به گزارش راهبرد معاصر؛ روز یکشنبه ۵ اردیبهشت ۱۴۰۰ شمسی (۲۵ آوریل ۲۰۲۱) شبکه ایران اینترنشنال، وابسته به عربستان سعودی، اقدام به انتشار فایل صوتی محرمانه ای منتسب به محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه کرد. ظاهرا این فایل صوتی بخشی از مصاحبه جواد ظریف با سعید لیلاز اقتصاد دان و روزنامه نگار اصلاح طلب در قالب برنامه «آن سوی دولت» ، زیر نظر مرکز بررسی های استراتژیک ریاست جمهوری می باشد. در ضبط این برنامه قرار بود به ابتکار شخص رئیس جمهور تمام وزرای کابینه برای انتقال تجربیات، مصائب و چالش های حکمرانی به دولت بعدی و همچنین جهت حفظ و نگه داری در حافظه سازمانی به ترتیب مصاحبه هایی را انجام دهند. در این فایل صوتی به سرقت رفته وزیر امور خارجه درباره برخی مسائلی همچون نقش روسیه در توافق برجام، نفوذ منطقه ای ایران، هماهنگی میان نیروهای قدس و وزارت خارجه در زمان شهید سلیمانی، سقوط هواپیمای اوکراینی و ... مطالبی را ایراد کردند که موجب بحث و جنجال های فراوانی در داخل و خارج از خاک ایران اسلامی شد. در این میان بسیاری از رسانه ها و مطبوعات منطقه ای و بین المللی متناسب با دولت یا جریانی که به آن وابستگی سیاسی، فکری یا مالی دارند به پوشش این خبر پرداختند.
برخی از رسانه ها به بررسی اجمالی مطالب عنوان شده در این مصاحبه پرداختند و به دنبال رد پای افراد یا جریاناتی بودند که از انتشار این فایل صوتی در این مقطع زمانی منتفع می شدند. برخی رسانه ها نیز با تیترهای جهت دار و برجسته کردن مطالب غیر معمول و محرمانه وزیر امور خارجه به دنبال ایجاد تنش و دو دستگی میان جریانات سیاسی داخل ایران بودند.
سایت تحلیلی «ساسه بوست» وابسته به جریان اخوانی در گزارش جامع به پوشش سرفصل های اصلی مصاحبه محمد جواد ظریف همچون تلاش مسکو برای به نتیجه نرسیدن توافق هسته ای، حمله به سفارت عربستان، پروازهای سپاه به مقصد سوریه، تسلط نهادهای امنیتی در وزارت خارجه و ... پرداخت. ساسه بوست در ادامه به این موضوع اشاره کرد که چرا باید این فایل صوتی در وضعیت کنونی منتشر شود و چه کسانی از انتشار آن سود می برند؟ در نگاه این رسانه دلیل نخست انتشار این فایل صوتی را می توان تشدید تنش ها میان دولت روحانی با جریان بنیادگرا (انقلابی) به دلیل پیشرفت در مذاکرات هسته ای وین و همچنین نزدیک شدن به انتخابات ریاست جمهوری در ماه ژوئن (خرداد) عنوان کرد. در ادامه این متن دلیل دیگری که به آن اشاره می شود از بین بردن احتمال حضور محمد جواد ظریف و ضربه به اصلاح طلبان در آستانه انتخابات است. اما در سوی دیگر عده ای معتقدند انتشار این فایل صوتی به نفع محمد جواد ظریف و اصلاح طلبان است؛ زیرا می توانند در انتخابات پیش رو نظر افرادی که منتقد سیاست های منطقه ای جمهوری اسلامی هستند را به خود جلب کنند.
«المانیتور»
تحریریه وب سایت المانیتور معتقد است که هنوز معلوم نیست که پخش این فایل صوتی به جایگاه ظریف ضربه بزند یا خیر، زیرا وی همچنان در پست خود مشغول به کار و در مسیر سفر های منطقه ای است. در بخش دیگر این متن به آن بخش از صحبت های ظریف اشاره می شود که وی به انتقاد از سیاست های مسکو در قبال برجام می پردازد. ظریف معتقد است بعد از آنکه توافق برجام قطعی شد، در جهت ضربه به توافق هسته ای، دیدار با شهید سلیمانی را پذیرفتند و زمینه حضور گسترده زمینی ایران در سوریه را فراهم آوردند. ادعایی که از سوی حسین امیر عبداللهیان رد شد و وی شهید سلیمانی را حامی بزرگ دیپلماسی دانست. امیر عبداللهیان در ادامه به این نکته اشاره کرد که شهید سلیمانی «میدان جنگ» و «دیپلماسی» را دو ستون محافظت از منافع جمهوری اسلامی می دانست.
میدل ایست آی نیز روز ۲۷ آوریل در یادداشتی تحلیلی به برجسته کردن آن بخش از صحبت های وزیر امور خارجه پرداخت که به رابطه میان «میدان» و «دیپلماسی» اشاره شده بود. در این گزارش آمده است که نیروهای انقلابی پس از انتشار این فایل صوتی انتقادات تندی را علیه محمد جواد ظریف ایراد کردند. در بخش دیگری از این گزارش با لحنی شیطنت آمیز می نویسد که شهید سلیمانی با همراهی مسکو به دنبال به نتیجه نرسیدن برجام بودند (!) و سیاست های فرمانده سابق سپاه قدس در تعارض با منافع بلند مدت ایران در منطقه بوده است. در بخش آخر این گزارش نیز به واکنش مطبوعات داخلی ایران همچون روزنامه وطن امروز، جوان، کیهان و شرق به فایل صوتی منتشر شده پرداخته می شود.
تایمز اسرائیل در گزارشی به انعکاس انکار صحبت های ظریف در خصوص حملات اسرائیل به ایران در سوریه از سوی جان کری وزیر خارجه سابق آمریکا پرداخت. جان کری بلافاصله پس از انتشار این خبر و آغاز انتقادات داخلی از سوی جمهوری خواهان درباره افشا اسرار نظامی اسرائیل، در توییتی این «داستان» را نادرست خواند و تکذیب کرد. ظاهرا در بخشی از مصاحبه محمد جواد ظریف با سعید لیلاز، برای آنکه وی خود را بی خبر از مسائل مهم امنیتی نشان دهد مدعی می شود که این جان کری بود که وی را از حملات اسرائیل به اهداف ایرانی در سوریه با خبر کرده است! این در حالی است که در سال ۲۰۱۸ خبرگزاری رویترز به نقل از مقامات اسرائیلی در گزارشی خبر از قریب به ۲۰۰ حمله نیروی هوایی اسرائیل علیه اهداف ایرانی در سوریه داد. در ادامه این گزارش تایمز اسرائیل به واکنش برخی سیاست مداران آمریکا نسبت به گفتگو های محرمانه میان ظریف و کری پرداخت. به عنوان مثال نیکی هیلی نماینده سابق ایالات متحده آمریکا در سازمان ملل که به نظر می رسد یکی از کاندیدهای ریاست جمهوری ۲۰۲۴ باشد، در واکنش به گفتگو ها میان ظریف و کری آن را «نفرت انگیز» توصیف کرد.
روزنامه نیویورک تایمز نیز در مقاله ای با اشاره به مباحث مطرح شده در فایل صوتی انتشار یافته از سوی دکتر ظریف، مطالب بیان شده از سوی وزیر امور خارجه را نشان دهنده «جنگ قدرت» در پشت پرده روابط میان رهبران تهران دانست. این رسانه آمریکایی در ادامه نوشت که ظریف در این مصاحبه گفته است که سپاه به بسیاری تصمیمات دولت توجهی ندارد و عکس آن عمل می کند. این رسانه آمریکایی با پر رنگ نشان دادن اختلافات میان دستگاه سیاست خارجی و سپاه قدس به نقل از جواد ظریف نوشت که شهید سلیمانی در بسیاری از مقاطع سبب تضعیف دستگاه سیاست خارجی شده است (!) البته نیویورک تایمز در ادامه به آن بخش از مصاحبه محمد جواد ظریف نیز که وی به تمجید از نقش و عملکرد شهید سلیمانی در تحولات افغانستان و عراق پس از تجاوز نظامی آمریکا پرداخته نیز اشاره می کند. در بخش دیگری از گزارش نیویورک تایمز به حفره های امنیتی در ایران اشاره می کند. پس از دو ترور و دو انفجار در سایت هسته ای نطنز، حال ما شاهد سرقت فایل صوتی مصاحبه محرمانه جواد ظریف از سوی فرد یا افرادی ناشناس هستیم که به نظر می رسد در جهت ضربه به منافع ملی کشورمان منتشر شده است.
گاردین نیز در تیتری جهت دار، مصاحبه دکتر ظریف را در انتقاد وی از شهید سلیمانی خلاصه کرد! این رسانه بریتانیایی مدعی شد انتشار این فایل صوتی ممکن است به از بین بردن اعتبار ظریف در ایران منجر شود، اما برخی دیگر معتقدند انتشار این فایل صوتی ممکن است تلاشی از سوی ظریف برای تبرئه خود به دلیل ناکامی در مسیر تحقق اهداف دستگاه سیاست خارجی ایران باشد. به گفته محمد جواد ظریف و وزارت امور خارجه ایران صوت منتشر شده به صورت گزینشی و ناعادلانه جهت نشان دادن تصویری غیر واقعی از روابط میان محمد جواد ظریف و شهید سلیمانی منتشر شده است. به گفته این رسانه پخش این گزارش در شرایطی است که عباس عراقچی مذاکره کننده ارشد تیم ایرانی در مذاکرات وین خبر از توافق میان تهران و واشنگتن در جهت رفع برخی تحریم ها در حوزه بانکی، نفتی و خودرو داده است.
روز دوشنبه ۲۶ آوریل ۲۰۲۱ سایت الجزیره انگلیسی نیز در مقاله ای به مطالب عنوان شده در مصاحبه محرمانه دکتر ظریف با سعید لیلاز پرداخت. این رسانه قطری نوشت؛ انتشار این فایل صوتی که در ماه مارس ضبط شده بود سبب بحث و جدل های شدیدی پیش از انتخابات ریاست جمهوری ایران شده است. در گزارش الجزیره با تاکید بر اصطلاح «میدان»، به نقش سپاه قدس در عملیات های نظامی و فرآیند های دیپلماتیک اشاره و به آن می پردازد. در ادامه الجزیره نیز به مانند سایر رسانه ها به نقل از وزیر امور خارجه می نویسد که در ایران همواره «دیپلماسی» فدای «میدان» شده است!
انتشار فایل صوتی محرمانه وزیر امور خارجه آن هم در زمانی که مذاکرات هسته ای وین و دیپلماسی پنهان میان تهران و ریاض به مراحل حساس خود رسیده است؛ نشان دهنده نفع افراد یا جریاناتی از تداوم بحران در روابط ایران با جامعه جهانی است. رژیم صهیونیستی به همراه نئوکان ها در آمریکا به دنبال القاء این موضوع در افکار عمومی هستند که در ایران تمام قدرت در دست سپاه پاسداران و نیروهای امنیتی است؛ و دولتمردان و دیپلمات های ایرانی فاقد قدرت تصمیم گیری و اجرایی هستند. مروری بر مطالب انتشار یافته در رسانه های مهم منطقه ای و بین المللی نشان دهنده سوء استفاده رقبا و دشمنان ایران از مطالب عنوان شده در این فایل صوتی می باشد. شایسته است در شرایط کنونی که برخی کشورها و جریانات سیاسی به دنبال ضربه منافع ملی کشورمان هستند؛ شخص وزیر امور خارجه با ارائه توضیحات لازم پیرامون مطالب ایراد شده در مصاحبه با پروژه محرمانه «آن سوی دولت» موجبات رفع سوء تفاهم ها و تنش های احتمالی را فراهم آورده و در جهت امنیت و منافع کشور قدم بردارند.