سفر معنادار وزیر دفاع چین به مسکو

به گزارش «راهبرد معاصر»؛ وزیر دفاع چین روز یکشنبه در سفری رسمی و سه روزه وارد مسکو شد، در سال‌های گذشته ممکن بود این سفر اهمیت چندانی نداشته باشد، اما با توجه به عملیات ویژه نظامی روسیه و نیز پس از سفر تاریخی دو هفته گذشته شی جین پینگ رئیس جمهور چین به مسکو، سفر مذکور اهمیت دوچندان می یابد.

در سال‌های اخیر و با سیاست راهبردی سران دو کشور، روابط میان نیروهای مسلح چین و روسیه در سطح بالایی حفظ شده و پیشرفت‌های جدیدی در ارتباطات راهبردی و همکاری‌های عملی به دست آمده است. درواقع همه این اقدامات در راستای مقابله با یکجانبه گرایی غرب است و سفر وزیر دفاع چین به مسکو را می توان به مثابه مبارزه طلبی با غرب و سیلی واقعی به صورت حامیان کی یف دانست.

پکن تمایل دارد از تجربه ارزشمند روسیه برای بقای بدون فروپاشی اقتصادی آن هم زیر شدیدترین تحریم ها بهره بجوید

میان نمادگرایی و واقع گرایی فاصله زیادی وجود دارد. سفر لی چانگ فو، وزیر دفاع چین به مسکو از نمادگرایی فاصله گرفته است و آن را باید نقطه عطف کامل چین در زمینه عمل گرایی در نظر گرفت و گفت، پکن به طور رسمی بی طرفی رسمی خود را در بحران اوکراین کنار گذاشته است. 

آیا همکاری مسکو و پکن به ائتلاف نظامی عملیاتی تبدیل خواهد شد؟ اگر چنین چیزی رخ دهد، بیش از یک طرح عملیاتی و در راستای غلبه نظامی بر هژمونی آمریکاست.

گاهی اوقات اظهارات احمقانه برخی مقام های رده پایین یک کشور تبعات خارجی دارد، پژواک آن را می توان در خارج از مرزهای همان کشور شنید و می‌تواند سهم قابل توجهی (و معمولاً منفی) در سیاست بین‌المللی داشته باشد.

هفته گذشته الکساندر مرژکو، رئیس کمیته روابط خارجی مجلس اوکراین همان نقش زیان بار را برای کی یف بازی و با صدای بلند اعلام کرد «چین حق قانونی برای حاکمیت نسبت به تایوان ندارد». این اظهارنظر در حالی است که حتی مقام های آمریکا که اصلی‌ترین حامی سیاسی، اقتصادی و نظامی مقام های جزیره تایوان هستند، به خود اجازه چنین اظهارنظری نمی دهند.

البته سفر وزیر دفاع جمهوری خلق چین به مسکو پاسخ پکن به اشتباه باورنکردنی مسئول دولتی کی یف نیست، بلکه نشانه ای از جهت جدید وزش باد در حوزه سیاست و روابط بین الملل است.

ممکن است برخی بگویند سفر رئیس جمهور چین به مسکو در شرایطی که هیچ کس، حتی  شرکایش در «بریکس» جرئت چنین کاری ندارند، منطقی نیست، اما پینگ دلایل خوبی برای این کار داشت. پکن تمایل دارد از تجربه ارزشمند روسیه برای بقای بدون فروپاشی اقتصادی آن هم زیر شدیدترین تحریم ها بهره بجوید؛ دولتی که توانست علاوه بر کنترل بازار خود بر روند معاملات شرکت های غربی نیز تأثیر بگذارد. 

برای چین تجربه ارزشمند روسیه در حوزه اقتصادی بسیار مهم تر از ارسال تسلیحات مجازی است که تنها ذهن سیاستمداران غربی را به هیجان می آورد. به نظرتان این دلیل قانع کننده و منطقی نیست؟

سؤالی که پیش می آید، اینکه سفر وزیر دفاع چین به مسکو چگونه با تصویر «قانع‌کننده و منطقی» از روابط دو کشور انطباق می یابد؟ چانگ فو دقیقاً چگونه می‌تواند به پکن کمک کند تا از تجربه ارزشمند روسیه در زمینه بقا زیر شدیدترین تحریم‌ها بدون فروپاشی اقتصادی درس بیاموزد یا چگونه می خواهد به شرکت‌های چینی کمک کند تا جایگزین غربی‌ها در بازار روسیه شوند؟

آنچه مشخص است، اینکه تاکنون جزئیات اصلی این سفر برخلاف جزئیات دیدار پوتین و پینگ رسانه ای نشده است و طبعاً حلقه محدودی از شخصیت های ارشد دو کشور آن را می دانند. ما اکنون فقط می توانیم با نشانه های غیر رسمی مأموریت وزیر دفاع چین را ارزیابی کنیم.

برخلاف برخی گزارش ها درباره ماهیت اقتصادی سفر، حضور وزیر دفاع تازه منصوب شده جمهوری خلق چین در مسکو را نمی توان صرفاً مأموریتی اقتصادی دانست. نکته مهمی که به ما امکان مقایسه و ارزیابی می دهد اینکه از نظر دایره اختیارات، فرمانده نیروهای مسلح در روسیه فقط تحت فرمان رئیس جمهور (که به عنوان فرمانده کل نیز شناخته می شود) است و حتی بالاتر از وزیر دفاع به شمار می رود. در چین همه چیز متفاوت است. طبق قوانین این کشور، همه چیز زیر نظر شورای مرکزی نظامی و تحت اشراف وزیر دفاع هست.

سفر رئیس جمهور چین به مسکو سیگنال سیاسی و نظامی بسیار قدرتمندی برای طرف های غربی بود. حال، آنچه از سفر وزیر دفاع چین مشخص است، اینکه چین و روسیه توافق کردند شانه به شانه با چالش بزرگ هژمونی آمریکا مبارزه کنند، حتی اگر مجبور شوند ائتلاف نظامی جامع تشکیل دهند که ممکن است در این زمینه به توافق مشترک دفاعی دست یابند.

سخنان رئیس جمهور چین که هنگام خداحافظی با پوتین در زمان ترک مسکو گفت «اکنون تغییراتی رخ داده که در یکصد سال گذشته اتفاق نیفتاده است. با هم این تغییرات را رهبری می کنیم» توجه افکار عمومی جهان را به خود جلب کرده است. تمام رسانه های جهان این اظهارات را گواه روشنی بر سطح کاملاً جدید روابط میان روسیه و چین ارزیابی کرده اند.

آنچه از سفر وزیر دفاع چین مشخص است، اینکه چین و روسیه توافق کردند شانه به شانه با چالش بزرگ هژمونی آمریکا مبارزه کنند

روسیه بیش از یک سال است جنگ ترکیبی و جنگ نیابتی علیه ناتو به راه انداخته، در حالی که چین برای جلوگیری از اقدامات جدایی طلبان تایوان که مورد حمایت آمریکا و غرب هستند، به تازگی خود را آماده عملیات می کند. در چنین وضعیتی روسیه و چین برای تحقق اهدافشان به حمایت متقابل ازجمله در زمینه های نظامی و فنی نیاز دارند و آشکارا درباره آن صحبت می کنند. 

این احتمال وجود دارد سفر وزیر دفاع چین به مسکو به نوعی «میخ آخر» تشکیل ائتلاف ضد آمریکایی روسیه و چین باشد.

واضح است سفر وزیر دفاع چین با هدف اجرای توافقات انجام شده در مذاکرات شخصی پوتین و پینگ انجام می شود. آنچه دو رهبر سیاسی بر سر آن توافق کردند، قابل حدس است، اما اکنون نمی خواهیم بر مبنای فرضیه ارزیابی کنیم.