دولت در چه صورت از حد نصاب می‌افتد؟

به گزارش راهبرد معاصر، ۶ وزارتخانه در دولت دوازدهم دستخوش تغییر در سطح وزیر شده‌اند؛ وزرایی که یا با استیضاح برکنار شده و یا خود استعفا داده‌اند، حالا باید دید سیر تغییرات در بین وزرا در عدد ۶ باقی خواهند ماند؟

پنج‌شنبه گذشته خبر استعفای سید محمد بطحایی وزیر آموزش و پرورش برای شرکت در انتخابات مجلس شورای اسلامی و پذیرفته شدن آن توسط رئیس‌جمهور منتشر شد.

سخنگوی دولت: علت استعفای بطحایی شرکت در انتخابات مجلس بود/اعتبار رتبه بندی معلمان پابرجاست و از دو ماه آینده آغاز می‌شود

بطحایی ششمین وزیر کابینه دوازدهم است که از قطار دولت پیاده می‌شود. پیش از او وزرای کار، راه و شهرسازی، بهداشت، صمت و اقتصاد از دولت کنار رفته‌‌اند و البته جایگزین‌هایی برای آنان نیز به کابینه اضافه شدند.

در جدول زیر نگاهی به وزرایی که در دولت دوازدهم مسئولیت خود را ترک کردند، می‌اندازیم:

ردیف وزارتخانه وزیر سابق وزیر فعلی تاریخ انتصاب وزیر جدید
1 تعاون، کار و رفاه اجتماعی علی ربیعی محمد شریعتمداری 29 مهر 97
2 راه و شهرسازی عباس آخوندی محمد اسلامی 29 مهر 97
3 بهداشت، درمان و آموزش پزشکی سید حسن قاضی‌زاده هاشمی سعید نمکی 15 بهمن 97
4 صنعت، معدن و تجارت محمد شریعتمداری رضا رحمانی 29 مهر 97
5 اقتصاد و امور دارایی مسعود کرباسیان فرهاد دژپسند 29 مهر 97
6 آموزش و پرورش سید محمد بطحایی هنوز مشخص نشده ؟؟؟؟

با رفتن بطحایی از وزارت آموزش و پرورش، این سوال مطرح می شود که آیا ممکن است بند نهایی اصل 136 قانون اساسی برای اولین بار در جمهوری اسلامی اجرا شود؟ اولین باری که این مسئله طرح شد زمانی بود که محمود احمدی نژاد در دولت نهم اقدام به تغییر تعدادی از وزرا کرده بود. از جمله وزارتخانه‌های نفت، دادگستری، اقتصاد، راه و تعاون.

اصل 136 چه می‌گوید؟

چنانچه طی دو سال باقی‌مانده از عمر دولت، فقط سه تغییر دیگر در مجموعه هیات وزیران رخ بدهد، دولت از حدنصاب افتاده و بار دیگر نیازمند رأی اعتماد مجدد مجلس خواهد شد. این قاعده قانون اساسی است؛ اما قانون اساسی چه می‌گوید؟ اصل 136 قانون اساسی، صراحتاً بیان می‌دارد رئیس‏ جمهور می‏‌تواند وزرا را عزل‏ کند و در این‏ صورت‏ باید برای‏ وزیر یا وزیران‏ جدید از مجلس‏ رای‏ اعتماد بگیرد و در صورتی که پس از ابراز اعتماد مجلس به دولت، نیمی از هیات وزیران (شامل 18 وزارتخانه) تغییر کنند، دولت باید مجدداً از مجلس شورای اسلامی برای هیات وزیران خود، تقاضای رأی اعتماد کند.

کابینه روحانی 18 وزیر دارد؛‌ طبق قانون اساسی ( اصل 136 ) اگر نیمی از این تعداد در طول دوره 4 ساله دستخوش تغییر از جمله استعفا،‌ استیضاح و یا برکناری شود، رئیس‌جمهور باید از مجلس برای کل هیئت وزیران رای اعتماد بگیرد. کابینه دوازدهم تاکنون 6 وزیر خود را از دست داده و در صورتی که 3 وزیر دیگر به هر دلیلی از صندلی خود کنار بروند رئیس‌جمهور مطابق قانون باید برای رای اعتماد به مجلس برود.

ابهام درخصوص نحوه اجرایی شدن اصل 136

از سوی دیگر شاید این سوال پیش بیاید که آیا تغییر وزرا باید دفعتا صورت بگیرد یا اینکه در طول دولت انجام شود؟

بر این اساس در دهه 60 نیز شورای نگهبان در تفسیر اصل 136 قانون اساسی در پاسخ به سوال میرحسین موسوی نخست وزیر وقت که پرسیده بود آیا تغییر وزیران باید دفعتا صورت بگیرد یا به تدریج، چنین پاسخ داد: «ذیل اصل 136 قانون اساسی که مقرر کرده است (... و در صورتی که پس از ابراز اعتماد مجلس به دولت، نیمی از اعضای هیئت وزیران تغییر کند دولت باید مجددا از مجلس تقاضای رای اعتماد کند) منحصر به موردی نیست که تغییر نیمی از اعضای هیئت وزیران دفعتا واحده صورت پذیرفته باشد بلکه به هر ترتیبی پس از زمان ابراز اعتماد مجلس به دولت، این تغییر حاصل شود مشمول اصل فوق الذکر است و دولت باید مجددا از مجلس تقاضای رای اعتماد کند.

به معنای دیگر اینکه اگر نیمی از مجموع 18 وزارتخانه دولت در طول عمر چهارساله دولت تغییر کند ( وزیر عزل شود و یا کناره گیری کند)، دولت باید مجددا از مجلس برای کل کابینه رأی اعتماد بگیرد.

در ادامه مجموعه‌ وزرای دولت را مشاهده می‌کنید:

ردیف وزارتخانه وزیر وضعیت
1 آموزش و پرورش ؟ ؟
2 ارتباطات و فناوری اطلاعات محمد جواد آذری جهرمی مسئولیت از ابتدای دولت
3 اطلاعات حجت‌الاسلام سید محمود علوی مسئولیت از ابتدای دولت
4 اقتصاد و امور دارایی فرهاد دژپسند وزیر جدید
5 امور خارجه محمد جواد ظریف مسئولیت از ابتدای دولت
6 بهداشت، درمان و آموزش پزشکی سعید نمکی وزیر جدید
7 تعاون، کار و رفاه اجتماعی محمد شریعتمداری وزیر جدید
8 جهاد کشاورزی محمود حجتی مسئولیت از ابتدای دولت
9 دادگستری علیرضا آوایی مسئولیت از ابتدای دولت
10 دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح امیر حاتمی مسئولیت از ابتدای دولت
11 راه و شهرسازی محمد اسلامی وزیر جدید
12 صنعت، معدن و تجارت رضا رحمانی وزیر جدید
13 علوم، تحقیقات و فناوری منصور غلامی مسئولیت از ابتدای دولت
14 فرهنگ و ارشاد اسلامی سید عباس صالحی مسئولیت از ابتدای دولت
15 کشور عبدالرضا رحمانی فضلی مسئولیت از ابتدای دولت
16 نیرو رضا اردکانیان مسئولیت از ابتدای دولت
17 نفت بیژن نامدار زنگنه مسئولیت از ابتدای دولت
18 ورزش و جوانان مسعود سلطانی‌فر مسئولیت از ابتدای دولت

حالا اگر تا دو سال آینده میزان تغییرات کابینه در سطح وزیر به عدد 9 برسد روحانی باید برای کل کابینه مجدداً از مجلس شورای اسلامی رای اعتماد بگیرد.

منبع: تسنیم