قرار است تعداد کتاب‌های درسی کم شود؟

به گزارش راهبرد معاصر،‌ کتاب‌های درسی حجیم در عناوین مختلف که حتی سنگینی وزن آنها در کیف دانش‌آموزان با تبعاتی همچون پشت خمیده، شانه‌های افتاده و دردهای اسکلتی همراه است و به‌جز تبعات جسمی حمل کتاب‌های سنگین؛ دشواری درک محتوای آن برای دانش‌آموزان و از همه مهمتر غیرکاربردی بودن این محتوای علمی با زندگی روزمره و آینده دانش‌آموزان، موضوعاتی است که سال‌ها در نقد کتاب‌های درسی مدارس شنیده می‌شود.

بارزترین نمود این ناکارآمدی را می‌توان در پرسش‌ها و عملکرد فارغ التحصیلان مدارس مشاهده کرد، سوالاتی از این جنس "محتوایی که طی 12 سال در مدارس فرا گرفتند هم‌اکنون نه‌تنها در زندگی اجتماعی به‌کار نمی‌آید بلکه اثری از آن نیز در ذهنشان باقی نمانده است"، بنابراین این پرسش جدی مطرح است؛ چرا برنامه درسی مدارس، صدای نیازهای دانش‌آموزان برای زندگی واقعی و بازار کار نیست؟

حجم بالای کتاب‌های درسی، دشوار بودن برخی مفاهیم برای دانش آموزان و از همه مهمتر کاربردی نبودن مطالب ارائه شده در مدارس سال‌هاست مورد انتقاد دانش‌آموزان، خانواده‌ها و کارشناسان است.

البته همین محتوای سنگین نیز کارآمدی و کیفیت لازم را ندارد و خانواده‌ها برای جبران آن باید هزینه کتاب‌های کمک درسی را هم پرداخت کنند.

رهبر معظم انقلاب امسال در دیدار با معلمان به این موضوع نگاه ویژه‌ای داشتند و بر وجود علم نافع در کتاب‌های درسی تأکید کردند.

بیاناتی که فتح بابی شد تا حذف یا اصلاح مطالب غیرمفید در کتاب‌های درسی که مدت‌هاست در نظام آموزشی مغفول مانده است، مورد توجه قرار گیرد.

دو طرح کلان برای کتاب‌های درسی
در همین ارتباط حجت الاسلام علی لطیفی رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی درباره تغییرات کتاب‌های درسی اظهار کرد: بازنگری سالانه کتاب‌های درسی امکان پذیر نیست، حدود 300 عنوان کتاب داریم و تغییر سالانه آنها ممکن نیست البته الویت بندی کرده‌ایم و کتاب‌هایی که نیازمند تغییرات بیشتر هستند در اولویت قرار دارند.

وی افزود: هم اکنون دو دو طرح کلان را پیگیری می‌کنیم نخست، تغییرات کتاب‌های درسی در برخی محورها برای سال تحصیلی آینده. در تمام پایه‌های تحصیلی کتاب‌هایی در اولویت تغییر قرار دارند البته تغییرات بنیادی و اساسی کم است.

رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی عنوان کرد: یکی از مشکلات کتاب‌های درسی این است که دانش آموزان می‌گویند کمتر کاربردی است آن هم به دلیل کم بودن تمرین‌ها بنابراین در کتاب‌های مختلف فعالیت‌ها و تمرین‌های درسی را بازبینی می‌کنیم.

کاهش مطالب تکراری
وی اضافه کرد:کاهش موارد تکراری غیر آموزشی یکی دیگر از تغییرات کتاب‌های درسی برای سال تحصیلی آینده است یعنی مطالب تکراری که فایده آموزشی ندارد، حذف می‌شود. موضوع دیگر تمرکز بر سواد رسانه ای است و تلاش می‌کنیم کتاب‌های مرتبط را به لحاظ سواد رسانه‌ای غنی سازی کنیم.

تغییرات کلی از سال 1403
لطیفی افزود: طرح دوم که تمرکز جدی ما بر آن قرار دارد، بازنگری عناوین و کتاب‌های درسی در تمام دوره‌های تحصیلی است، پیش بینی می‌کنم از سال 1403 نتیجه آن به مدارس برسد و تحولی مشابه آنچه سال 1390 در حوزه کتاب‌های درسی ایجاد شد را از این سال شاهد باشیم.

وی درباره استفاده از کتاب‌های درسی برای چند سال گفت: استاندارد کاغذ مورد استفاده به لحاظ کیفیت، ماندگاری و بهداشتی بودن یک ساله است و اگر بخواهیم کتابی با ماندگاری بیشتر چاپ کنیم باید کیفیت کاغذ را افزایش دهیم. اکنون در کشورهایی که کتاب‌های درسی در مالکیت مدرسه است و سال‌های متمادی استفاده می‌شد از از ورق گلاسه، جلد گالینگور و کیفیت بالا استفاده شده است.

کتاب‌های درسی سبک می‌شوند؟
رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی درباره تغییر قطع کتاب‌های درسی و سبک تر شدن آن، عنوان کرد: کاهش تعداد کتاب‌های درسی در حال بررسی است و اگر براساس برنامه تحولی پیش برویم عناوین، تعداد دروس و کتاب‌ها را کاهش می‌دهیم که بخشی از کم کردن حجم کتاب‌های درسی محقق می‌شود همچنین استفاده از کاغذهای سبک‌تر برای کاهش وزن کتاب‌های درسی مدنظر است.

وی همچنین گفت: اگر بتوانیم در آموزش و پرورش معلمان را به اندازه کافی توانمند کنیم که بخشی از نقص‌های کتاب‌های درسی را پوشش دهند، بخشی از نیازهای جامعه پاسخ داده می‌شود. متاسفانه وزارت آموزش و پرورش آن گونه که باید به آموزش معلمان نپرداخته است و امسال به اندازه توان خود برنامه‌هایی را برای توانمندی معلمان آغاز کرده و از وزارتخانه هم پیگیری می‌کنیم تا این موضوع محقق شود./ تسنیم