بازگشت سفیر امارات؛ تلاش ابوظبی برای جبران یک اشتباه

به گزارش «راهبرد معاصر»؛ وزارت امور خارجه امارات به تازگی اعلام کرد، در چارچوب تمایل رهبری این کشور برای تحکیم روابط با جمهوری اسلامی ایران و در اجرای تصمیم پیشین خود مبنی بر ارتقای سطح نمایندگی دیپلماتیک به درجه سفیر، سیف محمد الذابی سفیر امارات به زودی به تهران بازمی‌گردد.

تصمیم امارات برای گسترش روابط دیپلماتیک با جمهوری اسلامی در راستای تماس تلفنی ۲۶ ژوئیه شیخ عبدالله بن زاید آل نهیان، وزیر امور خارجه امارات و حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه کشورمان انجام شد. کاهش روابط دیپلماتیک میان دو کشور به ماجرای قطع روابط ایران و عربستان در سال ۱۳۹۴ برمی گردد. امارات به تبعیت از عربستان و با هدف افزایش فشارهای سیاسی علیه ایران تصمیم گرفت سطح روابط سیاسی و دیپلماتیک خود را با کشورمان کاهش دهد. از آن زمان روابط با تهران از سطح سفیر به کاردار تنزل پیدا کرد. کاهش تعداد دیپلمات های ایرانی حاضر در امارات از دیگر تصمیماتی بود که در آن سال از سوی دولت ابوظبی اتخاذ شد.

فراز و فرود روابط سیاسی ایران و امارات به طور خاص در دوره ولیعهدی محمد بن‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌زاید بیشتر به چشم آمد، اما روابط تجاری دو کشور موجب شد تا هیچ‌گاه این روابط متشنج به قطع مناسبات دوجانبه نینجامد. سیاستی که  همواره از سوی دو طرف دنبال شده این بود که راه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌حلی برای عبور از تنش‌ها بیابند. در یک سال ‌گذشته و همزمان با قرار گرفتن روابط تهران و ریاض در مسیر بهبودی و رفع تنش، روابط ایران و امارات نیز تا حدودی در مسیر گشایش پیش رفته است. با روی کار آمدن دولت سیزدهم در ایران و دنبال شدن سیاست دیپلماسی منطقه ای بهبود روابط با همسایه ها بیش از پیش قوت گرفت.

فارغ از اختلافات ارضی میان ایران و امارات و نیز پرونده های اختلافی در حوزه های سیاسی و امنیتی نظیر جنگ یمن، سوریه و همچنین عادی سازی روابط این کشور با رژیم صهیونیستی، امارات برای  جمهوری اسلامی نقش واسطه‌ای داشته و به دلیل زیرساخت‌های تجاری خود ازجمله خدمات حمل و نقل، بخش عمده‌ای از کالاهای ترانزیتی که مربوط به سایر کشورها بوده است، به سمت کشورهای مبدأ هدایت کرده و این خود یکی از ظرفیت های بالقوه تجاری در روابط دو کشور است.

هرچند داشتن رابطه با کشورها ازجمله امارات الزاماً به معنای داشتن تعامل خوب نیست، ولی می تواند دارای سیگنال خاص باشد

به باور تحلیلگران مسائل منطقه ای، همسایگان جمهوری اسلامی در غرب آسیا ازجمله عربستان سعودی، امارات متحده عربی و بحرین در دوران ریاست جمهوری دونالد ترامپ و هم در دولت جو بایدن اهتمام خاصی برای استفاده از اهرم فشار کاخ سفید به ویژه در حوزه تحریم ها  داشتند تا به خیال خود آن را در راستای تعدیل سیاست‌های منطقه‌ای ایران به کار گیرند. با وجود این، به دلیل اینکه عایدی از این مسیر نداشتند، از اردن و مصر تا عربستان و امارات و حتی به تازگی بحرین تصمیم به تغییر نگرش و سیاست های خود در قبال ایران گرفتند و سعی می کنند برخلاف گذشته از دالان احیا و ازسرگیری روابط خود با جمهوری اسلامی از تبعات تنش منطقه ای بکاهند.

گرچه در این سال‌ها روابط ایران و امارات دوران  پر از فراز و نشیبی را تجربه کرده، ولی سیاست دولت سیزدهم برای گسترش روابط با همسایگان، روابط تهران و ابوظبی را نیز متأثر ساخته است و به نظر می آید دو طرف با وجود اختلافات در پاره ای از موضوعات منطقه ای و ارضی سعی در مدیریت روابط میان خود دارند.  شواهد و قرائن نیز در ماه های اخیر حاکی از باز شدن فصل تازه ای از روابط میان دو همسایه دیرین در منطقه غرب آسیاست.

«راهبرد معاصر» به بهانه اعزام دوباره سفیر امارات به جمهوری اسلامی، موضوع روابط دو کشور را با محمدحسن قدیری ابیانه، کارشناس مسائل سیاست خارجی به گفت و گو گذاشته است.

راهبرد معاصر: تحلیلگران اقدام امارات را در کاهش سطح روابط با تهران اشتباه راهبردی می خوانند. ابوظبی چرا به فکر ارتقای روابط افتاده است؟

قدیری ابیانه: امارات با وجود اشتباه در کاهش سطح روابط دیپلماتیک با ایران، در حال حاضر به دنبال جبران گذشته است، زیرا دریافته ایران کشوری است که با وجود مخالفت و کارشکنی همه دشمنان ماندگار و در حال پیشرفت است. ایران حرف نخست را در حوزه خلیج فارس و منطقه می زند ودیگر کشورها مجبورند روابط خودشان را با ایران بهبود ببخشند.

هرچند داشتن رابطه با کشورها ازجمله امارات الزاماً به معنای داشتن تعامل خوب نیست، ولی می تواند دارای سیگنال خاص باشد؛ کما اینکه ما با انگلیس و فرانسه رابطه داریم و در کشورمان سفارت دارند، در حالی که این دو کشور حامی تروریست ها هستند، در تمامی قطعنامه ها علیه ما عمل کردند و حتی بانی قطعنامه های ضد ایرانی بودند. بنابراین اعزام سفیر امارت به جمهوری اسلامی جبران اشتباه سابق در این زمینه است، ولی به معنی اینکه آنها دست از بازی های سیاسی خود بردارند، نیست.

راهبرد معاصر: بهبود و ارتقای سطح روابط با امارات چه اهمیت اقتصادی برای کشورمان دارد؟

قدیری ابیانه: ایران همواره خواستار بهبود و گسترش روابط با کشورهای همسایه است. در عین حال سطح تجاری ایران و امارات بالاست و بسیاری از ایرانیان در آن کشور حضور دارند و به همین دلیل می خواهیم روابط خود را با تمام همسایگان گسترش دهیم.
میزان گسترش روابط میان ایران وامارات و دیگر همسایگان به استقلال رأی کشورها بستگی دارد. اگر این کشورها بخواهند مطیع آمریکا باشند و سیاست های واشنگتن را دنبال کنند، طبعاً محدودیت هایی در روابط جمهوری اسلامی و این کشورها وجود خواهد داشت. امارات و مابقی کشورها پیرو فشارهای آمریکا محدودیت هایی برای روابط تجاری با ایران قائل شدند که خودشان ازاین منظر زیان خواهند دید، اما این از ویژگی های حکومت های وابسته است که منافع آمریکا را به منافع خود ترجیح می دهند.

جمهوری اسلامی ایران هیچ وقت خواستار کاهش سطح روابط با همسایگان نبوده است، حتی کشورهایی که علیه سیاستهای ما رفتار کرده اند. زمانی که در کشوری سفیر داشته باشیم، سفیر امکان ارتباط با مقام های محل را در سطوح بالاتر فراهم می کند و داشتن این امکانات می تواند به روابط دو کشور بیشتر کمک کند.

راهبرد معاصر: نقش آمریکا را در هراس افکنی میان کشورهای منطقه برای دوری از تعامل با ایران چگونه ارزیابی می کنید؟

قدیری ابیانه: یکی از سیاستهایی که آمریکا در پیش گرفته و در اسناد سازمان جاسوسی آمریکا (سیا) بر آن صحه گذاشته شده، این است که اطلاعات غلط عمدی را به سرویس های امنیتی کشورهای منطقه می دهد و طوری وانمود می کند که ایران در تلاش است تا به امنیت آنها ضربه وارد کند. آمریکا با دادن اطلاعات غلط درباره ایران به کشورهای منطقه سعی در مخدوش کردن روابط ایران و کشورهای همسایه دارد و بعضی از این کشورها تحت تأثیر اطلاعات جعلی قرار می گیرند.

در هر صورت دولت سیزدهم اولویت سیاست خارجی خود را بر روابط با همسایگان و کشورهای شرقی مانند روسیه، چین و ... قرار داده است. طبعاً روابط خوب میان ایران و امارات که زمینه ساز روابط تجاری شود، برای هر دو کشور مؤثر است و هر دو از روابط خوب سود می برند.

راهبرد معاصر: ارزیابی شما از گرایش کشورهای منطقه به سمت ایران چیست؟

قدیری ابیانه: اقتصاد جهان در حال انتقال از غرب به شرق و از تک قطبی به چندقطبی است. مشاهده این مطلب که آمریکایی ها در عرصه های مختلف از ایران شکست خورده اند، در تصمیم کشورهای همسایه برای بهبود روابط با ایران مؤثر است.

این کشورها شاهد حضور ۲۰ ساله آمریکا در افغانستان و همه هزینه ای بودند که آمریکایی ها در افغانستان کردند. درنهایت آمریکایی ها مجبور به فرار از افغانستان شدند. آمریکایی ها منافع خود را به منافع سایر کشورها ترجیح می دهند و این زنگ خطر و هشداری برای حکام سایر کشورها بود.

یکی از سیاستهایی که آمریکا در پیش گرفته و در اسناد سازمان جاسوسی آمریکا (سیا) بر آن صحه گذاشته شده، این است که اطلاعات غلط عمدی را به سرویس های امنیتی کشورهای منطقه می دهد و طوری وانمود می کند که ایران در تلاش است تا به امنیت آنها ضربه وارد کند

راهبرد معاصر: آیا بهبود روابط ایران با امارات بر روابط میان تهران و ریاض تأثیرگذار است؟

قدیری ابیانه: ما روابط با عربستان را برهم نزده ایم، اقدام گروهی در حمله به سفارت عربستان نیز تصمیم نظام نبوده است. ما شاهد بودیم بارها و بارها به سفارتخانه ما در کشورهای اروپایی حمله شده، اما روابط ما و آن کشورها همچنان برقرار بوده است. با این تفاوت که در آن کشورها دولت ها هم حامی این حملات و تجاوزها بودند، اما در ایران حملات با مخالفت مواجه و قاطعانه محکوم شد.

مشکل قطع رابطه ما با عربستان از جانب سعودی ها می باشد. آنها باید براساس اصل احترام متقابل رفتارهای خصمانه خود را کنار بگذارند. جمهوری اسلامی با بهبود روابط با عربستان و روابط بیشتر دیپلماتیک هم مخالفتی ندارد.هرچند که سعودی ها عملکرد خوبی در رابطه با ایران نداشته اند. البته من این مطلب را تکرار کنم که؛ داشتن روابط دیپلماتیک با کشورها الزاما به معنی داشتن روابط خوب با آنها نیست.