توقف تمدید آتش‌بس و رو شدن دست ائتلاف متجاوز برای صنعا

به گزارش «راهبرد معاصر»؛ یکشنبه شب هانس گروندبرگ، نماینده ویژه سازمان ملل متحد در امور یمن از دست نیافتن به توافق تمدید آتش بس خبر داد و این در حالی است که دولت نجات ملی در بیانیه ای علت شکست توافق را مواردی همچون نقض مکرر تعهدات از جانب ائتلاف متجاوز، جدی نبودن برای حل موضوعات انسانی، استفاده از ابزارهای اقتصادی برای فشار بر مردم یمن و ... عنوان کرد.

واقعیت این است باید خیلی زودتر توافقات مربوط به آتش بس شکست می خورد؛ زیرا تداوم چند ماهه توافقات در چند مرحله، فقدان ارائه هرگونه راه حل اساسی برای عبور از بحران و دست نیافتن به نتیجه مدنظر برای حل و فصل اختلافات جزئی، دلایلی جدی و قابل توجه برای تمدید نشدن توافق است.

گروندبرگ و سازمان ملل متحد به جای تلاش برای ثمربخش بودن توافق برای یمن، از آن به عنوان پلی برای افزایش وجهه سیاسی و دیپلماتیک خود و این نهاد بین المللی آن هم با ادعای حل اختلافات جهانی استفاده کردند. علاوه بر این، دستاورد تمدیدهای چند مرحله ای توافق به معنای دادن فرصت تنفس و تجدید قوا به طرف مقابل، یعنی ائتلاف متجاوز و مدوران وابسته به ائتلاف بود.

با توجه به سابقه پایبند نبودن طرف مقابل به تعهدات در مقابل خویشتنداری صنعا، تمدید 6 ماهه می توانست به کنشگری میدانی متجاوزان و وابستگان آنها در یمن بیفزاید

آنچه سبب شد دولت نجات ملی به این جمع بندی دست یابد که با تمدید توافق موافقت نکند، برآورده نشدن مطالباتشان در قالب اهداف سیاسی – اقتصادی بود؛ اهدافی که شامل بازگشایی گذرگاه ها (مسیرهای ارتباطی استان تعز) و پرداخت حقوق کارکنان عمومی و ...  می شود. بازشماری موارد نقض آتش بس و اجرا نشدن تعهدات از سوی ائتلاف متجاوز در مراحل قبلی سبب شد تا صنعا تمدید مجدد آتش بس را با وجود مذاکرات رد و کشورهای متجاوز را مسئول به بن بست کشیده شدن توافق معرفی کند.

بُعد مهم اتفاق متوجه شرایطی است که بعد از این رویداد حادث خواهد شد. از آنجایی که پیشنهاد تمدید آتش بس بر مبنای مدت زمان تعیینی از دو به 6 ماه افزایش یافته بود، بر این نکته دلالت داشت که نوع یا شکل تازه پیشنهاد با اهداف متنوعی در عرصه سیاسی – اقتصادی دنبال می شد؛ به طوری که تمدید آن می توانست علاوه بر ساکن سازی صنعا و تحمیل انفعال میدانی و سیاسی به آنها، روند را به سود طرف مقابل پیش ببرد.

در این زمینه چند نکته قابل طرح است؛

نخست، اینکه اگر با تمدید توافق به مدت 6 ماه موافقت می شد، مطمئناً شرایط میدانی پیرو شرایط سیاسی به سود متجاوزان ادامه می یافت، زیرا با توجه به سابقه پایبند نبودن طرف مقابل به تعهدات در مقابل خویشتنداری صنعا، تمدید 6 ماهه می توانست به کنشگری میدانی متجاوزان و وابستگان آنها در یمن بیفزاید. علاوه بر این، حل و فصل اختلافات داخلی در درون ائتلاف متجاوز که به مشکل جدی برخورده است، از رهگذر توافق 6 ماهه می توانست به نتیجه مطلوب ختم شود؛ به گونه ای با فراغت از شرایط حاصل از تمدید توافق، تمرکز بر رفع موانع و اختلافات می توانست به بهتر شدن شرایط میدانی متجاوزان و هم پیمانانشان بینجامد.

دوم، تأثیر منطقه ای و حتی جهانی تمدید نشدن توافق در عرصه انرژی خواهد بود و به شدت بازار جهانی را به واسطه جنگ اوکراین تحت الشعاع قرار خواهد داد، به نحوی که پایان آتش بس منافع غرب و بازارهای جهانی را با مخاطره جدی مواجه خواهد کرد.

دو بار موافقت با تمدید توافق آتش بس از سوی صنعا و تلاش برای راستی آزمایی طرف مقابل نسبت به انجام تعهداتش موجب شکل گیری افق های میدانی و سیاسی برای صنعا شد

سوم، اینکه بازگشت به شرایط جنگی به مراتب هزینه های بیشتری برای کشورهای متجاوز به سرکردگی عربستان سعودی به همراه خواهد داشت و این زنگ خطر و هشداری برای سعودی و وابستگانش به شمار می رود.

بهره سخن

دو بار موافقت با تمدید توافق آتش بس از سوی صنعا و تلاش برای راستی آزمایی طرف مقابل نسبت به انجام تعهداتش موجب شکل گیری افق های میدانی و سیاسی برای صنعا شد؛ به طوری که تمدید دو مرحله ای آتش بس و پایبند نبودن طرف مقابل نسبت به تعهداتش بستری برای جمع بندی کنونی مبنی بر موافقت نکردن با تمدید دوباره توافق شد؛ موضوعی که باید در مراحل پیشین رخ می داد.

با تأخیر انجام شدن موضوع بر این دلالت دارد که صنعا به اهمیت تمدید توافق آتش بس برای طرف مقابل با هدف تحقق دیگر اهدافش پی برده است. همچنین به واسطه اینکه توافق در شکل طراحی شده و تمدید آن هیچ دستاوردی برای صنعا نداشت، هیچ ضمانتی برای انجام تعهدات از سوی طراحان آن ارائه نمی شد و کسی حاضر به پذیرش مسئولیت نظارت بر آن نبود، صنعا مجاب شد با رد پذیرش تمدید، نارضایتی خود را به طور جدی و با تمام قوا به طرف مقابل بفهماند. این یعنی باید در انتظار شرایط تازه در عرصه های سیاسی – میدانی یمن بود.