شکست بایدن در تأمین منافع آمریکا هم زمان با سفر به منطقه

به گزارش راهبرد معاصر؛ با پایان سفر بایدن به غرب آسیا، بسیاری در ایالات متحده این سوال را مطرح می کنند که سفر بایدن به این منطقه، چه منافعی برای شهروندان آمریکا داشته است؟ سفر بایدن به منطقه خاورمیانه در حالی انجام شد که محبوبیت داخلی وی حتی در میان دموکرات ها پایین بود. بایدن قبل از عزیمت به خاورمیانه حتی مقاله ای را برای واشنگتن پست نوشت و تلاش کرد سفر خود را توجیه کند که مطمئنا این اقدام برای رئیس جمهور آمریکا یک اقدام بی سابقه بود.

 
به نظر می رسد که بایدن در سفر خود به منطقه خاورمیانه به هیچ دستاورد ملموسی نرسیده و هیچ پیشرفت معناداری برای منافع و اعتبار آمریکا به همراه نداشته است. وی همچنین به طور کامل از وعده انتخاباتی خود مبنی بر « بازنگری » در روابط بین آمریکا و عربستان سعودی ( به دلیل قتل جمال خاشقچی و جنگ فاجعه بار عربستان در یمن) سرپیچی کرده است. با این حال، این دیدار مطمئناً در خدمت منافع اسرائیل و دولت های اقتدارگرا منطقه خاورمیانه بود؛ زیرا نشان داد که آمریکا مایل است این بازیگران بد را بدون توجه به اقداماتشان در آغوش بگیرد. سفر بایدن به اسرائیل و عربستان سعودی، به آن ها شجاعت می بخشد و احساس آسیب ناپذیری را برای آن ها به ارمغان می آورد.

در بیانیه مشترک بین ایالات متحده و عربستان سعودی، دو کشور بر « اهمیت تداوم گسترش شراکت استراتژیک» تاکید کردند و بایدن به صراحت در مورد تعهد آمریکا به حفظ امنیت و دفاع عربستان سعودی صحبت کرد

در 13 ژوئیه، بایدن و تیمش به اسرائیل عزیمت کردند، جایی که او و یائیر لاپید، نخست وزیر موقت اسرائیل، بیانیه مشارکت راهبردی آمریکا و اسرائیل را امضا کردند. در این بیانیه، طرفین بر « پیوندهای ناگسستنی» بین اسرائیل و ایالات متحده تاکید می کنند و در عین حال بیان دارند که شراکت آنها ریشه در ارزش ها و منافع مشترک و تعهد به دموکراسی و حاکمیت قانون دارد. همچنین طرفین تاکید می کنند که آمریکا متعهد است که هرگز به ایران اجازه دستیابی به سلاح هسته را ندهد. دولت بایدن همچنین تاکید کرد که برای اطمینان از این نتیجه از تمام عناصر قدرت ملی آمریکا استفاده خواهد کرد.

 
بایدن طی مصاحبه زنده در کنار لاپید، مخالفت خود را با حذف نام سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران از فهرست سازمان‌های تروریستی خارجی آمریکا را تکرار کرد و تاکید نمود که دولتش مایل است در صورت لزوم برای جلوگیری از دستیابی ایران به قابلیت‌های تسلیحات هسته‌ای از زور استفاده کند. لاپید بر اظهارات بایدن تاکید کرد و افزود: « دیپلماسی آنها را متوقف نخواهد کرد. تنها چیزی که ایران را متوقف می کند این است که بداند اگر به توسعه برنامه هسته ای خود ادامه دهد، جهان آزاد از زور استفاده خواهد کرد. » اما در واقع این لفاظی ها و اظهارات آتشین به جای تلاش برای یافتن راهی به سوی یک توافق هسته ای مجدد با تهران، ریسک تنش ها بین طرفین را تشدید خواهد کرد.

 
در 15 جولای، ایر فورس وان مستقیماً از تل آویو به مقصد عربستان سعودی حرکت کرد، جایی که بایدن به جای استقبال ملک سلمان یا ولیعهد محمد بن سلمان، مورد استقبال سفیر عربستان در واشنگتن و فرماندار مکه قرار گرفت. اما بایدن پس از آن مستقیماً با ولیعهد بن سلمان و رهبران چندین کشور عربی دیگر دیدار و سعی نمود این دیدار را با بیان این که « آمریکا از شراکت با کشورهایی که از نظم بین المللی مبتنی بر قوانین پیروی می کند ، حمایت و تقویت خواهد کرد» توجیه کند.

 
در همین حال، در بیانیه مشترک بین ایالات متحده و عربستان سعودی، دو کشور بر « اهمیت تداوم گسترش شراکت استراتژیک» تاکید کردند و بایدن به صراحت در مورد تعهد آمریکا به حفظ امنیت و دفاع عربستان سعودی صحبت کرد. بنا بر گزارش ها، بایدن در زمانی که در عربستان سعودی بود به حقوق بشر اشاره و تاکید کرد که بن سلمان، مسئول قتل جمال خاشقچی بوده است. بر اساس گزارشات، بن سلمان هم در واکنش به انتقادات حقوق بشری جو بایدن ، بر موضوع آزار و اذیت زندانیان در زندان ابوغریب در عراق توسط ایالات متحده و هم عدم واکنش مناسب ایالات متحده در مورد قتل روزنامه نگار فلسطینی توسط ارتش اسرائیل اشاره کرد.

 
علاوه بر این، به جز حمایت لفظی ایالات متحده و عربستان سعودی از آتش بس یمن، هیچ پیشرفتی در جنگ فاجعه بار یمن حاصل نشد. همچنین بایدن در طی این سفر به هدف مد نظر خود یعنی افزایش تولید و عرضه نفت به بازار جهانی دست نیافت. در واقع، عربستان سعودی در سه ماهه دوم سال جاری، واردات نفتی از روسیه را دو برابر کرده تا بتواند از این سوخت در داخل استفاده کند و در عین حال نفت خود را با قیمت های بالاتر در سطح بین المللی بفروشد.

 
از بسیاری جهات، سفر بایدن به منطقه تلاشی برای برجسته سازی دو رکن اساسی بود که دهه‌ها سیاست ایالات متحده را جهت می داد: حمایت قاطع از نظام های استبدادی و پشتیبانی تزلزل ناپذیر از اسرائیل. در واقع، سفر بایدن تا حد زیادی بازتابی از نظم منطقه‌ای جدید بود که در آن این ستون‌ها به طور رسمی در توافق‌نامه ابراهیم ادغام شدند. این نظم جدید توسط یک رابطه خودکامگی و آپارتاید منطقه ای تجسم می یابد که زیربنای قدرت آمریکا است. اما سرمایه‌گذاری بایدن در خاورمیانه را نیز باید در چارچوب رقابت قدرت‌های بزرگ در نظر گرفت.

 
قبل از دیدار بایدن، گزارشات زیادی در مورد عادی سازی احتمالی روابط عربستان سعودی با اسرائیل به گوش می رسید. اگرچه عربستان سعودی و اسرائیل روابط خود را در طول سفر بایدن رسمی نکردند، اما بر اساس گزارشات، دولت اسرائیل توافقی را تصویب کرد که بر اساس آن جزایر تیران و صنافیر در دریای سرخ به کنترل عربستان منتقل می‌شد.  در همین حال، عربستان سعودی اعلام کرد که به خطوط هوایی اسرائیل اجازه استفاده از حریم هوایی خود را می دهد و اجازه پروازهای چارتر مستقیم از اسرائیل به عربستان را برای زائران مسلمان می دهد. بایدن چنین اقداماتی را اولین گام «ملموس» به سمت عادی سازی بین دو کشور توصیف کرد.

اگرچه عربستان سعودی و اسرائیل روابط خود را در طول سفر بایدن رسمی نکردند، اما بر اساس گزارشات، دولت اسرائیل توافقی را تصویب کرد که بر اساس آن جزایر تیران و صنافیر در دریای سرخ به کنترل عربستان منتقل می‌شد

با این حال، فیصل بن فرحان، وزیر امور خارجه عربستان سعودی از چنین ادعاهایی عقب نشینی کرد و اظهار داشت که این اقدام «ربطی به روابط دیپلماتیک با اسرائیل ندارد». به نظر می رسد عربستان سعودی از ادامه سیاست عادی سازی ضمنی خود با اسرائیل راضی است، که بدون نیاز به برقراری روابط رسمی با رژیم صهیونیستی، مزایای بی شماری را برای ریاض به همراه دارد. روابط غیررسمی اسرائیل و عربستان سال‌هاست که رشد قابل توجهی داشته و به طور فزاینده‌ای در حال عمومی شدن است. منافع استراتژیک نخبگان در عربستان سعودی و اسرائیل به ویژه پس از قیام عربی در سال 2011 به تدریج به هم نزدیک شده است. تمایل مشترک این کشورها برای حفظ موازنه قوا، عقب راندن رقبایی مانند ایران و درگیر نگه داشتن واشنگتن به عنوان ضامن امنیت در خاورمیانه، باعث شده تا سطوح جدیدی از همکاری را آغاز کنند.

 
علاوه بر موضوع عادی‌سازی احتمالی عربستان با اسرائیل، ایده یک اتحاد رسمی‌تر منطقه‌ای - احتمالاً شامل تضمین رسمی امنیتی ایالات متحده - نیز قبل از سفر بایدن مورد توجه زیادی قرار گرفت. یکی از پیشرفت‌هایی که مورد توجه ویژه است، اظهارات بنی گانتز وزیر دفاع اسرائیل قبل از سفر بایدن، مبنی بر ایجاد یک گروه دفاع هوایی منطقه ای تحت حمایت آمریکا به نام اتحاد دفاع هوایی خاورمیانه است. جزئیات پیرامون اتحاد دفاع هوایی خاورمیانه، همچنان مبهم است.

برخی منابع به تلاش‌ها برای وارد کردن عربستان سعودی به این سازوکار اشاره کردند. حتی قوانین دو حزبی در کنگره ارائه شد که از وزارت دفاع ایالات متحده خواسته شد تا استراتژی ای را برای ادغام چنین شبکه دفاع هوایی در ساختارهای امنیتی موجود در خاورمیانه ارائه دهد.

اگرچه در طول سفر بایدن هیچ تحرک فوری در مورد این موضوع صورت نگرفت، اما وی اظهار داشت که «ایالات متحده متعهد به پیشبرد معماری دفاع هوایی و موشکی یکپارچه‌تر و شبکه منطقه‌ای» در خاورمیانه است و متعهد شد که «همکاری خود را با عربستان سعودی و دیگر شرکای منطقه تسریع می بخشد». با این حال وزیر امور خارجه عربستان سعودی اعلام کرد که از هیچ گونه بحثی در خصوص چنین ائتلافی اطلاعی ندارد و دخالت عربستان سعودی در هر گونه گفتگو را تکذیب کرد. بنابراین هنوز مشخص نیست که چنین ائتلافی واقعاً تحقق می یابد یا خیر.
 
سفر بایدن همچنین می تواند پاسخی به دوران رقابت قدرت های بزرگ در سطح جهانی و منطقه ای باشد. بدون شک، روسیه و چین در طی دهه گذشته حضور خود را در منطقه به طور قابل توجهی گسترش داده اند. به خصوص پس از حمله نظامی روسیه به اوکراین و مواضع شرکای منطقه ای آمریکا، نگرانی دولت بایدن بیش از پیش افزایش یافته است. در حالی که بایدن در خاورمیانه بود، به طور خاص به این موضوع پرداخت و اظهار داشت که ایالات متحده از منطقه کناره گیری نمی کند و خلایی را برای پر کردن چین، روسیه یا ایران باقی نخواهد گذاشت». وی همچنین تاکید کرد که واشنگتن« اجازه نخواهد داد که قدرت های خارجی یا منطقه ای آزادی کشتیرانی از طریق آبراه های خاورمیانه را به خطر بیندازند.»

 
اگرچه موضوع رقابت قدرت‌های بزرگ در خاورمیانه به کانون توجه دولت بایدن و جامعه سیاست خارجی آمریکا تبدیل شده ، اما توجه کافی به محدودیت‌های پیش روی روسیه و چین در منطقه و راه‌های مقابله با آن نشده است که بازیگران منطقه ای به دنبال دستکاری نگرانی ایالات متحده در مورد از دست دادن موقعیت نسبی خود بوده اند. در واقع، حمله روسیه به اوکراین و اقدامات بعدی کشورهای منطقه مانند عربستان سعودی و امارات باید به واشنگتن نشان دهد که چگونه این بازیگران سعی می کنند با طرح رقابت قدرت های بزرگ، از آن برای پیشبرد الزامات راهبردی خود بهره ببرند. با در نظر گرفتن این زمینه، به نظر می رسد که دیدار بایدن کاملاً با واقعیت های منطقه ای و جهانی مغایرت دارد.

 
اگرچه بایدن در طول سفر خود به خاورمیانه در قبال اقدامات مستبدان و ناقضان حقوق بشر، به سیاست مماشات روی آورده است؛ اما در نهایت منطقه را بدون این که هیچ دستاورد ملموسی برای مردم آمریکا داشته باشد، ترک کرد. این سفر حتی قبل از رفتن رئیس جمهور دورنمای بسیار نامطلوبی داشت و اکنون از همه طرف با انتقادات قابل توجهی روبرو شده است. در پایان، این دیدار در وهله نخست، سیگنالی از سوی بایدن بود مبنی بر اینکه او به دو ستون اساسی سیاست خاورمیانه ای ایالات متحده و پروژه ای که توسط دولت ترامپ در قالب توافق نامه ابراهیم در حال اجرا بود، پای بند باقی می ماند.  بنابراین، در حالی که سفر بایدن ممکن است به نفع بازیگران مختلف خاورمیانه باشد، اما در جبهه داخلی موفقیت چندانی برای رئیس جمهور نداشته است.