پیامدهای سفر آتی رئیس‌جمهور چین به مسکو برای غرب

به گزارش «راهبرد معاصر«؛ هم زمان با افزایش رژیم تحریم غرب علیه مسکو، روس‌ها در حال طراحی روش‌های جدیدتری برای خنثی‌سازی تحریم‌ها و به دست آوردن منابع مالی هستند. توسعه روابط دوجانبه با کشورهای قدرتمندی همچون ایران، چین، هند، ترکیه، امارات و ... با تکیه بر ارزهای ملی یکی از راه‌های بی‌اثر کردن تحریم‌ها بر اقتصاد روسیه است. برهمین اساس کشورهای حوزه یوروآتلانتیک برای به زانو درآوردن روسیه به دنبال دور کردن کشورهای مستقل جهان از دایره سیاست خارجی مسکو هستند.

در این راهبرد غربی‌ها قصد دارند با ترسیم مجدد سیمای جهان دوقطبی، کشورها را به انتخاب‌های سخت مجبور کنند. این در حالی است که در نظم در حال گذار جهانی قدرت‌های منطقه‌ای برای حداکثرسازی منافع به دنبال برقراری روابط متوازن با تمامی بلوک‌های قدرت در نقاط مختلف عالم هستند. در این میان می توان به تحلیل سفر احتمالی شی جین پینگ، رئیس جمهور چین به روسیه و واکاوی پیامدهای احتمالی آن برای غرب پرداخت.

ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه در دیدار با بالاترین مقام دیپلماتیک چین از سفر پینگ به مسکو خبر داد و در اظهاراتی قابل تأمل گفت، روابط دو کشور در حال رسیدن به مرزهای جدید است

بحران اوکرین بهانه‌ای بود برای آنکه آمریکا یکی از بزرگ‌ترین رقبای ژئوپلیتیکی غرب در جهان را محاصره کند و با اعمال تحریم‌های اقتصادی این کشور را در انزوای تاریخی قرار دهد. در سوی مقابل دیپلماسی روسی موفق شده است با کنترل فشار تحریم‌ها، زمینه لازم را برای توسعه روابط با قدرت‌های آسیایی هموار کند. پیشی گرفتن سهم این کشور از سعودی در صادرات نفت به چین نشان دهنده به صدا درآمدن آهنگ تغییر نظم نوین جهانی است.

ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه در دیدار با بالاترین مقام دیپلماتیک چین از سفر پینگ به مسکو خبر داد و در اظهاراتی قابل تأمل گفت، روابط دو کشور در حال رسیدن به مرزهای جدید است. پس از آنکه مقام های چینی از آمادگی پکن برای میانجی‌گری میان روسیه و اوکراین خبر دادند، ینس استولتنبرگ دبیرکل ناتو با متهم کردن پکن به برنامه‌ریزی برای کمک نظامی به مسکو و بهانه قرار دادن موضوع محکوم نکردن عملیات نظامی روسیه، میانجی‌گری طرف چینی را رد کرد. این اظهارات در حالی از سوی استولتنبرگ مطرح شد که به تازگی چین به همراه هند و ایران با حفظ موضع میانجی‌گرایانه در بحران اوکراین، به قطعنامه ضد روسی سازمان ملل متحد رأی ممتنع دادند.

معنای این رأی آن است که با وجود فشارهای فزاینده طرف غربی به پکن، همچنان این کشور موضع عاقلانه مبتنی بر منافع ملی را کنار نگذاشته و به سمت یکی از طرف های منازعه میل پیدا نکرده است. با وجود این، اگر همچنان اقدامات تحریک آمیز واشنگتن علیه چین ادامه یابد (مانند سرنگونی بالن چینی در آسمان آمریکا یا افزایش محدودیت علیه بانک‌ها و شرکت‌های وابسته به حزب کمونیست چین) ممکن است پکن سیاست متفاوتی برای مواجه با دموکرات‌ها و بحران اوکراین اتخاذ کند.

«بحران سازی» آمریکا در محیط پیرامونی روسیه و چین دلیل محکمی برای شکل‌گیری اتحاد راهبردی میان دو کشور است. واشنگتن در حالی از چین می‌خواهد قید اتحاد با مسکو را بزند که دائم در حال تحریک مقام های سیاسی در هنگ کنگ و تایوان علیه تمامیت ارضی چین است. علاوه بر این، آغاز جنگ تعرفه‌ها علیه کالاهای چینی، ایجاد پیمان اتمی آکوس در حوزه اقیانوس آرام، مقابله با انتقال فناوری 5G به کشورهای اروپایی و تحریم شبکه اجتماعی «تیک تاک» نشان دهنده عمق دشمنی واشنگتن با پکن است.

در سوی مقابل، تلاش برای گسترش دامنه ناتو به حوزه خارج نزدیک روسیه سبب تکرار تجربه گرجستان این بار در اوکراین شد. این مدل سیاست ورزی برای مهار مسکو و پکن در منطقه انگیزه لازم را برای ایجاد ائتلاف علیه توسعه طلبی واشتگتن و متحدانش ایجاد خواهد کرد. هر دو کشور به خوبی می‌دانند برنده جنگ اوکراین دست برتر را برای هدایت نظم آتی جهانی به دست خواهد آورد، بنابراین راه‌حل نهایی مقاومت هوشمندانه در برابر بلوک غرب است.

برای ترسیم نقشه مقاومت فعال در برابر کشورهای حامی وضع موجود، نقش دو سازمان مهم و کلیدی یعنی بریکس و شانگهای بسیار قابل تأمل است. این نهادهای نوبنیان که میزبان قدرت‌های نوظهور جهانی هستند، می‌توانند با کمک قدرت‌های منطقه‌ای همچون ایران چرخه‌ای متفاوت در منطقه جنوب جهان، مستقل از سازوکارهای غربی ایجاد کنند.

آغاز جنگ تعرفه‌ها علیه کالاهای چینی، ایجاد پیمان اتمی آکوس در حوزه اقیانوس آرام، مقابله با انتقال فناوری 5G به کشورهای اروپایی و تحریم شبکه اجتماعی «تیک تاک» نشان دهنده عمق دشمنی واشنگتن با پکن است

برگزاری رزمایش های مشترک نظامی، انعقاد پیمان‌های پولی دو یا چندجانبه، انتقال فناوری‌های راهبردی و ... چرخه‌ای افقی ایجاد خواهد کرد که فاصله کشورهای در حال توسعه با کشورهای توسعه یافته را تا حد زیادی کاهش خواهد داد. تداوم این چرخه می‌تواند پایه‌های نظم نوین را بنا نهد که در آن کشورهای جهان در وضعیت بسیار عادلانه‌تری قرار خواهند گرفت و قدرت‌ها با استناد به بهانه‌های غیرواقعی در امور داخلی کشورها دخالت نخواهند کرد.

بهره سخن

روسیه و چین به دنبال ارتقای روابط اقتصادی تا سقف 200 میلیارد دلار هستند. حجم مبادلات تجاری دو کشور در سال 2022، 185 میلیارد دلار بود. این رقم نشان دهنده عمق وابستگی سیاست‌های مسکو و پکن به یکدیگر است. پس از وضع تحریم‌های اروپایی پکن بزرگ‌ترین خریدار گاز روسیه شناخته می‌شود.

تنها چند روز پیش از آغاز جنگ اوکراین دو کشور پیمان شراکت بدون محدودیت امضا کردند. حال پس گذشت یک سال از بحران اوکراین، روسیه که متحمل شدیدترین رژیم تحریم تاریخ بشر شده، میزبان رئیس جمهور دومین قدرت اقتصادی جهان است. شاید بزرگ‌ترین ترس کشورهای غربی در مواجهه با رقبای نوظهور، شکل‌گیری اتحاد راهبردی میان قدرت‌های حوزه جنوب است.

تنها چند روز پس از آغاز جنگ بود که هند به یکی از بزرگ‌ترین شرکای روسیه در بخش انرژی و تسلیحاتی تبدیل شد. حال ابراز نگرانی آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا درباره امکان ارسال تسلیحات چینی به روسیه به آن معناست که غرب به دنبال ایجاد کشف در روابط روسیه و چین است؛ خواسته‌ای که با توجه به نوع تعاملات راهبردی میان این دو قدرت نظامی و اقتصادی آرزویی محال به نظر می‌آید.