به سهامدار اعتبار دهد. به گفته وی، برخی از بانک‌ها در نظر دارند این مبلغ را در قالب شارژ کردن کارت عادی مشتریان، برخی کارت خرید و برخی از طریق روش‌های نوین پرداخت شارژ کنند.
بانک‌ها معادل ۵۰ درصد ارزش روز سهام عدالت را بابت وام با نرخ سود ۱۸ درصد و دوره بازپرداخت سه ساله پرداخت می‌کنند.
با توجه به ارزش 13 میلیونی سهام عدالت 500 هزار تومانی دارندگان این برگه‌های سهام عدالت تا 6.5 میلیون تومان می‌توانند وام دریافت کنند. این مبلغ برای دارندگان سهام عدالت یک میلیون تومانی به حدود 13 میلیون تومان می‌رسد.
مشمول سهام عدالت که روش غیرمستقیم را برای مدیریت سهام خود انتخاب کرده است، باید سجامی باشد و بعد از احراز هویت در اپلیکیشن های مربوط به بانک های عامل و پس از اینکه شرکت سپرده گذاری سجامی بودن فرد را برای بانک تایید کرد، می تواند دارایی خود را مشاهده کند و متوجه شود چقدر دارایی سهام عدالت دارد و متناسب با آن، فرم مربوطه را داخل سیستم بانک پر کند. فرآیند کاملا به صورت الکترونیکی است و متقاضیان می‌توانند درخواست خود را از طریق اپلیکیشن‌های بانکی ارائه دهند.
در این راستا، شایعاتی مبنی بر اختصاص وام با ۵۰ درصد از ارزش روز سهام عدالت با نرخ سود ۱۸ درصد و دوره بازپرداخت سه ساله برای سهامداران روش غیر مستقیم سهام عدالت منتشر شده است که از سوی شرکت سپرده گذاری مرکزی تکذیب شد.
معمارنژاد افزود: بانک‌های تجاری کشور از جمله ملی، سپه، صادرات، تجارت و ملت آمادگی دارند در صورتی که افراد نیاز مالی کوتاه مدت دارند از طریق وثیقه گیری سهام عدالت، نیاز مالی کوتاه مدت مالی مردم را تأمین کنند تا مردم مجبور نشوند سهام عدالت شأن را بفروشند.
وی به سازوکار وثیقه گذاری سهام عدالت در بانک‌ها اشاره کرد و ادامه داد: مبنای کار به صورت کارت اعتباری مرابحه است که این موضوع مطابق با سیاست شورای پول و اعتبار و دستور العمل بانک مرکزی است.
معاون امور بانکی، بیمه و شرکت‌های دولتی وزارت اقتصاد گفت: همه بانک‌ها توافق کردند که حداقل ۵۰ درصد ارزش روز سهام عدالت آزاد شده را به عنوان وثیقه بپذیرند و تسهیلات بدهند. زمان بازپرداخت نیز به صورت سه ساله با نرخ مصوب شورای پول و اعتبار یعنی ۱۸ درصد است.
وی افزود: برخی از بانک‌ها فرایند را به صورت کاملاً الکترونیکی آماده کرده‌اند و برخی نیز در حال آماده سازی هستند؛ سامانه بانک ملی کاملاً آماده است و نیاز به مراجعه حضوری به هیچ وجه نیست. بانک ملت هم این اقدام را انجام داده و به زودی جزئیات آن اعلام خواهد شد.
بانک صادرات، سپه و تجارت هم در حال آماده کردن زیرساختها هستند تا مردم برای دریافت این وام، نیاز به مراجعه حضوری به شعب بانک نداشته باشند.
معمارنژاد گفت: در سامانه بانک ملی هم احراز هویت و هم ثبت درخواست و پرداخت به شیوه الکترونیکی انجام می‌شود.
وی درباره وضعیت فروش سهام کسانی که درخواست فروش سهام عدالت خود را ثبت کرده اند، گفت: بر اساس آخرین آمار ۹۶ درصد از کسانی که درخواست فروش سهام عدالت خود را ارائه کردند وجوه را دریافت کرده‌اند و تنها ۴ درصد در شرایط تجمیع و فروش سهام عدالت قرار دارند، و اگرنه بانک‌ها و کارگزاری‌ها وجوه ۹۶ درصد سهام فروخته شده را فروخته اند.
محمدرضا حسین زاده مدیرعامل بانک ملی هم در این نشست خبری اظهار کرد: فلسفه کارت اعتباری این است که در ابتدا وام تلقی نشود؛ از اولین تراکنش یک ماه فرصت دارد تسویه کند اگر تسویه کرد یک ریال هم به بانک به عنوان بهره نیاز نیست بدهد و بلافاصله از ماه بعد دوباره می‌تواند این کار را انجام دهد.
وی افزود: اما اگر این زمان گذشت و تسویه نکرد این مبلغ تبدیل به وام شده و دیگر باید بهره ۱۸ درصدی پرداخت شود.
حسین زاده گفت: دارندگان سهام عدالت برای دریافت این وام باید به همان بانکی مراجعه کنند که آنجا حساب دارند و شماره شبایشان را معرفی کرده‌اند.
در پایان معاملات امروز بازار سهام، ارزش سهام عدالت درمقایسه با چهارشنبه ۱۰ دی ماه، ۳.۳ درصد (۳۱۳ هزار و ۵۹۴ تومان) کاهش یافت و ارزش سبد ۵۳۲ هزار تومانی سهام عدالت به ۹ میلیون و ۱۰۴ هزار و ۲۰۳ تومان رسید.با احتساب این موضوع، ارزش ۶۰ درصد قابل فروش سبد ۵۳۲ هزار تومان سهام عدالت به ۵ میلیون و ۴۶۲ هزار و ۵۲۱ تومان رسیده است.