ملزومات به نتیجه رسیدن مذاکرات در قطر چیست؟

به گزارش «راهبرد معاصر»؛ شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی چندی پیش با تحریک رژیم صهیونیستی قطعنامه ای ضد ایرانی صادر کرد. صرف نظر از ادعاهای واهی مطرح شده علیه جمهوی اسلامی در این قطعنامه، رفتن کشورهای غربی طرف توافق برجام به سمت چنین تحرکاتی اینگونه تفسیر می شود که این قطعنامه روزهای خوبی فراروی مذاکرات رفع تحریم ها و پایبندی به توافق هسته ای نوید نمی دهد.

جمهوری اسلامی البته قاطع بر موضع قبلی خود در زمینه لزوم رفع تحریم ها برای عمل به تعهداتش ذیل برجام و منتفع شدن اقتصادی از این توافق ایستاد و قطعنامه شورای حکام را بازی سیاسی طرف غربی با همدستی متحدان صهیونیست خواند.

اندکی بعد طرف غربی که در روند احیای مذاکرات هسته ای اخلال ایجاد می کند، نماینده خود را راهی تهران کرد. سفر جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و نیز هماهنگ کننده مذاکرات وین به ایران با تحولات جدی حول این مذاکرات همراه بود. برایند دیدار دیپلمات ارشد اتحادیه اروپا با حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه و نیز علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی این بود که دیگر قرار نیست وین میزبان مذاکرات هسته ای باشد. این بار طرفهای برجام یکی از کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس را برای گرد هم آمدن انتخاب کردند تا مسائل باقی مانده در مسیر احیای مذاکرات هسته ای را به شور بگذارند.

تغییراتی نیز در شکل مذاکرات انجام شده است، به نحوی که در دور جدید مذاکرات هسته ای دیگر از قالب گروه 1+4 خبری نخواهد بود. بلکه این مذاکرات میان ایران، اتحادیه اروپا و آمریکا خواهد بود که در نوع خود تغییر بزرگی محسوب می شود. ادامه مذاکرات هسته ای در یکی از کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس به دلیل دیگر می تواند برای جمهوری اسلامی حائز اهمیت باشد و آن همزمانی تغییرات جدید در مذاکرات برجام با تلاش های جمهوری اسلامی در راستای بهبود روابط با کشورهای شورای همکاری خلیج فارس است؛ موضوعی که می تواند در راستای رویکرد جدید سیاست خارجی دولت سیزدهم موسوم به «دیپلماسی منطقه ای» اتفاقات مثبتی را رقم بزند. ایران در راستای سیاست خارجی جدید خود گام هایی را در آسیای مرکزی و با همسایگان عرب زبان خود برداشته که میزبانی تهران از رؤسای جمهور چند کشور آسیای مرکزی مؤید موضوع است.

ایران بر انتفاع از مزایای اقتصادی برجام با رعایت حقوق خود تأکید دارد و کشورهای عضو برجام نیز دست کم در گفتار مطرح می کنند مایلند شاهد اجرای برجام و پایبندی همه طرفها به توافق هسته ای باشند

سفر بورل با همه دستاوردهای خود ظاهراً به مذاق صهیونیست ها خوش نیامده و صدای وزیر امور خارجه آنها را هم درآورد. وقتی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا اعلام کرد با هدف باز گرداندن مذاکرات به مسیر خود به تهران می رود، طبیعتاً برای صهیونیست ها که به انحای مختلف سعی در خارج کردن قطار مذاکرات از مسیر درست خود دارند و به تازگی با تقلای فراوان امضا کشورهای عضو شورای حکام آژانس بین المللی را پای قطعنامه ضد ایرانی ثبت کردند، خبر خوشایندی نبود.

ظاهر امر این است که طرف اروپایی گامی در راستای خروج مذاکرات از بن بست برداشته و آنگونه که همیشه ادعا می کنند، تلاش آنها بر احیای این توافق است. بی تردید واکنش جدی جمهوری اسلامی در قبال قطعنامه نمایشی شورای حکام آژانس در ایجاد تکاپو میان طرفهای غربی برای پایان دادن به سکوت معنادار چند ماهه خود در قبال مذاکرات وین و اثبات این موضوع که جمهوری اسلامی بانی بن بست مذاکرات نیست، بی تأثیر نبوده است. جمهوری اسلامی در واکنشی قاطع تمامی دوربین های فراپادمانی آژانس را قطع کرد تا به تروییکایی اروپایی و آمریکا اعلام کند در مطالبه حقوق خود هیچ گونه اهمالی ندارد.

سید جلال فیاضی، کارشناس سیاست خارجی درباره اینکه سفر بورل به تهران و تغییرات تازه در مذاکرات هسته ای تا چه اندازه می تواند تلاشی واقعی در راستای رفع تحریم ها علیه کشورمان باشد، به خبرنگار «راهبرد معاصر» گفت: سفر بورل به تهران و اعلام ازسرگیری مذاکرات برجام اقدامی مثبت بود و اینکه پس از چند ماه توقف مذاکرات هسته ای در وین، یخ آن شکسته و با سفر مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا زمینه های ادامه مذاکرات هسته ای با ایران فراهم شد. به هرحال جمهوری اسلامی ایران بر انتفاع از مزایای اقتصادی برجام با رعایت حقوق خود تأکید دارد و کشورهای عضو برجام نیز دست کم در گفتار مطرح می کنند مایلند شاهد اجرای برجام و پایبندی همه طرفها به توافق هسته ای باشند.

وی با بیان اینکه اراده طرفها بر ادامه مذاکرات هسته ای است، افزود: محل مذاکرات و اینکه در قطر برگزار می شود، می تواند به کشورهای منطقه در راستای کمک به روند مذاکرات مفید باشد و شاهد همراهی این کشورها در زمینه مذاکرات هسته ای باشیم.

این کارشناس سیاست خارجی یادآور شد، به دلیل اینکه رژیم صهیونیستی تلاش بسیار زیادی انجام داد تا روند مذاکرات هسته ای ایران متوقف شود و کشورهای همسایه به نوعی جبهه ضد مذاکره تشکیل دهند، برگزاری مذاکرات در یکی از کشورهای همسایه و در منطقه غرب آسیا می تواند زمینه های تنش را کاهش دهد؛ به ویژه اینکه صهیونیست ها از هم اکنون نسبت به بن بست مذاکرات ابزار نگرانی کرده اند و تلاش صهیونیستها بر این است در ادامه مذاکرات کارشکنی و زمینه های عدم موفقیت مذاکرات را فراهم کنند.

فیاضی درباره چشم انداز مذاکرات هسته ای گفت: امید به بازگشت همه طرفها به پایبندی به توافق هسته ای 2015 (برجام) به مواضع آنها به ویژه طرف آمریکایی و اروپایی بستگی دارد. جمهوری اسلامی ایران اعلام کرده آماده است به محض اینکه آمریکا و اروپا تصمیمات خود را برای بازگشت به برجام و پایبندی به توافق هسته ای بگیرند و رفتارشان تأمین کننده منافع اقتصادی ایران باشد، به سمت احیای برجام پیش خواهند رفت.

وی درباره بدعهدی طرف غربی یادآور شد: موضوع مهم این است که تاکنون آمریکایی ها در عمل اقدامی در راستای نشان دادن حسن نیت خود انجام نداده و حتی تحریم هایی را علیه جمهوری اسلامی اعمال کرده اند. طرف اروپایی نیز متأسفانه به تعهدات خود عمل نکرده است، بنابراین آینده مذاکرات بر سر پایبندی به تواافق هسته ای بستگی به مواضع طرفها و به ویژه مواضع آمریکا و اروپا دارد.

امید به بازگشت همه طرفها به پایبندی به توافق هسته ای 2015 (برجام) به مواضع آنها به ویژه طرف آمریکایی و اروپایی بستگی دارد

این تحلیلگر مسائل سیاسی پیش شرطی برای مفید بودن سفر بورل به تهران و تغییرات جدید در مذاکرات بیان و تصریح کرد: تحولات جدید مذاکرات هسته ای زمانی می تواند به نفع جمهوری اسلامی ایران باشد که چارچوب برجام رعایت و هرگونه مطالبه فرابرجامی از مذاکرات هسته ای حذف شود. جمهوری اسلامی ایران بر احیای مذاکرات هسته ای تأکید کرده است و منافع طرفها به ویژه منافع جمهوری اسلامی ایران باید با لغو کامل تحریم ها حفظ شود. هرگونه بهانه تراشی و تغییر قواعد برجام به هر نحوی می تواند به روند مذاکرات لطمه وارد کند. جمهوری اسلامی ایران تاکید بر احیای توافق هسته ای 2015 دارد و یک برجام با کسر موارد یا برجام با بندهای اضافی را نمی پذیرد.

فیاضی گفت: قطعنامه اخیر شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی علیه جمهوری اسلامی قطعنامه سختی نبود و در آن بیشتر بر ابراز امیدواری به ادامه همکاری ها میان جمهوری اسلامی و آژانس بین المللی انرژی اتمی تأکید شد که همکاری ها همچنان ادامه دارد. تاکنون هر چه از میزان همکاری میان جمهوری اسلامی و آژانس از جمله همکاری های برجامی کاسته شده به دلیل عدم پایبندی طرفهای امضاکنندگان برجام به تعهداتشان بوده است. بنابراین هیچگونه مغایرتی میان احیای توافق هسته ای و قطعنامه اخیر شورای حکام آژانس علیه جمهوری اسلامی وجود ندارد و اگر مذاکرات بر سر رفع تحریمها ازسر گرفته شود و توافقی به دست آید، این قطعنامه تأثیر چندانی بر روند کار نخواهد داشت.