چه کسانی در برابر قانون «جوانی جمعیت» مقاومت می‌کنند؟

به گزارش راهبرد معاصر نشست بررسی آثار و پیامدهای قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت و وظایف سازمان‌ها و نهادهای متولی این قانون با حضور امیرحسین بانکی‌پور، رئیس کمیسیون مشترک قانون جوانی جمعیت و حمایت از خانواده، ﺻﺎﺑﺮ ﺟﺒﺎﺭﯼ، رئیس اداره جوانی جمعیت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و پدرام کرباسیان، مشاور وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در حوزه جمعیت در خبرگزاری فارس برگزار شد. 

در این نشست به مسائلی از جمله میزان حمایت بیمه‌ها از زوجین نابارور در مراکز درمانی خصوصی و دولتی، نقش قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت در حمایت از خانواده‌ها، وظیفه سازمان‌ها و نهادهای متولی برای اجرای قانون و استنکاف برخی سازمان‌ها و حتی مدیران از اجرای کامل قانون پرداخته شد.

ماحصل این میزگرد تقدیم می‌شود:

وزیر بهداشت باید آیین‌نامه‌های قانون جوانی جمعیت را ابلاغ کند

بانکی‌پور، رئیس کمیسیون مشترک قانون جوانی جمعیت و حمایت از خانواده: مهم‌ترین مسأله پس از تصویب قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت، تأمین بودجه قانون بود که در این راستا همکاری مطلوب سازمان برنامه و بودجه، دولت و مجلس صورت گرفت، آنچه که برای تحقق قانون در سال ۱۴۰۱ در بودجه لازم بود پیش‌بینی کردند و از این رو اصلی‌ترین دغدغه ما برطرف شده است.

یکی از مسائل مهم، موضوع آیین‌نامه‌های مربوط به قانون است که بخشی از آن را با پیگیری دفتر معاون اول رئیس جمهور دنبال کردیم و بخشی دیگری نگارش و ابلاغ شده و بخش دیگری از آن در حین نگارش است، مساله مهم ما ستاد ملی جمعیت بود که دبیر ستاد باید تعیین می‌شد و و فکر می‌کنم طی روزهای آینده نخستین جلسه ستاد ملی جمعیت شکل بگیرد.

موضوع دیگر مهم در قانون، مسأله تسهیلات است که باید زودتر کام مردم را شیرین می‌کرد، مانند مسأله خودروی مادران که الحمدلله آن اتفاق افتاد و در گزارشاتی که ۳ هفته پیش داشتیم، به ۱۰ هزار نفر از مادران خودرو واگذار شده است. هر چند مشکلات و ناهماهنگی‌هایی در ثبت نام مادران بوده اما مادرانی که پیگیر بوده اند به نام آن‌ها خودرو در آمده است و توانسته اند از تسهیلات خودرویی در دفعات اول، دوم و سوم استفاده کنند، این یکی از شیرینی‌های قانون بود که صورت گرفت.

 یکی دیگر از آن شیرینی‌ها، تسهیلات ازدواج بود که در سال۱۴۰۱ ، ۶۵ درصد تسهیلات ازدواج را افزایش دادیم که این هم پیگیری شده تا از ابتدای اردیبهشت ماه پرداختی ها آغاز شود، حتی زوجینی که ۲ تا ۳ سال پیش ازدواج کرده‌اند تسهیلات ازدواج به آن‌ها تعلق می‌گیرد و وام به نرخ امروز اعطا می شود. در سال ۱۴۰۰، ۹۰۰ هزار نفر از زوج های جوان وام گرفتند و سال گذشته نیز بیش از ۵۰ درصد افزایش میزان وام ازدواج را تجربه کرده‌ایم، امروز هم مبلغ وام ازدواج برای یک زوج جوان ۳۰۰ میلیون و برای عموم زوجین ۲۴۰ میلیون تومان است که این مبلغ می‌تواند مشکلات زندگی‌ها را حل کند.

موضوع دیگر، وزارت بهداشت و درمان بود که مواد زیادی از قانون در حیطه آن وزارتخانه است و چندین اقدام مطلوب صورت گرفته است، به طور مثال وزارت بهداشت قرارگاه جمعیت را ایجاد کرد و جلساتی برای این قرارگاه برگزار می‌شود، به طور کلی بیش از ۲۰ ماده این قانون به وزارت بهداشت دارد و حدود ۲۰ ماده دیگر با وزارتخانه‌های دیگر مشترک است و در مجموع ۱۰۴ حکم را وزارت بهداشت به صورت اختصاصی و یا مشترک با دیگر جاها باید انجام بدهد، این نیاز به تشکیل یک قرارگاه در وزارت بهداشت داشت که هر هفته وزیر در راس آن باشد و این هم اتفاق مبارکی است.

بخش جمعیت وزارت بهداشت در یک ماه اخیر اقدامات بسیاری را اجرا کرده است، لذا نگرانی ما درباره اینکه این قانون در وزارت بهداشت با جدیت دنبال می شود یا خیر، تا حدودی برطرف شده است، هر چند بسیاری از مواردی که انتظار داریم هنوز آیین نامه آن ابلاغ نشده است و این تذکر به وزیر بهداشت نیز اعلام شده است.

مقاومت برخی‌ها برای اجرای قانون جوانی جمعیت

 مشاور وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در حوزه جمعیت:در بدنه دولت، مقاومتی خاصی برای اجرای قانون وجود دارد، آن هم به خاطر آموزه‌هایی که طی دهه‌های اخیر به آن‌ها گفته‌ایم که فرزند کم‌تر می‌تواند زندگی بهتری را رقم بزند، همه دنیا از این شعار برگشته‌اند اما ما همچنان از این شعار دست برنمی‌داریم و آن را آویزه گوش خود کرده‌ایم.

دولت گذشته نه تنها برای افزایش جمعیت همتی نداشت بلکه اصلاً اعتقادی به سیاست‌های افزایش جمعیت نداشت و در سخنرانی‌ها و اجرا، بیش‌تر جلوی قانون می‌ایستادند و نمی گذاشتند به درستی اجرا شود. اما امروز خوشبختانه جمعیت در کشور یک متولی خاصی پیدا کرده است. متولی ستاد ملی جمعیت است و مهم‌ترین آن سازمان اجرایی است. از طرفی دیگر دبیرخانه‌ای برای پیگیری و اجراسازی موضوع جمعیت در کشور است، این بزرگ‌ترین دستاورد قانون است که امروز رقم خورده است. البته اگر چه دولت در انتصاب دبیر این ستاد کندی داشت است اما آن را جبران کرد و در همین باره باید از مجلس و دولت قدردانی کرد.

اگر بخواهم اشاره‌ای به وظایف وزارت کار در حوزه قانون کنم، باید بگویم ما دو نوع وظیفه داریم، یک وظیفه ما دقیقاً مانند وزارت بهداشت بوده اما کم‌تر، مثل بیمه و درمان و کمک به ناباوری است که تأمین اجتماعی به آن مسائل ورود کرده است. بخشی دیگر تسهیلات در خصوص مرخصی‌ها، ایجاد امنیت شغلی و مرخصی‌های زایمان و بازنشستگی‌های پیش از موعد است. 

متولی اجرای نیمی از قانون جوانی جمعیت وزارت بهداشت است

 رئیس اداره جوانی جمعیت وزارت بهداشت: از ۷۳ ماده قانون حمایت از خانواده و حمایت از جوانی جمعیت، بیش از ۵۰ درصد از آن‌ها بر عهده وزارت بهداشت است و تکالیف این وزارتخانه است که حجم بسیار بالایی است. از نوع نگاه خدماتی بخواهیم امتیازاتی که قانون برای مردم دیده است می‌توان به محورهای تسهیل خدمات زایمان اشاره کرد، باید رویکرد این باشد که زایمان‌های طبیعی حمایت شود و درصد سزارین سالانه ۵ درصد کاهش یابد.

 این دسته از خدمات یا روش‌هایی که در زایمان طبیعی است، زایمان بدون درد، زایمان در آب و ...که امکان حریم خصوصی مادر و حضور پدر در اتاق زایمان فراهم شود، این‌ها بخشی از آن را وزارت بهداشت انجام داده و بخشی دیگر هم در قانون به آن اشاره شده است.

ما نیازمندیم که آمایش سرزمینی انجام دهیم و هر مادر بارداری که می‌خواست دسترسی به خدمات زایمانی با یک وسیله نقلیه عمومی یک ساعته به آن مکان برسد، این محور بسیار مهمی است.

امروز تقریباً ۵۲ درصد از زایمان‌ها در کشور غیرطبیعی است، این عدد بسیار بزرگ است به این صورت که میزان زایمان طبیعی در کشور کم‌تر از سزارین است، این نیازمند به فرهنگ‌سازی رسانه‌ای و بهداشتی است و نظامات اجرا را نیز وزارت بهداشت دیده است.

سامانه رضایتمندی مادران از خدمات زایمان می‌گیرد باید طراحی شود و تکلیف قانونی است، این محیطی که وارد می شود برخوردی که کارکنان درمان و ... با او می‌کنند را می‌تواند گزارش دهد. این محور بسیار مطلوبی است که در قانون دیده می‌شود.

شورای عالی بیمه سهم پرداختی زوجین نابارور در مراکز خصوصی را افزایش دهد

بانکی‌پور: یکی از موضوعات مورد توجه قانون مساله ناباروری است، تمام هزینه‌های زوجین از آغاز سال۱۴۰۰ از سوی بیمه‌های تأمین اجتماعی و سلامت به صورت جداگانه پرداخت و تحت پوشش قرار گرفته است، به این صورت که ۹۰ درصد تعرفه دولتی، ۹۰ درصد از عمومی غیردولتی را پرداخت می‌کنند اما پرداخت در کلینیک‌های خصوصی هنوز تعریف نشده و با همان تعرفه عمومی غیردولتی محاسبه می‌کنند که حدود ۴۰ تا ۵۰ درصد هزینه خصوصی را می‌توان پرداخت کرد.

ما در جلسه قرارگاه صحبت کردیم تا در شورای عالی بیمه تصویب شود که بخش خصوصی ۹۰ دیده شود، اگر این مساله صورت بگیرد می‌تواند اتفاق خوبی رقم بخورد. تا پیش از اسفندماه، مواردی که بیمه هزینه‌های ناباروری پرداخت می‌شد محدود بود اما در اسفندماه سال گذشته جلسه شورای عالی بیمه تشکیل شد و موارد بسیاری در نظر گرفتند که تمام این هزینه‌های ناباروری را بیمه تقبل کند.

یکی دیگر از مسائل مهم و اساسی، مسأله خوابگاه متاهلان در وزارت بهداشت است که به طور جد دنبال می‌شود، ما پیش‌بینی کرده‌ایم که امسال خوابگاه‌های بسیاری در دانشگاه‌های علوم پزشکی راه‌اندازی شود، این در حالی است که امروز این دانشگاه‌ها برای ۵ هزار دانشجوی متأهل تنها ۸۵۰ واحد دارد که این عدد بسیار پایینی است، البته بودجه خوبی برای آن در سال جاری تعریف و پیش‌بینی کرده‌ایم. به طور کلی باید بگویم که اقدامات خوبی برای ایجاد خوابگاه‌ها صورت گرفته است.

در مجموع ارابه قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت به حرکت درآمده است اما باید بدانیم مقاومت بالایی در بدنه دولت وجود دارد و این مقاومت نیاز به گذر زمان دارد. این مقاومت نسبت به تحولات وجود دارد، درست است در صدر دولت شخصیت های انقلابی قرار دارند اما در بدنه دولت از دیرباز لختی های خاصی هایی وجود دارد.

با وجود آنکه بخش اعظمی از قانون اجرا نشده و آیین‌نامه‌ها ابلاغ نشده اما آن حرکتی که ما می‌خواهیم رخ نداده و ما با تعامل نزدیک و تنگانگ با تمام بخش‌های دولتی پیگیری می‌کنیم که این کار سرعت بگیرد. وظایف هر کدام از وزاتخانه‌ها را تفکیک کرده‌ایم، به آن‌ها ابلاغ کرده‌ایم و برای آنها برنامه زمان‌بندی تعریف کرده‌ایم تا براساس زمان بندی خود تعیین می‌کنند ما نظارت خود را آغاز می‌کنیم.

کارها به نحو مطلوبی در حال پیگیری است و امیدارم امسال بتوانیم ۸۰ درصد از قانون را تحقق عینی ببخشیم البته امروز تاکنون حدود ۲۰ درصد تحقق پیدا کرده است. شاید ما در قانون‌های کشور در چند ویژگی این قانون جز قانون های نادر ما است، در کمک به خانواده این قانون مهم است چرا که نه پیش‌تر از این و نه در کشورهای دیگر قانونی به این ابعاد حمایت از خانواده توجه نشده است.

ما برای موضوع سربازی متأهلان مسائلی را دیده بودیم اما نیروهای مسلح ابتدا با ما موافقت کردند بعد مخالفت کردند، علت آن است که از حیث قانون ما در مجلس نمی‌توانیم بدون اجازه نیروهای مسلح، برای آن‌ها تصمیم بگیریم چرا که مجلس برای نهادهای کشوری می‌تواند قانون بگذارد اما برای جنبه‌های نظامی نمی‌تواند. تنها اقدامی که می‌توانستیم صورت دهیم این بود که حقوق سربازان متاهل را افزایش دادیم به طوری که سربازان متاهل با یک فرزند ۸۰ درصد حقوق پایه را دریافت می‌کنند که این جهش چندین برابر در حقوق به شمار می رود.

مجازات در انتظار استنکاف‌کنندگان از قانون جوانی جمعیت

یکی از ابعاد منحصر به فرد، ضمانت اجرایی این قانون بسیار قوی است و برای کسانی که از این قانون استنکاف کنند، مجازات‌های مختلفی دیده شده است که در رده های مختلف اجرا می شود. اگر استنکاف ثابت شود فرد مجازات می‌شود، ما فعلاً از اهرم مجازات استفاده نکرده‌ایم چرا که دولت به تازگی روی کار آمده و نیاز است به او فرصت بدهیم. اگر این گونه نبود باید امروز چندین وزیر را به عنوان مستنکف از قانون معرفی می‌کردیم. البته در تعریف استنکاف باید گفت اگر همه چیز مهیا باشد اما ان دستگاه نخواهد اجرا کند متخلف شناخته می‌شود، هنوز تمام آیین‌نامه‌ها نوشته نشده، ابلاغ ها صورت نگرفته و بودجه ۱۴۰۱ نیز ابلاغ نشده است، پس شرایط قانون کاملاً فراهم نبوده تا بخواهیم با استنکاف‌کنندگان برخورد کنیم.

نوع مجازات در نظر گرفته شده نیز به آن شرح است که برای کارمندان مجازات‌های درجه ۴، ۵ و ۶ متناسب با آن کار، برای مدیران مجازات‌های بسیار سخت‌تری در نظر گرفته شده که می‌توان به ممنوعیت عضویت در شورا و عدم پست گرفتن در دولت اشاره کرد.

 کارفرمایان زیر بار بیمه زنان نمی‌روند

 کرباسیان: کشورهایی مانند صربستان، بلژیک، نروژ، فرانسه، هلند و کره جنوبی و ... به دنبال طرح‌های افزایش جمعیت هستند و سیاستهای آن را پیگیری می کنند. پرتکرارترین سیاست‌ها در این کشورها، سیاست‌های مادران شاغل است و مرخصی‌های زایمان، حفظ شغل مسائلی است که در قانون ما نیز دیده شده است. در واقع تفاوت عمده ما در حوزه جمعیت، در نوع اشتغال زنان است، به طوری که در کشورهای اروپایی بخش عمده‌ای از زنان شاغل باشند اما در ایران زنان خانه‌دار بسیار داریم و حتی زنان دارای فعالیت‌های اجتماعی هستند و خانه دار که وارد چرخه بیمه نشده‌اند تا بتوانیم از آن‌ها حمایت کنیم، برخی دیگر از آن‌ها بیمه هستند اما کارفرماها آن‌ها را بیمه نمی‌کنند و زیربار بیمه آن‌ها نمی‌روند.

امیدواریم ستاد ملی جمعیت مصوبه‌ای برای خانواده های شهری برای زیر ۲۰ هزار و یا کلانشهر داشته باشند، ما در کلانشهرها مادرانی را داریم که ۳ فرزند دارند و به خاطر وظایف مادری نمی‌توانند یک کار را تمام وقت داشته باشند، مقاله می‌نویسند و فعالیت اجتماعی دارند. اگر ستاد بتوانند از این نیز حمایت کند و برای مادران شهری که فعالیت اجتماعی و ... می‌کنند و تربیت فرزند می‌کنند، این‌ها نیز به عنوان شغل محسوب شود بسیار مطلوب می‌شوند.

آیین‌نامه‌های صندوق عشایر و روستایی کشور در وزارت رفاه نوشته می‌شود و امیدواریم طی دو هفته آینده رونمایی شود. این آیین نامه برای مادران صاحب فرزند روستایی است که باید دستورالعمل و آیین نامه های نحوه بیمه این مادران روستایی مشخص شود.

بخش عمده‌ای از آیین‌نامه‌های قانون در وزارت رفاه در حال آماده‌سازی است و امیدواریم طی ماه‌های آینده آماده شود و مردم از مواهبی که قانون دیده شده برخوردار شوند.

 از دل این قانون چقدر تولد داشته‌ایم؟

رئیس کمیسیون مشترک قانون جوانی جمعیت و حمایت از خانواده: پیش‌بینی‌ها این بود که ما روال افت جمعیت و زاد و ولد و نرخ باروری تا سال ۱۴۰۵ نزولی باشد، برنامه ما این بود که در سال قانون این نزول را متوقف کنیم، پس از آن به صورت یک دهم در هر سال افزایش دهیم، این توقف اولین باری است که در این چند سال اخیر رخ داده است، در چند ساله اخیر ۳۰ درصد زاد و ولد ما کاهش پیدا کرده بود و ما شاهد یک سقوط آزاد در حوزه جمعیت بودیم اما در گزارشات ماه‌های اخیر اولین بار در زاد و ولد کاهش نداشتیم و این نزول متوقف شد.

جباری: ما تجمع مراکز درمان ناباروری در شهرهای بزرگ را شاهد هستیم اما در شهرهای کوچک چنین مراکزی وجود ندارد، معاونت درمان نقشه‌ای را آماده کرده است تا بتوانند از تمرکز مراکز درمان ناباروری در شهرهای پرجمعیت خودداری کند.

موضوع مورد اهمیت دیگر خدمات به مادران باردار و شیرده و فرزنددار شدن است، در قانون اشاره شده که کسانی که در دستگاه‌ها ازدواج می‌کنند یا فرزنددار می‌شوند مورد تقدیر قرار می‌گیرند، این برنامه در تمام وزارت بهداشت اجرایی شده است. همچنین امتیازاتی که برای مادران باردار و شیرده در نظر گرفته شده است تا کار آن‌ها آسان‌تر شود.

زوجین نابارور می‌توانند تسهیلات بانکی دریافت کنند

بانکی‌پور: در بودجه قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت بخشی از تسهیلات بانک‌ها به زوجین نابارور ارائه می‌شود، از آنجایی که حجم آن زیاد نیست و به همه تعلق نمی‌گیرد، سهمیه‌ای گذاشته‌ایم که باید دید بانک مرکزی به کدام بانک‌ها ابلاغ کرده است.