حج سیاسی قریب‌الوقوع اردوغان
رئیس‌جمهور ترکیه در حال آماده‌سازی مقدمات لازم برای ادای مناسک حجی سیاسی در عربستان سعودی و بهره‌برداری از پرونده قتل «جمال خاشقچی» است.
به گزارش راهبرد معاصر، چندی پیش همان‌طور که قابل پیش‌بینی بود، آنکارا برای نزدیک‌شدن به ریاض، دادگاه رسیدگی به قتل «جمال خاشقچی» روزنامه‌نگار منتقد سعودی را که در کنسولگری عربستان سعودی در استانبول به قتل رسیده بود، تعطیل و پرونده قتل وی را مختومه اعلام کرد و پرونده را برای رسیدگی به عربستان سعودی فرستاد؛ جایی که دستور قتل اساسا از دربار آن صادر شده است.
در چنین فضایی، پس از تنش‌های چند ساله به دنبال قتل جمال خاشقچی، اردوغان در صدد برنامه‌ریزی برای انجام سفر به خاک عربستان سعودی و دیدار با مقامات این کشور به منظور رفع اختلافات موجود است. تلاش رئیس‌جمهور ترکیه برای نزدیک شدن به عربستان سعودی، پس از موفقیت آن در پروژه کاهش تنش‌ها با امارات و سپس مصر در حالی صورت می‌گیرد که نشانه‌های زیادی از عادی‌سازی روابط آن با رژیم صهیونیستی نیز مشاهده می‌شود؛ که همگی به این معناست که اردوغان برای حفظ قدرت خود در صحنه سیاسی به بازیگرانی متوسل شود که قبلا به شدت با آن‌ها اختلاف و خصومت داشت.
روزنامه رأی الیوم، با انتشار یادداشتی در این خصوص نوشت که به نظر می‌رسد «رجب طیب اردوغان» رئیس‌جمهور ترکیه در حال انجام مقدمات مهندسی‌شده برای انجام حجی سیاسی در عربستان است و قبل یا بعد از آن، بر اساس دعوت قبلی عبدالله دوم شاه اردن، در یک سفری که پیشتر به تعویق افتاده بود، به امان سفر کند.
حج سیاسی اردوغان
بر این اساس، اخباری که از آنکارا به دست می‌آید، حاکی از آن است که اردوغان قصد دارد تا قبل از پایان ماه مبارک رمضان مناسک عمره را در مکه انجام دهد. این چیزی است که ستاد دیپلماسی وزارت خارجه ترکیه آن را سیاست آرام کردن اوضاع، ایجاد موازنه و تعادل مجدد منافع و تنوع بخشی به آن می‌نامد. به‌ویژه پس از فشار‌های متعددی که بحران نظامی و جنگ اوکراین در دریای سیاه و نزدیکی سواحل ترکیه ایجاد کرد.
به اعتقاد نویسنده، برنامه رئیس جمهور اردوغان برای مشاوران نزدیک او روشن است، زیرا او در تلاش برای سرمایه‌گذاری و بهره‌برداری از بحران دریای سیاه و اوکراین است و این کار را با دور نگه داشتن منافع ترکیه از این بحران و مهار آسیب‌های اقتصادی ناشی از این درگیری نظامی بین روسیه و اوکراین است. فلسفه‌ای که اکنون رئیس جمهور اردوغان بر اساس آن حرکت می‌کند، آرام کردن پرونده‌های داغ در قبال دستاورد‌های سیاسی و اقتصادی از کشور‌هایی که رهبری ترکیه قبلاً با آن اختلاف داشت، به ویژه آن دسته از کشور‌هایی که در همسایگی منطقه‌ای با آنکارا قرار دارند، است.
در این‌جا، اهمیت موضع آنکارا به ویژه با کشوری مانند عربستان سعودی آشکار می‌شود. تماس‌های پشت پرده میان دو طرف طی چند هفته گذشته، تعیین کننده و حیاتی بوده است. رئیس جمهور اردوغان علاقه‌مند به حل اختلافات با عربستان سعودی است و زمینه آن را نیز فراهم کرده است. همچنین او به طور استثنایی علاقه‌مند به تحکیم و تقویت همه توافق‌ها، الگو‌ها و مناسبات همکاری‌های اقتصادی، سرمایه‌گذاری و تجاری با کشوری مانند امارات است. به این امر باید مسافت زیادی که روابط ترکیه و مصر برای آرامسازی فضای اختلافات آنکارا با قاهره طی کرده، اضافه کرد.
نگارنده در ادامه می‌نویسد: «بر این اساس می‌توان گفت رئیس‌جمهور ترکیه در حال برنامه‌ریزی برای حجی سیاسی، آمیخته با زیارت و فروش تسبیح، به پادشاهی عربستان سعودی است و این به معنای بستن پرونده "جمال خاشقجی" به عنوان "شهید مقتول" و بازگشت به نقطه صفر و از سرگیری روابط است».
در ادامه این یادداشت آمده است: «بیشتر ارزیابی‌ها نشان می‌دهد که خواسته‌های اردوغان که قصد دارد به ریاض در عربستان سعودی سفر کند، روشن است و آن تلاش برای از سرگیری روابط تجاری و اقتصادی و لغو تصمیم مقامات سعودی در جلوگیری از سفر سعودی‌ها به ترکیه است. تصمیمی که موجب شده طی دو تا سه سال اخیر، گردشگری سعودی‌ها در ترکیه ملغی باشد».
امتیازدهی اردوغان به ریاض برای عبور از اختلافات
بر این اساس، اردوغان آرزوی از سرگیری روابط را در حال حاضر دارد و به نظر می‌رسد که او آماده است، قبوضی را که ریاض می‌تواند از نظر سیاسی از آنکارا بخواهد، به ویژه در خصوص اختلافات بر سر اسلام سیاسی کنونی، متوقف کردن یا حتی بستن پرونده تحقیقات درباره قتل خاشقجی، علاوه بر هماهنگی در موضوعات دیگر، از جمله دریای سرخ و منافع آمریکا، روابط تجاری و حتی پرونده مصر را پرداخت کند. از سوی دیگر به نظر می‌رسد که اردوغان برای سفر به امان نیز آمادگی دارد. وی قرار بود هفته پیش به اردن سفر کند، اما این سفر به دلیل عارضه‌ای که برای شاه این کشور پیش آمد و وی برای درمان به آلمان سفر کرد، به تاخیر افتاد.
فهرست چهارگانه آنکارا از بازیگران منطقه‌ای برای نزدیکی
بنا بر این یادداشت، چهار کشور در منطقه از سوی ریاست جمهوری ترکیه در لیست اولویت‌ها برای رفع تنش و نزدیکی قرار گرفته‌اند که از امارات شروع می‌شود، جایی که با آن، بیش از ۲۲ موافقت‌نامه تجاری، اقتصادی و سرمایه‌گذاری بزرگ و بی‌سابقه امضا شده است. به نظر می‌رسد که عربستان سعودی و در رتبه دوم این فهرست تحت عنوان آرام سازی بحران موجود و به صفر رساندن آن تا حدود زیاد قرار دارد.
در ادامه این یادداشت آمده است، مصر السیسی در رتبه سوم است، جایی که همه سرفصل‌ها پیشنهادی برای آشتی ریشه‌ای است و این بار با هماهنگی به پایان می‌رسد و اردوغان پیش از آن تصمیماتی را برای محدود کردن پول رسانه‌های سیاسی وابسته به اخوان المسلمین را در داخل خاک ترکیه اتخاذ کرد. در این میان اسرائیل در مرتبه چهارم این فهرست قرار دارد.
به اعتقاد نویسنده، معنای نزدیکی آنکارا به تل‌آویو تنها در بُعد منافع اقتصادی ترکیه و منافع آن در پرونده انرژی در دریای مدیترانه نیست بلکه در سطح بهره‌مندی از تسهیلات سیاسی در روابط با تل آویو به منظور کاهش فشار‌ها و شرایط احراز صلاحیت نزد جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا نیز هست.
در پایان این یادداشت آمده است: «اما در خصوص مصر، رئیس جمهور اردوغان به خوبی برنامه‌ریزی می‌کند تا تنش بین آنکارا با قبرس و یونان را از طریق یک نفوذ دیپلماتیک کاهش دهد. مشاوران او در کاخ ریاست جمهوری این روز‌ها در حال بررسی همین نفوذ دیپلملاتیک از طریق مصر و نزدیک شدن به آن و سپس از طریق اسرائیل و اتحاد با آن هستند»./فارس