سنگینی میراث شوم ترامپ بر مذاکرات وین
روزنامه آمریکایی «نیویورک تایمز» در گزارشی میراث دونالد ترامپ رئیس‌جمهور سابق آمریکا برای جو بایدن را مهمترین عامل در مقابل تلاش‌های واشنگتن برای احیای توافق هسته‌ای ایران توصیف کرده است.
به گزارش راهبرد معاصر در مقدمه این گزارش در اشاره به وقفه کنونی در مذاکرات رفع تحریم‌ها در وین، آنچه با توجه به این وضعیت و شکست احتمالی مذاکرات پیشروی دولت بایدن قرار دارد، انتخابی ناخوشایند توصیف شده است.
طبق گزارش این روزنامه آمریکایی، عوامل زیادی در از بین رفتن چشم‌انداز احیای توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ ایران دخیل هستند، اما شاید هیچ چیز به اندازه میراث ترامپ تلاش‌های دولت بایدن را مختل نکرده باشد. ترامپ در سال ۲۰۱۸ از توافق هسته‌ای که دولت اوباما با ایران منعقد کرد، خارج شد و آن را «بدترین توافق تاریخ» خواند. اما به تحلیل نیویورک تایمز، کاری که ترامپ کرد فراتر از این بود و به گفته مقامات و تحلیلگران آمریکایی، اقدامات او توانایی آمریکا برای مذاکره با تهران را بسیار پیچیده کرده است.
در ادامه این گزارش ضمن بیان این که ایران معتقد است برنامه هسته‌ای آن اهداف صلح‌آمیز مانند تولید ایزوتوپ‌های پزشکی برای تشخیص و درمان بیماری را دنبال می‌کند، ادعا شده «بدون هیچ مصالحه‌ای در مورد توافق جدید و پیشرفت مداوم ایران به سمت توانمندی هسته‌ای، دولت بایدن به زودی مجبور می‌شود بین پذیرش اینکه ایران توانایی ساخت بمب دارد یا اقدام نظامی برای جلوگیری از آن تصمیم بگیرد».
به نوشته این روزنامه آمریکایی، «رابرت مالی» مذاکره‌کننده ارشد وزارت امور خارجه آمریکا در جلسه استماع اواخر ماه گذشته کنگره خطاب به سناتورهای آمریکایی اذعان کرد که ترامپ یک بحران هسته‌ای غیرضروری را برای بایدن به جا گذاشت. نیویورک تایمز سپس ضمن اشاره به اقدام اخیر آمریکا و کشورهای اروپایی متحد آن در شورای حکام آژانس اتمی با تصویب قطعنامه علیه ایران، افزود: «حسین امیرعبداللهیان» وزیر امور خارجه ایران روز سه‌شنبه (۲۴ خرداد) گفت که ایران طرح جدیدی را به ایالات متحده پیشنهاد کرده است، اما جزئیاتی ارائه نکرد.
طبق این گزارش، یک مقام ارشد دولت آمریکا که به مذاکرات نزدیک است، گفت که از هرگونه پیشنهاد جدیدی از سوی تهران بی‌اطلاع است، اما «البته ما برای ایده‌هایی که ممکن است به توافق منجر شود، آمادگی داریم».
۳ تاثیر مخرب میراث ترامپ بر مذاکرات وین
در بخش دیگری از این گزارش به نقل از چند فرد آشنا با روند مذاکراتی که در دولت بایدن آغاز شد، گفته شده که میراث ترامپ حداقل از سه طریق قابل توجه مذاکرات را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
به نوشته این نشریه آمریکایی، «اول، آنچه که ایرانی‌ها آن را از بین رفتن اعتماد در سطحی گسترده می‌خواندند. خروج یک‌جانبه ترامپ از توافق، علی‌رغم پایبندی ایران به مفاد آن، نگرانی تهران را در مورد اینکه ایالات متحده چقدر سریع می‌تواند بعد از انتخابات تغییر مسیر دهد، تأیید کرد. سر میز مذاکره در وین، ایرانی‌ها خواستار تضمین‌هایی شده‌اند که هر جانشینی برای آقای بایدن از لغو مجدد توافق محدود شود».
به ادعای این گزارش، مقامات بایدن توضیح داده‌اند که «با توجه به ماهیت سیستم دموکراتیک آمریکا این مسئله امکان‌پذیر نیست» و علت آن معاهده نبودن این توافق ذکر شده است. ایرانی‌ها همچنین نگرانند که شرکت‌های خارجی با توجه به این تصور که چکش تحریم‌های آمریکا ممکن است پس از انتخابات ریاست‌جمهوری بعدی در این کشور بار دیگر بر سرشان فرود بیاید، تمایلی به سرمایه‌گذاری در ایران نداشته باشند.
تاثیر مخرب دوم به جا مانده از دولت ترامپ، تحریم‌های اعمال شده در دوره وی عنوان شده است. به نوشته این روزنامه آمریکایی «ترامپ با انباشتن حدود ۱۵۰۰ تحریم جدید علیه ایران، دومین مانع بزرگ برای احیای را توافق ایجاد کرد. ایران اصرار کرده که این تحریم‌ها لغو شوند - هیچ کدام شدیدتر از اینکه ترامپ در سال ۲۰۱۹ سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران را به عنوان یک گروه تروریستی معرفی کرد نبود». نیویورک تایمز در اشاره به رویکرد دولت‌های سابق آمریکا افزود آن‌ها سپاه پاسداران را محکوم کرده بودند اما نسبت به شناسایی بازوی یک دولت خارجی به عنوان یک گروه تروریستی محتاط بودند.
به ادعای این گزارش، مذاکره‌کنندگان ایرانی گفته‌اند که برای دستیابی به یک توافق هسته‌ای جدید، بایدن باید برچسب تروریستی سپاه پاسداران را کنار بگذارد، اما وی بدون دادن امتیازات دیگر از سوی ایران، از این اقدام امتناع کرده است.
در بخش دیگری از این گزارش به نقل از مقام ارشد آمریکایی مورد ذکر گفته شده که ایالات متحده برای لغو عنوان «تروریستی» آماده بوده، اما تنها در صورتی که ایران آماده ارائه تضمین‌های جدید در مورد «نگرانی‌های امنیتی مربوط به سپاه پاسداران» باشد. مقام مورد اشاره نیویورک تایمز که نامش فاش نشده بدون ذکر توضیح بیشتر گفت که ایران از دادن امتیاز در این خصوص امتناع کرده است.
مسئله سوم ذکر شده در این گزارش به نقل از افراد آشنا با مذاکرات رفع تحریم‌ها در وین، خودداری ایران از مذاکره مستقیم با آمریکا عنوان شده است. به ادعای این گزارش، در جریان مذاکرات در وین، مالی با ارسال پیام‌هایی از طریق واسطه‌های اروپایی از هتلی در آن سوی خیابان، با مذاکره‌کنندگان ایرانی ارتباط برقرار کرد که این روند را مختل کرد و گهگاه باعث سوءتفاهم‌های وقت‌گیر شد.
به ادعای این نشریه آمریکایی، مقامات دولت ترامپ و دست‌اندرکاران آن‌ها در درجات مختلف انتظار چنین پیچیدگی‌هایی را داشتند، زیرا سیاستی را طراحی کردند که تا حدی به معنای دشوار ساختن هرگونه مذاکره آینده بدون تغییرات چشمگیر در رفتار ایران بود. مقامات دولت بایدن می‌گویند که ترامپ خواسته‌های حداکثری را در قبال ایران مطرح کرد که حتی با توجه به فشار اقتصادی شدیدی که وی بر تهران وارد کرد، غیرواقعی بود.
مالی در جلسه استماع سنا گفت: دولت ترامپ پیش‌بینی کرد که ایران برنامه هسته‌ای خود را از سر نخواهد گرفت و ایران برای مذاکره درباره سایر نگرانی‌های ما خواهد آمد. کاش حق با آن‌ها بود. متأسفانه ثابت شد که آن‌ها در همه زمینه‌ها اشتباه می‌کنند.
«دنیس راس» مذاکره‌کننده غرب آسیا در چند دولت آمریکا گفت که هر دو طرف (ایران و آمریکا) هنوز انگیزه‌هایی برای مصالحه دارند. وی در اشاره به بایدن افزود: او در این مقطع راه دیگری برای محدود کردن برنامه هسته‌ای ایران ندارد – و این برنامه در حال حاضر با نظارت کمتر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در حال پیشروی است.
طبق گزارش نیویورک تایمز، وی اظهار داشت «توافق هسته‌ای که حتی در سال ۲۰۱۵ از حمایت محدودی در کنگره برخوردار بود، امروز کمتر جذاب به نظر می‌رسد؛ اکنون ایران دانش هسته‌ای بیشتری را به دست آورده و بندهای کلیدی «غروب آفتاب» توافق تا چند سال دیگر منقضی می‌شود». با این حال گفت «بایدن هنوز ممکن است خواهان بازگشت به توافق باشد، نه به این دلیل که فکر می‌کند خیلی عالی است، بلکه به این دلیل که جایگزین آن بسیار بد است. در غیر این صورت، ایرانی‌ها می‌توانند به پیشروی خود ادامه دهند»./فارس