مذاکرات وین؛ کدام یک از طرفین باید تصمیم‌های سخت بگیرند؟
برخی از تحلیلگران و کارشناسان غربی در روزهای گذشته تصریح کرده‌اند که با مشخص شدن نحوه اجرای تعهدات ایران، گره مذاکرات وین در دست طرف‌های غربی است و بایستی به دست آنها گشوده شود.
به گزارش راهبرد معاصر طرف‌های شرکت‌کننده در مذاکرات رفع تحریم‌ها در وین روز گذشته (جمعه) اعلام کردند که این گفت‌وگوها قرار است از امروز به مدت چند روز دچار وقفه شود. نماینده اتحادیه اروپا و مقام‌های چند کشور غربی دیگر گفتند که گفت‌وگوها به مرحله‌ای رسیده که نیازمند تصمیم‌گیری سیاسی است.
مذاکره کنندگان در روزهای گذشته سرگرم تکمیل پیش‌نویس متن توافق و تصمیم‌گیری در مورد برخی موضوعات اختلافی بوده‌اند. قریب به اتفاق هیات‌ها اذعان دارند که گفت‌وگوها به رغم پیچیدگی برخی مسائل رو به جلو و در مسیر پیشرفت است.
پشت پرده بازی غرب در القای نبود اراده در طرف ایرانی
در روزهای گذشته مقام برخی کشورهای غربی از جمله لیز تراس، وزیر خارجه انگلیس با بیان این ادعا که مذاکرات وین به «بن‌بست خطرناکی» رسیده مدعی شده که «ایران باید تصمیم بگیرد که آیا خواهان رسیدن به توافق است یا آماده است که مسئولیت شکست مذاکرات را بپذیرد.»
این اظهارات وزیر خارجه انگلیس را می‌توان تازه‌ترین نمونه دغلکاری طرف‌های غربی در این گفت‌وگوها دانست؛ طرف‌هایی که خود عامل ایجاد بحران پیرامون وضعیت اجرای برجام بوده‌اند، در مذاکرات کوچکترین نرمشی نشان نداده‌اند و دائماً دنبال مسئولیت‌گریزی و مقصرنمایی ایران هستند.
با آنکه مقام‌های کشورهای غربی بارها از سرعت اندک مذاکرات گلایه می‌کنند و تلاش می‌کنند مسئولیت‌ها را در این خصوص متوجه ایران کنند شواهد بسیار مختلف حاکی از آن است که عدم اراده طرف‌های غربی عامل حرکت آهسته گفت‌وگوها بوده است.
این بازی مقصرنمایی در شرایطی است که تقریباً همه طرف‌ها اذعان دارند که پیشرفت‌ها در گفت‌وگوها در حل و فصل مواردی بوده که تعهدات ایران را شامل می‌شود. سعید خطیب‌زاده چند روز پیش گفت که پیشرفت‌های این گفت‌وگوها مواردی را در بر می‌گیرد که مربوط به تعهدات ایران است.
خطیب‌زاده گفت: «جمهوری اسلامی ایران در موضوعات مختلفی که خودش این اختیار را داشته و این امکان را داشته که مسائل را کمک کند با سرعت خوبی مسائل حل شده است و در موضوعات فنی پیشرفت‌های قابل توجهی حاصل شده، ولی در بحث رفع تحریم‌ها گفت‌وگوها منوط به تصمیمات سیاسی شده که متاسفانه در طرف مقابل معطل مانده است.»
سخنگوی وزارت خارجه اضافه کرد: «ابتکاراتی هم که ضروری بوده از سوی طرف مقابل همچنان دیده نشده و بیشتر آنها شنونده بودند و بعضا پیشرفت‌هایی که حاصل شده به خاطر اقدامات جمهوری اسلامی ایران بوده است.»
اختلافات داخلی میان حزب جمهوری‌خواه و دموکرات بر سر برجام، ضرورت هماهنگی دیدگاه‌ها با رژیم صهیونیستی و برخی کشورهای غربی و پیچیده کردن رفع تحریم‌ها از طریق تقسیم آنها به بخش‌های «ناسازگار» و «سازگار با برجام» بخشی از مهم‌ترین موانعی هستند که باعث تعلل طرف آمریکایی در گفت‌وگوها شده‌اند.
کدام طرف مذاکره باید تصمیم سخت اتخاذ کند؟
برخی از تحلیلگران و کارشناسان غربی هم در روزهای گذشته تصریح کرده‌اند که گره مذاکرات وین، بعد از مشخص شدن نحوه اجرای تعهدات ایران در دست طرف‌های غربی است و بایستی به دست آنها گشوده شود.
به عنوان مثال، «جرارد آرود»، سفیر سابق فرانسه در واشنگتن چندی پیش در توییتر نوشت: « «از یک سو، دولت آمریکا به‌دلیل مخالفت حزب جمهوری‌خواه، مخالفت بسیاری با ایران دارد و گوش‌به‌زنگ اسرائیل و دست‌بسته است. آمریکا نمی‌تواند امتیازات زیادی اعطا کند، از طرف دیگر ایران تمایلی به اعطای امتیاز در ازای رفع غیرکامل یا موقت تحریم‌ها ندارد.»
او همچنین خاطرنشان کرد که آمریکا تنها در حالتی که بلافاصله بعد از روی کار آمدن جو بایدن به برجام بازمی‌گشت می‌توانست دیوار بی‌اعتمادی ایجادشده در نتیجه خروج ترامپ از برجام را بشکند و مسیر را برای احیای این توافق هموار کند.
از جمله بن‌بست‌هایی که تا کنون مانع توافق شده اختلافات داخلی در آمریکا بوده است؛ در ماه‌های گذشته قانونگذاران حزب جمهوری‌خواه چندین طرح قانونی برای جلوگیری از رفع تحریم‌ها علیه جمهوری اسلامی ایران معرفی کرده‌اند. برخی از نمایندگان کنگره هم تهدید کرده‌اند که چنانچه رئیس‌جمهور بعدی از حزب جمهوری‌خواه باشد باز هم برجام را پاره خواهد کرد.
با این حال، رفتارهای جو بایدن به‌گونه‌ای بوده است که نه‌تنها چاره‌ای برای این معضلات نیندیشیده بلکه به آنها دامن هم زده است. «جفری لوئیس»، کارشناس آمریکایی مسائل منع اشاعه هسته‌ای چند روز پیش در مصاحبه با پایگاه «نیوریپابلیک»، در پاسخ به این سؤال که چرا بایدن تا به حال برای بازگشت به برجام تعلل کرده است گفت که او در مصاف با منتقدانش، «فردی بزدل است.»
لوئیس گفت: بایدن در ماه‌های نخست بعد از ورود به کاخ سفید از تبعات بازگشت به توافق هسته‌ای نگران بوده است و نمی‌خواسته مخالفانش را تحریک کند. بایدن به‌ویژه نگران بوده است که در نظر نگرفتن نظرات «رابرت منندز»، رئیس دموکرات کمیته روابط خارجی مجلس سنا که از مخالفان برجام است می‌تواند فرایند تأیید صلاحیت گزینه‌های او در مجلس سنا را با دشواری مواجه کند.
پیشرفت قابل ملاحظه در متن مربوط به موضوعات هسته‌ای در روزهای گذشته نشان می‌دهد که ایران با جدیت در زمینه تعهدات برجامی خود تعامل کرده و این بار نوبت طرف‌های غربی است که اراده و میزان آمادگی و جدیت خود را در زمینه تعهدات خود که ناظر بر رفع تحریم‌هاست نشان دهند./تسنیم