آیا دولت بایدن از فرصت پایان دادن به تحریم‌ها استفاده خواهد کرد؟

به گزارش «راهبرد معاصر»؛ برای آنکه دولت بایدن خود را از دولت ترامپ متمایز کند، باید به طور جدی پایه ها و اصول سیاست تحریمی ایالات متحده علیه ایران و کشورهای دیگر را مورد بازنگری قرار دهد. جو بایدن به عنوان نامزد انتخابات ریاست جمهوری( ۲۰۲۰) تمام تلاش خود را کرد تا در حوزه های بی شمار مانند برجام و کارزار فشار حداکثری  علیه ایران تمایزی میان خود و ترامپ ایجاد کند. در حالی که بایدن قول رویکرد متفاوتی را در قبال ایران داده بود، اما با گذشت 9ماه از ریاست جمهوری بایدن، تاکنون هیچ تغییر گسترده ای رخ نداده و تمایز بین سیاست های بایدن و ترامپ در قبال ایران بیشتر در گفتار است تا عمل. علی رغم فرصت های حیاتی برای بازگشت به برجام ، دولت بایدن در رسیدگی به این نگرانی حیاتی سیاست خارجی بسیار کند عمل کرده است.

دولت بایدن با حفظ تحریم‌ها، عملا به سیاست های فشار حداکثری دولت ترامپ ادامه داد.  اگرچه دولت بایدن شش دور از مذاکرات هسته ای را با هدف بازگشت به توافق دنبال کرد، اما به دنبال بازگشت مجدد تحت شرایط خاص بود و در واقع «فشار حداکثری» را به عنوان اهرم قدرت و نفوذ همچنان حفظ کرد. به طور کلی، سیاست بایدن در قبال ایران تداوم سیاست ترامپ می باشد که در «بازبینی تحریم‌ها» که اخیرا دولت بایدن در 18 اکتبر منتشر کرد، نشان داده شد.

در حالی که طرفداران بایدن، فعالان ضد جنگ و حامیان فعالیت های بشردوستانه، نقدی جدی نسبت به سیاست های تحریمی ایالات متحده داشتند که به مردم عادی کشورهای هدف آسیب زده و صدمات همه گیری کووید ۱۹ را تشدید کرده بود، اما گزارش بازبینی تحریم ها نه تلاش واقعی برای ایجاد تغییر بلکه بسیار کوتاه ،مبهم و تلاشی برای نمایش تفاوت ظاهری با دولت ترامپ بوده است.

در متن این هفت صفحه، هیچ اشاره‌ای به همه‌گیری کووید-19، یا مسائل انسانی خاصی که تحریم‌های اعمال‌شده توسط ایالات متحده در بسیاری از کشورها تشدید کرده است، وجود نداشت. هنگامی که سناتور جان اوسف از والی آدیمو معاون وزیر خزانه داری سؤال کرد، او به نارسایی های گزارش به دلیل عدم رسیدگی به مواردی که تحریم های ایالات متحده در آن بی اثر بوده اند، اشاره نمود. در عوض این سند نتیجه‌گیری می‌کند که تحریم‌ها بر ایران و سایر کشورها کارساز بوده و چالش‌هایی را برای تحریم‌های ایالات متحده شناسایی کرده است که برای ادامه این سیاست وحشیانه باید بر آنها غلبه کرد. «بازبینی تحریم‌ها» توضیح می‌دهد که چگونه دولت فعلی بر شفاف‌تر کردن دلایل هدف قرار دادن نهادها/افراد، اعمال تحریم های چندجانبه و تقویت فرآیند بین‌سازمانی متمرکز است.

این گزارش بر ضرورت کاهش اثرات انسانی تحریم ها تاکید می کند:«وزارت خزانه داری به بررسی گزارش موجود خود ادامه خواهد داد تا عواقب ناخواسته رژیم های تحریمی کنونی بر فعالیت های بشردوستانه لازم برای حمایت از نیازهای اساسی انسانی و همچنین تغییرات احتمالی برای رسیدگی به آنها و در عین حال رد حمایت از بازیگران اهریمنی را در نظر بگیرد. ما معتقدیم که این تلاش ارزش این را دارد تا این اطمینان حاصل شود که جهان درک می کند که ارائه کمک های بشردوستانه مشروع، منعکس کننده ارزش های آمریکایی است.»

پس از انتشار گزارش «بازبینی تحریم‌ها»، آدیمو اظهار داشت: « هدف ما این است که اطمینان حاصل کنیم که کمک‌های بشردوستانه به مردم مناطق درگیری و مناطق تحت تحریم‌های شدید می‌رسد و در عین حال رژیم های تحریمی خود را در آینده حفظ می‌کنیم و ما به موضوع امکان‌پذیر بودن همکاری نزدیک با سازمان‌های کمک‌های بشردوستانه می‌اندیشیم.» با این حال، این متن هیچ جزئیاتی در مورد چگونگی کاهش اثرات مضر بشردوستانه تحریم‌ها ارائه نمی‌کند، مانند جدول زمانی یا هرگونه بحث در مورد گام‌های خاصی که در آینده برای کاهش آسیب‌هایی که تحریم‌های اعمال‌شده توسط آمریکا بر شهروندان ایران و کشورهای دیگر داشته است، برداشته می‌شود. اگر دولت بایدن در مورد اثرات و پیامدهای بشردوستانه جدی است، باید از حرف فراتر رفته و باید این اصول را بدون هیچ تاخیری در ارزیابی تحریم‌ها و اجرای سیاست‌های خود، بویژه اقدامات فوری برای رسیدگی به تحریم‌های ایالات متحده که مانع تلاش‌های جهانی برای مبارزه با همه‌گیری کووید-19 می‌شود، اعمال کند.

دو روز پس از انتشار گزارش بازنگری تحریم‌ها، گزارشی منتشر شد که اطلاعات مهمی درباره تاخیر ایران در پیوستن مجدد به مذاکرات هسته‌ای وین منتشر شد. این مقاله که به منابع اروپایی و ایرانی استناد می کند؛ توضیح می دهد که تهران تقاضای اولیه خود را برای تضمین عدم خروج دولت آینده آمریکا از توافق و اعمال مجدد تحریم ها، همانطور که پرزیدنت ترامپ انجام داد، کنار گذاشت و از دولت بایدن خواست متعهد شود تا پایان ریاست جمهوری خود ضمن پایبندی آمریکا در برجامُ، تحریمی علیه ایران اعمال نکند. البته چنین تضمینی مشروط به پایبندی ایران به تعهدات خود در برجام خواهد بود.

علی رغم این درخواست ظاهرا معقول، دولت بایدن با استناد به «موانع قانونی» از دادن تعهد برای پیابند ماندن به توافق در سه سال آینده خودداری کرده است. اگر چنین موانعی در طرف آمریکایی وجود داشته باشد، ارائه توضیح شفاف برای دولت مهم است. به هر حال، اگر دولت فعلی حتی حاضر به دادن تعهد بر اساس توافق نیست، چرا باید با ایالات متحده مذاکره کرد؟

تحریم های آمریکا علیه ایران که دولت ترامپ پس از خروج آمریکا از توافق هسته ای در سال 2018 اعمال کرد، اگر ثابت شود که برای مردم عادی ایران کاملاً مضر بوده، ولی در دستیابی به اهداف خود موثر نبوده است. این امر در این واقعیت مشهود است که غنی‌سازی اورانیوم ایران تنها در بحبوحه «فشار حداکثری» دولت ترامپ افزایش یافته است. فشار حداکثری نه تنها باعث فروپاشی جمهوری اسلامی ایران نشده است بلکه روابط تهران با بازیگران غیردولتی همچنان پابرجاست و رفتارهایی که واشنگتن امیدوار است آنها را تغییر دهد، همچنان ادامه پیدا کرده است.

به زبان ساده، هیچ سند متقاعدکننده وجود ندارد که تحریم‌های دوران ترامپ علیه تهران، ایرانی‌ها را تحت فشار قرار داده تا اقدامی برای تغییر سیاست‌های خود( برای راضی کردن ایالات متحده) انجام داده باشند. در عوض، چنین تحریم‌هایی جمهوری اسلامی را به چین نزدیک‌تر کرده ، در حالی که ایران را از نظر استراتژی‌های خود برای دور زدن تحریم‌های اعمال‌شده توسط ایالات متحده خلاق‌تر کرده است، زیرا این کشور به دنبال مقابله با جنگ اقتصادی واشنگتن می باشد. کاری که بایدن باید انجام دهد این است که ایالات متحده را فوراً به برجام بازگرداند و تا زمانی که در کاخ سفید است و تهران به توافق پایبند است، واشنگتن را به این توافق پای بند نگه دارد. از آنجایی که دولت به دنبال دور شدن از خاورمیانه است، حل مسئله هسته ای ایران از طریق دیپلماتیک و بازگرداندن توافقی که آمریکا در زمان بایدن به عنوان معاون رئیس جمهور مذاکره کرد، به رهبری آمریکا کمک می کند تا این بن بست را بدون شلیک یک گلوله حل کند. همچنین نشان می دهد که دولت بایدن در واقع سیاست خارجی واشنگتن را تغییر داده و ایالات متحده را از سیاست های شکست خورده سلف خود عبور می دهد.

با لغو تحریم‌های دوران ترامپ علیه ایران در ازای پایبندی کامل تهران به برجام، دولت می‌تواند منافع ملی آمریکا را در خاورمیانه و امنیت جهانی را تقویت کند و به سخنان بایدن درباره سیاست خارجی انسان دوستانه‌تر و اخلاقی‌تر آمریکا اعتبار بدهد. با توجه به حمایت قوی از توافق هسته ای در اروپا، چنین اقدامی برای اتحادهای فراآتلانتیک نیز نوید مثبتی خواهد داشت که یکی دیگر از اهداف سیاست خارجی دولت بایدن بوده است. دولت بایدن باید گامی ملموس در جهت رفع تحریم‌های کووید-19 بردارد یا ژست حسن نیتی برای بازسازی اعتماد و بازگرداندن ایرانی‌ها به داخل کشور بردارد. دولت بایدن برای آنکه واقعاً خود را از دولت ترامپ متمایز کند، باید بنیان سیاست تحریمی ایالات متحده را با جدیت بیشتری مورد بازنگری قرار دهد.

هر تلاشی برای پایان دادن به جنگ‌های دائمی به رهبری آمریکا، باید تأثیر تحریم‌ها را به‌عنوان عامل گسترش جنگ در نظر بگیرد که اثرات مخربی بر جمعیت غیرنظامی دارد. حتی پیش از همه‌گیری کووید-19، تحریم‌های ایالات متحده هزینه‌های سنگینی را برای میلیون‌ها انسان بی‌گناه در سراسر جهان به همراه داشت. این که تلاش‌ها برای رفع تحریم‌ها در یک بحران بهداشت جهانی تا این حد بی‌فایده بوده، گواهی بر ظلم و غیرانسانی بودن این سیاست‌ها است.