سیاست خارجی دولت سیزدهم؛ فرصت‌ها و تهدیدها-راهبرد معاصر
ماجرای فرار دختر ۲۰ ساله در تهران توضیحات سخنگوی شهرداری تهران درباره ساخت مسجد قیطریه اعلام موضع پوتین درباره ارسال جنگنده‌های اف-16 از سوی غرب به اوکراین شمار شهدای غزه به 32 هزار و 623 نفر رسید چرا بعضی‌ها در خواب می‌میرند؟ قیمت نفت بیش از یک دلار بالا رفت اردوغان با بایدن دیدار می‌کند واکنش ایران به ماجراجویی خطرناک اسرائیل در استان حلب سوریه آیت‌الله خاتمی: مسئولان باید موانع تولید را از سر راه بردارند بنیانگذار صرافی ارز دیجیتال به ۲۵ سال زندان محکوم شد رژه دریایی ۳ هزار شناور مردمی جبهه مقاومت در روز قدس تمدید ۵ساله قرارداد صادرات گاز ایران به عراق مصرف کدام ویتامین‌ها برای مردان ضروری است؟ بایدن: عربستان برای اولین بار آماده است اسرائیل را کاملاً به رسمیت بشناسد تاکید چین بر اهمیت رزمایش‌ها با ایران و روسیه برای امنیت منطقه لاوروف: آمریکا برای جلوگیری از آبروریزی بیشتر قطعنامه آتش بس غزه را وتو نکرد خبرگزاری رسمی سوریه از حمله اسرائیل به مناطقی در حلب خبر داد واکنش ایران به اقدام انسان‌دوستانه نیروی دریایی پاکستان در نجات ۸ ماهیگیر ایرانی تحویل کارت سوخت در ۱ هفته تا آخر اردیبهشت هواشناسی امروز 10 فروردین 1403/پیش‌بینی آسمان صاف تهران طی ۲ روز آینده آیت الله رئیسی: ایستادگی غزه تفوق گفتمان مقاومت را اثبات کرد اسماعیل هنیه با سرلشکر باقری دیدار کرد علت گرفتگی و سفتی دست‌ها در هنگام صبح‌ چیست؟ انصارالله: تا کنون به ۸۶ کشتی مرتبط با اسرائیل حمله کرده‌ایم جزئیات روند سرمایه گذاری خارجی در یک دهه اخیر آمریکا: به روسیه در رابطه با احتمال وقوع حمله تروریستی هشدار داده بودیم مادرانی که در بارداری استامینوفن مصرف کنند کودکانشان دچار این مشکل می شوند مدعی تجاوز جنسی به صهیونیست‌ها در هفت اکتبر کلاهبردار از آب درآمد اقدام عجیب سفیر ایران در باکو/ برای عزت ایران استعفا دهید قیمت خودرو‌های ایران خودرو و سایپا امروز ۱۰ فروردین ۱۴۰۳+ جدول قیمت سکه و طلا امروز جمعه ۱۰ فروردین ۱۴۰۳+ جدول قیمت دلار و یورو و نرخ ارز امروز ۱۰ فروردین ۱۴۰۳+ جدول ضعف و بیحالی در ماه رمضان را با خوردن این مواد غذایی در سحری برطرف کنید توافق ایران و ترکمنستان برای سفر رئیسی به عشق آباد نفخ معده را جدی بگیرید نشانه این بیماری هاست! حملات موشکی حزب‌الله لبنان به شمال فلسطین اشغالی عصاره این میوه ترش و شیرین را بخورید سریعتر می دوید با خوردن روزانه این نوع سرکه به راحتی ٨ کیلو وزن کم کنید شارژ نه میلیونی حساب حقوق این بازنشستگان+ جزئیات افزایش حقوق بازنشستگان منطق ساخت مساجد در پارک‌های بزرگ چیست؟ دیدار نوروزی امیر آشتیانی و قالیباف آیت الله رئیسی: انفعال برخی کشورهای اسلامی در قبال ملت فلسطین موجب تأسف است آنچه که باید از کنکور ۱۴۰۳ بدانیم/ مهمترین تغییر آزمون امسال کدام استان‌ها بیشترین و شدیدترین تصادفات نوروزی را داشتند؟ صدور 230 هزار فقره چک الکترونیکی در شبکه بانکی قالیباف: نتیجه عملیات طوفان الاقصی تحت هیچ شرایطی قابل تغییر نیست واعظ آشتیانی: نمایندگان جدید توصیه‌های رهبر انقلاب را نصب‌العین قرار دهند رهبر انقلاب : غزه، تا این لحظه پیروز اصلی میدان است آخرین وضعیت توافقات و قراردادهای بین‌المللی دولت بررسی شد استقبال 56 درصدی مردم از طرح کالابرگ فجرانه دوم وزیر دفاع: امسال هم تولید تجهیزات و تسلیحات جدید را با قدرت ادامه می‌دهیم لایحه عفاف و حجاب به دلیل برخی از ایرادات دوباره به مجلس برگشت داده شد اعلام تمهیدات ترافیکی شب‌های قدر در تهران آخرین وضعیت ترافیک محورهای شمالی اعلام شد اعلام ضریب حقوق ۱۴۰۳ کارمندان و بازنشستگان+ جزئیات دردسر بزرگ استقلال به خاطر سند یک ورزشگاه! برنامه آموزش و پرورش برای استخدام ۷۲ هزار معلم جدید جریمه تخلفات حادثه‌ساز ۵برابر شد/ اعمال از هفته آینده مخالفت خصمانه آمریکا با تکمیل خط لوله گاز «صلح» نفخ معده را جدی بگیرید نشانه این بیماری هاست! افزایش سن بازنشستگی در سال ۱۴۰۳ با این عدد تصویب شد! آخرین وضعیت ترافیکی جاده‌ها؛ ترافیک سنگین در جاده چالوس تغییرات کابینه در سال ۱۴۰۲/ چه کسانی از دولت جدا شدند؟ اسماعیل هنیه با قالیباف دیدار کرد پاسخ فرزند آیت‌الله علم‌الهدی به شایعه سهامداری در یک هلدینگ گردشگری دوندگی‌های وزارت علوم در تأمین خوابگاه متأهلی به کجا رسید آیا حمام کردن و یا شنا در استخر، روزه را باطل می‌کند؟ واکنش وزیر آموزش و پرورش به لو رفتن سوالات امتحانات نهایی تعداد کشته‌های تصادفات نوروزی به ۵۱۰ نفر رسید حکم قطعی پرونده فوت ۶ کارگر معدن طزره دامغان صادر شد اسنپ گزینه "عجله دارم" را حذف کرد! وزیر آموزش و پرورش: دشمن بداند راهبرد شهید سلیمانی شکست ناپذیر است نحوه فعالیت هتل‌ها و رستوران‌ها در ماه رمضان عباس ایروانی عظام‌خودرو به ۶۵ سال حبس محکوم شد اژ‌ه‌ای: کشور‌های اسلامی مراودات و دادوستد‌های خود با صهیونیست‌ها را کاملاً قطع کنند آلودگی هوا دست از سر تهرانی‌ها برنمی دارد آغاز پخش ویژه برنامه‌های جام ملت‌های آسیا ۲۰۲۳ از تلویزیون سومین سالگرد آیت‌الله مصباح یزدی با حضور رئیس‌جمهور اولویت فیش عمره و حج چگونه استعلام شود؟ لوح| شکست خوردگان در باتلاق نسل کشی اطلاع نگاشت| کودکان غزه زیر آوار جنگ کاریکاتور| آمریکا؛ شریک جرم قطعی پیکر آتیلا پسیانی بعد از چند روز به ایران رسید + عکس مرتضی پورصمدی درگذشت سروده‌هایی در رثای عباس‌بن علی(ع)/ از مشک پاره اشک فرات است می‌چکد؛ غیر از لب تو نیست مگر آرزوی آب برای درخواست گذرنامه زیارتی به این 2 هیأت مراجعه کنید اینفوگرافیک|کریدور شمال به جنوب، رقیب جدی برای کانال سوئز عباسعلی براتی‌پور درگذشت امشب مهمانی برویم، فطریه‌مان با چه کسی است؟ نظر 10 مرجع تقلید درباره میزان زکات فطره که فردا باید پرداخت کنیم دعای روز اول ماه رمضان مجری برنامه سوره درگذشت عبدالله انوار درگذشت نامزدهای سیمرغ و داوران چهل‌ویکمین جشنواره فیلم فجر اینفوگرافیک| الزامات و لوازم تحقیق رشد اقتصادی اینفوگرافیک|هدیه ۱۱ میلیارد دلاری ایرانی‌ها به اقتصاد ترکیه اینفوگرافیک| هراس پدرخوانده‌های داعش از سپاه پاسداران اینفوگرافیک|ایران؛ یکی از گسترده‌ترین شبکه‌های گاز دنیا اینفوگرافیک| اما و اگر‌های مالیات بر عایدی سرمایه اینفوگرافیک| شهید حاج قاسم سلیمانی از نگاه رهبر معظم انقلاب طرح | رهبرانقلاب: با ایران قوی مخالفند اینفوگرافیک| بزرگترین تولید کنندگان اورانیوم جهان اینفوگرافیک/ نقشه کامل مسیرهای پیاده‌روی اربعین + هزینه‌ها اینفوگرافیک | ایران چهاردهمین اقتصاد جهان، در سال ۲۰۲۲ ویدیو | از کرملین تا پاستور؛ قطار ایران و روسیه روی ریل همکاری‌های دوجانبه ماجرای لغو مجوز صوت و تصویر «روبیکا»+ علت جزئیات تکمیلی نتایج شمارش آرای ریاست جمهوری 1400+ آمار دقیق نتیجه نهایی انتخابات مجلس خبرگان رهبری تهران 1400 نتایج انتخابات شورا‌ی شهر استان تهران ۱۴۰۰+ اسامی آرای آیت الله رئیسی در تهران چقدر بود؟ نتایج انتخابات شورای شهر اراک 1400 نتایج انتخابات شورای شهر قزوین 1400 نتایج انتخابات شورای شهر کرمانشاه 1400 آمار دقیق انتخابات ریاست جمهوری 1400 به تفکیک استان‌ها+ جدول نتایج انتخابات شورای شهر ایلام 1400 نتایج انتخابات شورای شهر قم 1400 نتایج انتخابات شورای شهر ساری 1400 نتایج انتخابات شورای شهر تبریز ۱۴۰۰ نتایج انتخابات شورای شهر سنندج ۱۴۰۰ نتایج انتخابات شورای شهر همدان 1400 نتایج نهایی انتخابات ریاست جمهوری 1400/ آیت الله رییسی برنده انتخابات سیزدهم جدی‌ترین تهدید سایبری فعلی علیه ایران چیست؟ حکمرانی داده‌ها در دنیای دیجیتال مصادیق مجرمانه محیط زیستی جدید در فضای مجازی اعلام شد جریمه سنگین اپل از سوی سازمان ضد انحصار روسیه آپدیت جدید «تلگرام» به جنگ با «کلاب هاوس» رفت کلاب هاوس هک شد/ افشای اطلاعات شخصی ۱.۳ میلیون کاربر سارا بهرامی مهمان این هفته برنامه همرفیق+عکس تأیید هک اطلاعات ۱۵ هزار کاربر آمریکایی ۱۴.۵ میلیون آمریکایی به اینترنت ثابت دسترسی ندارند درخواست ترامپ از ایالت‌های آمریکا درباره غول‌های فناوری افزایش ظرفیت لایو اینستاگرام وقتی عربستان ثروتمند و نفت‌خیز هم از اینفلوئنسرها مالیات می‌گیرد همسریابی در فضای مجازی و کلاهبرداری از مردم اقوام ایرانی «اقلیت» نیستند تیزر برنامه تلویزیونی منهای نفت با موضوع صنعت شیشه کریستال تیزر برنامه تلویزیونی منهای نفت با موضوع صنعت آرد و گندم تیزر برنامه تلویزیونی منهای نفت با موضوع صنعت دامپروری و دام گوشتی تیزر برنامه تلویزیونی منهای نفت با موضوع صنعت دانه های روغنی تیزر برنامه تلویزیونی منهای نفت با موضوع صنعت شیرینی و شکلات تیزر برنامه تلویزیونی منهای نفت با موضوع صنعت فرش تیزر برنامه تلویزیونی منهای نفت با موضوع صنعت نساجی تیزر برنامه تلویزیونی منهای نفت با موضوع صنعت چوب و مبلمان شکست استثناگرایی آمریکایی در عصر ترامپ به سمت دنیای پس از دلار پیش می رویم؟ خروج ترامپ از برجام؛ فشار حداکثری و نتایج حداقلی آیا عراق می تواند از نیروهای امریکایی خالی شود؟ مرگ ابوبکر البغدادی؛ کشته شدن سرکرده داعش چه پیامدی دارد؟ بازوهای نیابتی ایران در منطقه قدرتمندتر از همیشه درس‌های جنگ یمن برای اسرائیل وحدت میان جریان های سیاسی ایران در سایه سیاست فشار حداکثری آمریکا دولت پنهان در لبنان شکست سیاست فشار حداکثری ترامپ در قبال ایران/درهای مذاکره با ایران باز است طرح صهیونیست ها برای اشغال دره اردن رویای چین در هفتاد سالگی؛ خیلی دور، خیلی نزدیک سبک مبارزه تشکیلات خودگردان و اتحادیه اروپا برای حفظ کرانه باختری طرحی برای ایجاد یک سازه امنیتی در خاورمیانه تاریخ سری فشار اسرائیل برای حمله به ایران بررسی صنعت انیمیشن در منهای نفت/ ژاپن چگونه صنعت انیمیشن جهان را قبضه کرد؟ + فیلم منهای نفت: درآمد 16 هزار بشکه نفت تنها در یک سوله پرورش ماهی بررسی صنعت پرورش ماهی در مستند منهای نفت + تیزر بررسی صنعت لبنیات در مستند منهای نفت/ اشتغال یک میلیون نفری شیر و لبنیات منهای نفت: درآمد یک میلیارد دلاری پسته ایران/ هیچ کشوری توان تولید پسته مرغوب ایران را ندارد همه ابعاد تحریم؛ فرصت‌ها و تهدیدها تحریم‌ها به مبادلات ما با شرکت‌های کوچک اروپایی آسیبی نمی‌زند/ نرخ کنونی دلار بالاتر از نرخ واقعی آن است
راهبرد معاصر بررسی می کند؛

سیاست خارجی دولت سیزدهم؛ فرصت‌ها و تهدیدها

ایران ما درسالهای اخیر به دلیل تشدید تنش با کشورهای منطقه و همچنین سخت‌تر شدن ساختار تحریم‌های آمریکایی روزهای پر فراز و نشیبی را پشت سر گذاشته است. دستگاه سیاست خارجی دولت سیزدهم می‌تواند با توجه ویژه به مقوله «دیپلماسی اقتصادی» روابط با کشورهای جهان را نه با لنز امنیتی، بلکه براساس منافع مشترک و وابستگی متقابل تنظیم کند.
محمد بیات؛ کارشناس مسائل بین‌الملل
تاریخ انتشار: ۰۹:۵۵ - ۰۶ شهريور ۱۴۰۰ - 2021 August 28
کد خبر: ۱۰۰۰۴۸

سیاست خارجی دولت سیزدهم؛ فرصت‌ها و تهدیدها

 

به گزارش راهبرد معاصر؛  با گذشت بیش از 40 سال از پیروزی انقلاب اسلامی، نظام اسلامی ایران به ایستگاه سیزدهم رسید. اکنون کشور ما با چالش‌های متعددی در حوزه گوناگون اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی  و ... مواجه است. حوزه تنظیم روابط خارجی و حداکثر سازی منافع کشور در نظام بین الملل یکی از دیگر از ابر چالش‌های سیستم است.  در تعاریف کلاسیک، سیاست خارجی به سیاست‌ها و اهداف نظام سیاسی مستقر گفته می‌شود که در محیط آنارشیک بین‌المللی دنبال می‌شود. در نظام جمهوری اسلامی راهبرد کلی نظام توسط ارکان نظامی سیاسی گرفته می‌شود و دستگاه وزارت خارجه به عنوان بازوی «دیپلماسی» نظام تنها یکی از مجریان سیاست‌های ابلاغی است. در کنار عنصر دیپلماسی، نظام سیاسی کشور قوه قهریه خود در خارج از جغرافیای سیاسی کشور به وسیله نیروهای نظامی، بویژه سپاه قدس پیگیری می‌کند. حال با انتخاب دکتر امیر عبداللهیان به عنوان چهاردهمین وزیر خارجه جمهوری اسلامی، بسیاری از تحلیل‌گران حوزه روابط بین الملل و سیاست خارجی امیدوارند که تیم جدید سیاست خارجی بتواند با درک درست نظام بین‌الملل، فرصت‌های پیش رو کشور را افزایش داده و در مقابل تهدیداتی که تمامیت ارضی و امنیت ملی کشورمان را به مخاطره انداخته به حداقل برسانیم. در ادامه این یادداشت سعی خواهیم کرد تا به بررسی فرصتها و تهدیدهای پیش رو دستگاه سیاست خارجی کشور در دوران دولت سیزدهم بپردازیم.

 

«ترمیم روابط با عربستان سعودی»                       

با آغاز «بیداری اسلامی» در سال 2011 و بهم ریختن نظم داخلی کشورهای خاورمیانه، جمهوری اسلامی ایران و عربستان برای حاکم کردن جریانات نزدیک به خود در کشورهای منطقه منا وارد رقابتی بزرگ شدند. تهران به غیر از بحران سوریه، از جنبش‌های اسلام‌گرا و انقلابی حمایت می‌کرد. در مقابل ریاض با ترس از حاکم شدن سیستم‌های دموکراتیک در منطقه  جریانات اقتدارگرا را مورد حمایت قرار می‌داد. در دولت سیزدهم لازم است تا با تداوم مذاکرات امنیتی با محور محافظه‌کار و استفاده از کنفرانس منطقه‌ای بغداد، روابط خود با کشورهای عضو شورای همکاری به رهبری ریاض ترمیم کرده و به حالت عادی دربیاورد. تلاش برای اتمام جنگ یمن، تشکیل دولت وحدت ملی در لبنان و گسترش روابط در حوزه‌های اقتصادی، تغییرات اقلیمی و مبارزه با آلودگی‌های زیست محیطی می‌تواند آغاز مناسبی برای بهبود روابط میان تهران-ریاض باشد.

 

«فعال سازی مسیرهای کریدوری»

ایران در روابط خود با قدرتهای بزرگ آسیایی، با توجه به موقعیت ممتاز جغرافیایی خود به دنبال عبور مسیرهای ارتباطی بین المللی از مرزها است. احیاء کریدور شمال-جنوب (هند، ایران و روسیه) و فعال‌سازی مسیرهای ابر طرح «جاده ابریشم جدید» می‌تواند ضمن تبدیل کردن ایران به قطب ترانزیتی منطقه، سبب کم اثر شدن تحریم‌های آمریکایی شود. امروزه رقبای ما در منطقه بویژه ترکیه، قطر و امارات عربی متحده بشدت به دنبال تبدیل شدن به مسیرهای اصلی انتقال انرژی و کالا در منطقه اوراسیا هستند. متاسفانه  در سالهای اخیر به دلیل سایه سنگین تحریم‌های بین‌المللی شرکا ما ریسک نکرده و تکمیل این پروژه‌ها را دنبال نکردند. بی‌شک یکی از پروژه‌های اصلی وزارت خارجه دولت سیزدهم باید گسترش و بازسازی مسیرهای زمینی، ریلی و هوایی برای اجرای طرح‌های کریدوری بزرگ در منطقه غرب آسیا باشد.

 

«اولویت بخشی به دیپلماسی اقتصادی»

جمهوری اسلامی ایران دارای 15 همسایه (7 کشور مرز زمینی و 8 کشور مرز دریایی) در چهار گوشه جغرافیای سیاسی خود است. جمعیت این همسایگان در مجموع حدود 600 میلیون نفر برآورد می‌شود که بازاری بی نظیر به ارزش 100 میلیارد دلار را به وجود آوردند. این در حالی است که سهم ایران از این بازار بزرگ تنها 2% است؛ در حالی که این عدد می‌تواند تا 10% افزایش پیدا کند. طی دهه‌های اخیر نوع روابط جمهوری اسلامی با همسایگان خود دارای فراز و نشیب بسیاری بوده است. برخی کشورها مانند روسیه، ترکیه، عراق، عمان، قطر، پاکستان دارای روابط حسنه‌ای با تهران هستند و برخی دیگر مانند عربستان سعودی، بحرین، امارات عربی متحده و ... ایران را تهدیدی علیه امنیت ملی خود ارزیابی می‌کنند. دولت سیزدهم می‌تواند با اولویت دادن به «دیپلماسی اقتصادی» کالاها، خدمات و فناوری‌های ایرانی را به سوی بازارهای منطقه‌ای و جهانی هدایت کند. تداوم نگاه صرف امنیتی به دستگاه سیاست خارجی تنها به تداوم وضعیت غیر قابل کنونی و سطح پایین تجارت خارجی منجر خواهد شد.

 

«گسترش روابط با قدرتهای نوظهور»

در حالی که با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، اندیشمندان آمریکایی مانند فوکویاما ندای پایان تاریخ سر می‌دانند و ایالات متحده آمریکا را یگانه هژمون جهانی معرفی می‌کردند؛ اما تحولات بعد از بحران مالی سال 2008 نشان داد که تا چه اندازه این ابر قدرت آسیب پدیر است. در نظریات جدید روابط بین‌الملل نظم کنونی عالم یک-چند قطبی معرفی می‌شود. قدرتهای نو ظهور اقتصادی عضو پیمان «بریکس» یعنی چین، روسیه، هند، آفریقای جنوبی و برزیل می‌توانند مسیر جدیدی برای باز تعریف شرکای اقتصادی اصلی ما در حوزه انرژی، ترانزیت، صادرات کالا، انتقال فناوری؛ سرمایه گذاری‌های مشترک و ... کمک کند. هم اکنون جمهوری اسلامی قرارداد راهبردی 25 ساله با جمهوری خلق چین به امضاء رسانده و در حال نهایی کردن قراردادی مشابه با روسیه است. به نظر می‌رسد دستگاه سیاست خارجی دولت سیزدهم بتواند در طرحی ابتکاری پیش قدم شده و چنین پیشنهادهای اقتصادی را با هند، برزیل و آفریقای جنوبی درمیان بگذارد و به اقتصاد کشور رونق ببخشد.

 

«تقویت محور مقاومت»

در منطقه خاورمیانه کشورهای مهم و تاثیر گذار سعی دارند تا فراتر از مرز دولت-ملت‌های قراردادی، نقشه جغرافیایی را به شکل طبیعی آن مشاهده و «عمق راهبردی» خود را مشخص کنند. بر همین اساس جمهوری اسلامی ایران به عنوان گهواره تمدن «ایرانشهر»، مهد جنبش‌های‌ اسلام‌گرا در جهان اسلام و قطب اصلی جهان تشیع می‌تواند نفوذ خود را از جنوب آسیا تا آب‌های مدیترانه گسترش دهد. در سال‌های اخیر شبکه نیروهای مقاومت در سراسر منطقه توانستند در حوادث بزرگ تاریخی مانند ظهور فتنه داعش، بحران سوریه، جنگ افغانستان، مبارزه با رژیم صهیونیستی و تقابل سخت با ایالات متحده آمریکا به عنوان عنصری ایمانی و  وفادار به تقویت امنیت ملی ما کمک کنند. به عبارت دیگر نیروهای مقاومت در خارومیانه به عنوان بازوی منطقه‌ای ایران عمل کرده و تهدیدات را در مبدا آن نابود یا کنترل می‌کنند. در چنین شرایطی عقل سلیم حکم می‌کند تا جمهوری اسلامی ایران به عنوان قلب محور مقاومت با اتخاذ سیاست هماهنگ میان «میدان» و «دیپلماسی»، به تقویت گروه‌های مقاومت در ابعاد مختلف نظامی، سیاسی و اقتصادی بپردازد تا از این طریق مسیر تثبیت دست‌آوردهای مقاومت در مذاکرات سیاسی با کشورهای منطقه بیش از پیش هموار شود.

 

«گسترش روابط با کشورهای قاره آفریقا»

قاره آفریقا به عنوان دومین قاره بزرگ جهان یکی از مناطق تقریبا بکر و فوق العاده برای حضور اقتصادی ایران در بازارهای فرا منطقه‌ای محسوب می‌شود. طبق پیش بینی مرکز تحقیقات «پیو» جمعیت قاره آفریقا در دهه‌های آینده از 1.3 میلیارد نفر به 4.3 میلیارد نفر خواهد رسید! این قاره میزبان منابع طبیعی همچون طلا، الماس، اورانیوم، نفت، گاز و ... می‌باشد که به کشورهای حاضر در این قاره، این فرصت را می‌دهد تا با فروش یا فرآوری این موارد تولید ناخالص داخلی خود را افزایش دهند. همچنین قاره سیاه از شمال به دریای مدیترانه، از شمال شرق به کانال سوئز و دریای سرخ، از شرق به خلیج عدن، از جنوب شرق به اقیانوس هند و از غرب به اقیانوس اطلس راه دارد. چنین پتانسیل‌های اقتصادی سبب آن گردیده است تا قدرتهای جهانی و منطقه به جای حرکت به سمت بازارهای حوزه آتلانتیک یا  آسیا پاسفیک به سمت بازارهای قاره سیاه هجوم بیاورند. نگاهی به تنش‌های موجود دراین منطقه، این نکته را به ما یادآوری می‌کند تا جمهوری اسلامی ایران با برقراری روابط نزدیک با پایتخت‌های آفریقایی پای شرکت‌ها و تجار ایرانی را به این منطقه باز کند.

 

«تداوم راهبرد جلوگیری از نفوذ رژیم صهیونیستی در منطقه»

یکی از چالش‌های اساسی که منافع ایران را در دوران ریاست آیت الله رئیسی تهدید میکند تداوم روند عادی سازی روابط میان کشورهای منطقه «منا» با رژیم صهیونیستی و تشکیل یک بلوک منطقه‌ای علیه نفوذ و منافع تهران است. آمریکا برای کنترل رقیب اصلی خود یعنی چین مجبور است تا حوزه حضور ژئواستراتژیک خود را از منطقه غرب آسیا به جنوب شرقی آسیا تغییر دهد. به همین دلیل تل‌آویو بسیار نگران امنیت خود در دوران خلاء عدم حضور آمریکا در منطقه است. در چنین شرایطی ممکن است واشنگتن پیش از خروج نیروهایش از افغانستان، سوریه و عراق به کشورهای عربی فشار بیاورد تا آنها را وارد بلوک رژیم صهیونیستی کند. راهبرد ایران برای مقابله با این طرح صهیونیستی باید سرعت بخشیدن به آهنگ مذاکرات با کشورهای مهم منطقه بویژه عربستان سعودی و ترکیه باشد تا از این طریق جلو پیش‌روی رژیم صهیونیستی و انزوا خود را بگیرد.

 

«استمرار رقابت منفی با قدرتهای منطقه‌ای»

نظم امنیتی منطقه خاورمیانه به دلیل تحولات مهم ژئوپلیتیکی همچون فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، حمله نظامی آمریکا به عراق و افغانستان، بیداری اسلامی، ظهور فتنه داعش و کودتاهای مورد حمایت محور محافظه‌کار نظم منطقه وارد مرحله‌ای سیال شده است که در آن هر یک از قدرتهای منطقه می‌کوشند تا نفوذ خود را افزایش داده و اصطلاحا «سهم بیشتری از کیک بردارند». جمهوری اسلامی ایران می‌تواند با کمک بازیگران صلح‌ساز منطقه به جای تداوم «رقابت منفی» با قدرتهای منطقه به سمت تاکید بر منافع و همکاری‌های مشترک حرکت کند. اتخاذ این راهبرد مثبت می‌تواند سبب کاهش مخاطرات امنیتی در منطقه شده و سیاست خارجی اما با هزینه کمتری دنبال شود.

 

بهره سخن

در این یادداشت سعی شد تا به عمده فرصتها و نقاط تهدیدی که می‌تواند مسیر پیش رو دستگاه سیاست خارجی دولت سیزدهم را تسهیل کند یا مانعی بر سر آن باشد، بررسی شود. ایران ما درسالهای اخیر به دلیل تشدید تنش با کشورهای منطقه و همچنین سخت‌تر شدن ساختار تحریم‌های آمریکایی روزهای پر فراز و نشیبی را پشت سر گذاشته است. دستگاه سیاست خارجی دولت سیزدهم می‌تواند با توجه ویژه به مقوله «دیپلماسی اقتصادی» روابط با کشورهای جهان را نه با لنز امنیتی، بلکه براساس منافع مشترک و وابستگی متقابل تنظیم کند. براساس مواضع اعلامی سید ابراهیم رئیسی در رقابت‌های انتخاباتی و کنفرانس‌های خبری، اولویت نخست دولت ایشان بهبود شاخص‌های کلان اقتصادی و معیشت مردم است. بر همین اساس وزارت امور خارجه در دوران صدارت امیر عبداللهیان می‌تواند تبدیل به یکی از وزارت خانه‌های پیشرو در زمینه توسعه اقتصادی شود.  

 

مطالب مرتبط
ارسال نظر
نام:
ایمیل:
* نظر:
تحلیل های برگزیده