تقویت روابط روسیه و ونزوئلا در حیاط‌خلوت آمریکا

به گزارش «راهبرد معاصر»؛ روابط روسیه و ونزوئلا از زمان روی کار آمدن هوگو چاوز، رئیس جمهور فقید ونزوئلا در سال 1999 شاهد توسعه بود و این روند در زمان جانشینش، نیکلاس مادورو ادامه یافت.

در این راستا نیکلای پاتروشف، رئیس شورای امنیت ملی روسیه در سفر به ونزوئلا با طرف ونزوئلایی موضوع «مقابله با انقلاب‌های رنگی» را با تأکید بر اینکه قصد مسکو حمایت از کاراکاس در برابر سیاست‌های آمریکاست، مطرح کرد. درواقع هدف دولت آمریکا سرنگونی حکومتی در آمریکای لاتین است که به مقابله با هژمونی آمریکا برخاسته است.

در بیانیه شورای امنیت ملی روسیه آمده است: چشم انداز همکاری های دوجانبه میان مسکو و کاراکاس به وسیله وزارتخانه های دادگستری دو کشور در زمینه تبادل کارشناسان حقوقی بررسی شد. دو طرف همچنین در زمینه نگارش قوانین مرتبط با فعالیت سازمان های غیر تجاری خارجی و همکاری میان تشکیلات امنیتی رایزنی کردند.

این بیانیه افزود: دو طرف توجه ویژه ای به «انقلاب های رنگی» داشتند و درباره تحولات روابط بین الملل تبادل نظر کردند.

در نوامبر 2008 ونزوئلا و روسیه درباره 46 توافقنامه همکاری مشترک رایزنی و رامون کاریزالس، معاون وقت رئیس جمهور ونزوئلا با معاون وقت نخست وزیر روسیه درباره مجموعه ای از ابتکارات توافق کردند

سرگئی ریابکوف، معاون وزیر امور خارجه روسیه نیز در این باره گفت: نیکلاس مادورو، رئیس جمهور ونزوئلا ممکن است سال جاری میلادی به روسیه سفر کند.

روابط روسیه و ونزوئلا از چاوز تا مادورو

روابط میان مسکو و کاراکاس به سال 1952 بازمی گردد؛ هرچند در دوران ریاست جمهوری هوگو چاوز (1999-2013) با توجه به اعلام خصومت واشنگتن با کاراکاس و تلاش کاراکاس برای یافتن تکیه گاهی برای حمایت تسلیحاتی تقویت شد. پس از سال 2005، ونزوئلا بیش از 4 میلیارد دلار سلاح از روسیه خرید. در سپتامبر 2008 تحولی چشمگیر در روابط میان دو کشور رخ داد و روسیه برای انجام مانور آموزشی بمب افکن های توپولف به ونزوئلا فرستاد؛ اقدامی که واشنگتن آن را علیه منافع خود تلقی کرد.

در نوامبر 2008 ونزوئلا و روسیه درباره 46 توافقنامه همکاری مشترک رایزنی و رامون کاریزالس، معاون وقت رئیس جمهور ونزوئلا با معاون وقت نخست وزیر روسیه درباره مجموعه ای از ابتکارات توافق کردند. نیکلاس مادورو، وزیر امور خارجه ونزوئلا در آن زمان اعلام کرد، «دنیای تک قطبی در حال فروپاشی و لازم است با روسیه متحد شویم تا دنیایی چند قطبی بسازیم».

در سپتامبر 2009 روسیه وام 2 میلیارد دلاری برای ونزوئلا تصویب و در اکتبر 2010 چاوز به روسیه سفر کرد. در این سفر قراردادی برای ساخت نخستین نیروگاه هسته ای ونزوئلا و همچنین خرید فراورده های نفتی به ارزش 1.6 میلیارد دلار امضا شد. در اکتبر 2011 معاون نخست‌وزیر روسیه به کاراکاس سفر کرد تا چاوز را برای امضای قرارداد 4 میلیارد دلاری خرید تسلیحات روسیه متقاعد کند و تا سال 2011 ونزوئلا به خریدار شماره یک تسلیحات روسیه تبدیل شد.

ابعاد ژئوپلیتیکی روابط روسیه و ونزوئلا 

پس از مرگ چاوز در مارس 2013، نیکلاس مادورو جانشین وی به روابط حسنه با مسکو ادامه داد، به ویژه با وجود تلاش های مکرر واشنگتن برای سرنگونی دولتش، روابط میان کاراکاس و مسکو ابعادی بسیار گسترده ای یافت.

در سال 2018 که مادورو دوباره به عنوان رئیس جمهور ونزوئلا انتخاب شد، آمریکا و غرب برخلاف روسیه که نتیجه را به مادورو تبریک گفت، از به رسمیت شناختن نتیجه انتخابات خودداری کردند. در دسامبر همان سال روسیه بمب افکن های توپولف را با قابلیت حمل بمب اتمی به ونزوئلا فرستاد و ارتش های روسیه و ونزوئلا مانور نظامی مشترکی برگزار کردند که حاوی پیام های مهمی برای واشنگتن و متحدانش بود.

این روند باعث شد ونزوئلا به نخستین متحد راهبردی روسیه در آمریکای لاتین تبدیل شود. همکاری های دو طرف ادامه یافت تا اینکه در فوریه 2022 روسیه عملیات نظامی ویژه خود را در اوکراین برای ریشه کن کردن فاشیسم آغاز کرد. در حالی که آمریکا و غرب عملیات نظامی را محکوم کردند، نیکلاس مادورو فوری با ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه تماس گرفت تا حمایت خود را از عملیات نظامی و محکومیت تحریم های غرب علیه مسکو اعلام کند.

تقویت روابط روسیه و ونزوئلا دارای ابعاد راهبردی است، زیرا مسکو با این رابطه حضور خود را در منطقه کارائیب تضمین می کند، به ویژه اینکه روابطی قوی با کوبا دارد. درواقع حضور روسیه در دریای کارائیب چالشی برای آمریکا در حیاط خلوت خود ایجاد می کند. از اواخر قرن نوزدهم واشنگتن این منطقه را بخشی از حریم امنیت ملی خود می‌دانست که باید در برابر هرگونه نفوذ نیروهای خارجی از آن دفاع کند.

تقویت روابط روسیه و ونزوئلا دارای ابعاد راهبردی است، زیرا مسکو با این رابطه حضور خود را در منطقه کارائیب تضمین می کند

دریای کارائیب برای نیروی دریایی آمریکا نقطه آغاز کنترل خطوط کشتیرانی است که از آن 80 درصد تجارت بین المللی عبور می کند. کنترل کانال پاناما به آمریکا اجازه می دهد قطعات دریایی خود را برای دفاع از سواحل شرقی و غربی خود از اقیانوس اطلس به اقیانوس آرام منتقل کند. همچنین تسلط بر منطقه کارائیب به آمریکا اجازه می دهد به سمت جنوب حرکت کند و به تحمیل هژمونی خود بر آمریکای لاتین ادامه دهد.

بنابراین، تثبیت حضور مسکو در منطقه کارائیب یکی از عواملی است که می تواند کشورهای این منطقه را برای فرار از هژمونی واشنگتن تشویق و به تضعیف آمریکا در چارچوب اقدامات مسکو و متحدانش برای پایان دادن به هژمونی آمریکا در عرصه بین المللی کمک کند. این روابط باعث فشار بر آمریکا و ایجاد ساختار بین المللی چند ملیتی می شود.