عضویت ایران و افزایش اقتدار سازمان همکاری شانگهای

به گزارش راهبرد معاصر، پانزدهم سپتامبر (امروز چهارشنبه) بیستمین سالگرد تاسیس سازمان همکاری شانگهای (SCO) است و اجلاس این سازمان قرار است ۱۶ و ۱۷ سپتامبر (۲۵ و ۲۶ شهریور) برگزار شود.

به نوشته پایگاه اینترنتی شبکه چینی «سی‌جی‌تی‌ان»، علاوه بر رویدادهای بزرگداشت سالگرد تاسیس این سازمان، یک رویداد دیگر نیز از اهمیت زیادی برخوردار خواهد بود و آن اضافه شدن ایران به سازمان همکاری شانگهای است.

طبق این گزارش، «نیکولای پاتروشف» دبیر شورای امنیت روسیه ۱۱ اوت با دریادار «علی شمخانی» همتای ایرانی خود تماس گرفت و درباره همکاری‌های امنیتی روسیه و ایران و همچنین افغانستان، سوریه و وضعیت خلیج فارس گفت‌وگو کرد.

به گزارش این شبکه، وی همچنین اعلام کرد که ایران به زودی با تصمیم متفق‌القول کشورهای عضو به سازمان همکاری شانگهای ملحق می‌شود. در همان روز، شمخانی در توئیتی نوشت: خوشبختانه موانع سیاسی بر سر راه عضویت ایران در توافقنامه شانگهای برداشته شده و عضویت ایران از طریق تشریفات فنی نهایی می‌شود.

سازمان همکاری شانگهای در سال ۲۰۰۱ با شش عضو موسس ایجاد شد. همه چیز برمی‌گردد به سال ۱۹۹۶ با ایجاد «شانگهای ۵» شامل قزاقستان، قرقیزستان، چین، روسیه و تاجیکستان و ازبکستان نیز به زودی به آن ملحق شد. امروز سازمان همکاری شانگهای دارای هشت کشور عضو است. در سال ۲۰۱۷، هند و پاکستان به عضویت این نهاد منطقه‌ای درآمدند که به امنیت، اقتصاد و همکاری‌های بشردوستانه اختصاص داده شده و به احتمال زیاد به زودی نُه عضو خواهد داشت. روند پیوستن ایران ممکن است مدتی طول بکشد. به عنوان مثال، برای هند و پاکستان تقریباً دو سال طول کشید تا مراحل رسمی عضویت آن‌ها به پایان برسد.

به نوشته این گزارش، آغاز رسمی مراحل پیوستن ایران به سازمان همکاری شانگهای باید به عنوان یک پیشرفت واقعی شناخته شود زیرا این کشور بیش از ۱۰ سال را در انتظار عضویت کامل بوده است. تهران در سال ۲۰۰۵ در سازمان همکاری شانگهای وضعیت ناظر را دریافت کرد و پس از آن در سال ۲۰۰۸ درخواست عضویت کامل کرد. با این حال تا سال ۲۰۱۵، ایران به دلیل تحریم‌های بین‌المللی موجود نمی‌توانست در این سازمان پذیرفته شود. طبق قوانین سازمان همکاری شانگهای، کشوری که تحت تحریم شورای امنیت سازمان ملل متحد است نمی‌تواند به عضویت آن درآید. این تحریم‌ها در سال ۲۰۱۵ بعد از توافق برجام لغو شد، اما حتی این هم درهای سازمان شانگهای را به روی ایران باز نکرد و به طور غیرمنتظره‌ای، تاجیکستان درخواست ایران را مسدود و در آن مانع‌تراشی کرد.

طبق گزارش این رسانه چینی، با این حال، چندی قبل، طرفین این مسئله را حل کردند و «ابراهیم رئیسی» رئیس‌جمهور ایران شخصاً برای شرکت در اجلاس در اولین سفر خارجی از زمان انتخاب در ماه ژوئن به دوشنبه سفر خواهد کرد.

طبق این گزارش، بسیاری از کارشناسان معتقدند که فعالیت‌های مسکو در تلاش برای تعدیل موضع تاجیکستان در قبال ورود ایران به سازمان همکاری شانگهای نقش داشته است. در جلسه شورای وزیران خارجه کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای که در ماه ژوئیه در شهر دوشنبه برگزار شد، روسیه به صراحت گفت مدت‌ها قبل باید بررسی درخواست عضویت ایران در سازمان شانگهای به شکلی مثبت بررسی می‌شد.

سی‌جی‌تی‌ان در ادامه با بیان این که وظیفه اصلی سازمان همکاری شانگهای بحث و اتخاذ اقدامات مشترک درباره مسائل امنیتی منطقه‌ای است، افزود «ایران کشوری قدرتمند و تأثیرگذار است که بدون آن نمی‌توان مشکلات امنیتی منطقه را به طور کامل حل کرد. به عنوان مثال، بدون مشارکت ایران، بعید است که وضعیت افغانستان حل شود. بنابراین، عضویت کامل تهران در این نهاد این حقیقت آشکار را تأیید می‌کند که ایران یک شرکت‌کننده مهم در تأمین ثبات و امنیت منطقه است و سازمان همکاری شانگهای در حال تبدیل شدن به بستر اولیه این بحث است. همه از مشارکت ایران سود خواهند برد.»

در ادامه این گزارش آمده است: حتی با چشم غیرمسلح، می‌توان به وضوح مشاهده کرد که سازمان همکاری شانگهای به تأثیرگذارترین سازمان بین‌المللی برای تأمین امنیت منطقه‌ای در اوراسیا تبدیل شده است. مهمترین مسئله در روابط بین‌المللی و شخصی ایجاد اعتماد بین دولت‌ها یا مردم است. تنها با تلاش مشترک شرکا می‌توان فضای اعتماد ایجاد کرد و از طریق ارتباط منظم، تماس‌های گسترده و فعالیت‌های مشترک آن را حفظ کرد. اکنون آشکار می‌شود که ایجاد فضای اعتماد بین اعضای سازمان همکاری شانگهای بدون شک اقدامات جمعی و پرانرژی آن‌ها برای احیای وضعیت در افغانستان خواهد بود که با پیوستن ایران، دقیقاً در مرکز منطقه ما واقع خواهد شد. وجود افغانستان قابل پیش‌بینی، با ثبات و مرفه به نفع همه همسایگان آن است.

در پایان این گزارش تاکید شده است: ایران با پیوستن به سازمان همکاری شانگهای، بدون شک به همه اعضای این سازمان نزدیک‌تر می‌شود و در کمیسیون‌های مشترک بین دولتی متعدد در پروژه‌های تجاری و بشردوستانه فعالیت خواهد کرد. هم ایران و هم سازمان همکاری شانگهای قوی‌تر می‌شوند که این به نفع همه مردم منطقه خواهد بود.

پیش‌تر، «بختیور خاکیموف» نماینده ویژه رئیس‌جمهور روسیه در امور سازمان همکاری شانگهای به خبرگزاری «تاس» گفت مسکو انتظار دارد که سران سازمان همکاری شانگهای درباره آغاز روند پذیرش تهران در این سازمان در اجلاس شهر دوشنبه (پایتخت تاجیکستان) که قرار است ۱۶ تا ۱۷ سپتامبر (۲۵-۲۶ شهریور) برگزار شود، تصمیم بگیرند./فارس