چرا کاغذ دولتی قیمت کتاب را ۵۸ درصد گران کرده است؟
به گزارش راهبرد معاصر؛ کاغذ اتفاقات پرالتهابی را در سال گذشته پشت سر گذاشت، ابتدای سال 97 دولت ارز دولتی را در اختیار واردکنندگان کاغذ قرار داد که نتیجه مطلوبی در بر نداشت و موجب شد تا سلطان‌های کاغذی به وجود آیند، پس از آن وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان متولی حوزه فرهنگ و مصرف‌کنندگان اصلی کاغذ که همان ناشران هستند، دست به کار شد و با بردن کاغذ به فهرست کالاهای اساسی مشمول ارز دولتی نخستین حرکت را در این میدان انجام داد. پس از آن نیز اتفاقاتی رخ داد که منجر به ایجاد کارگروه کاغذ در بدنه این وزارتخانه شد و پس از آن تمامی کاغذهای وارده برای چاپ و تحریر و روزنامه با مجوز این وزراتخانه به کشور وارد و توزیع شد.
در توزیع و واردات این کاغذها حرف و حدیث بسیار است، اما نکته‌ای که در این میان مغفول مانده، نظارت بر مصرف بود. این غفلت منجر به اتفاقاتی چون فروش حواله‌های کاغذ ناشران در بازار، تشکیل پرونده‌های تعزیراتی برای برخی واردکنندگان، ناشران و ... شد.
اما با تغییراتی در کارگروه کاغذ وزارت ارشاد و سیاست‌های کاغذی این وزارتخانه، کارگروه کاغذ چاپ و نشر و مطبوعات از یکدیگر جدا شده و هر کارگروه در بدنه معاونت مربوطه تشکیل شد، در کارگروه کاغذ چاپ و نشر که زیر نظر معاونت فرهنگی وزارت ارشاد اداره می‌شود، اخیراً حلقه نظارت شکل گرفته است و قرار است بنا به گفته رئیس اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران کارگروهی حدودا 10 روز بعد نظارت را در 3 مرحله چاپ، صحافی و اعلام وصول آغاز کند. هر چند برخی این اقدام را در حکم نوشداروی پس از مرگ سهراب ارزیابی کرده‌اند، اما به نظر می‌رسد هنوز دیر نشده و می‌توان مانع برخی کارشکنی‌ها در این زمینه شد.
توزیع کاغذ دولتی میان ناشران قطعاً هدفی را در بدو تصمیم داشته است، مهمترین تصمیم حمایت از مصرف‌کننده است و وزارت ارشاد که سالانه بودجه‌هایی را نیر برای حمایت از مصرف‌کنندگان کتاب دارد این اقدام را در دستور کار خود قرار داده است، اما آیا به واقع توزیع کاغذ دولتی میان ناشران منجر به حمایت از مصرف کننده شده است؟ به عبارت صریح‌تر این میزان ارزی که از کشور خارج شده تا کاغذ چاپ و نشر وارد شود؛ چه میزان بر قیمت کتاب‌های منتشره با این کاغذ تاثیر داشته است؟
جداول واردات کاغذ به تفکیک نوع که در سایت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی منتشر شده است، نشان می‌دهد که از ابتدای سال 97 تا 28 اسفند ماه در مجموع 567 پرونده وادرات کاغذ در کارگروه مورد بررسی قرار گرفته است که واردات 268 هزار و 400 تن کاغذ مورد تایید ارشاد واقع شده است. از این میان وزرات صمت واردات 183 هزار و 951 تن کاغذ را تایید کرده است و بانک مرکزی برای 92 هزار و 352 تن ارز تخصیص داده است. اما 62 هزار و 923 تن کاغذ به ارزش 66 میلیون دلار خرید ارز داشته‌اند.
در نهایت 16 هزار و 921 تن کاغذ از گمرک ایران ترخیص شده که ارزش دلاری آن 16 میلیون و 980 هزار و 367 دلار بوده است. اما آیا این 16 میلیون دلار ارز که حداقل نیمی از آن برای کاغذ چاپ و نشر بوده است، تاثیری بر بازار کتاب و قیمت آن داشته است؟
برای مشاهده جداول کاغذ سال 97 اینجا کلیک کنید!
آمارهای خانه کتاب نشان می‌دهد که تنها در سه ماهه نخست سال 98 که قاعدتاً ناشران باید کتاب‌های خود را با کاغذهای تخصیص یافته منتشر کرده باشند، قیمت کتاب در فروردین 36 درصد، اردیبهشت 88 درصد و خرداد 51 درصد نسبت به بازه زمانی سال گذشته رشد داشته‌اند.
اگر بخواهیم میانگین افزایش قیمت کتاب در سه ماهه نخست سال را به دست آوریم، به عدد 58 درصد می‌رسیم؛ بنابراین باید گفت تمام تلاش وزارت ارشاد برای واردات کاغذ و رساندن آن به ناشران کتاب را 58 درصد گران کرده است.
هرچند باید این نکته را نیز متصور شد که قیمت کتاب تنها به عاملی چون قیمت کاغذ اختصاص ندارد و در این میان عوامل دیگری نیز تاثیرگذار هستند، اما افزایش قیمت قابل توجه کتاب در سه ماهه نخست سال نشان می‌دهد که این اندازه افزایش قیمت قاعدتاً نمی‌تواند ناشی از گرانی چاپ، زینک یا مرکب باشد؛ بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که ناشران محاسبه قیمت کتاب را با نرخ دلار آزاد و نه ارز دولتی انجام داده‌اند. شاید از همین رو باشد که وزارت ارشاد در تازه‌ترین دستورالعمل تخصیص کاغذ خود ناشران را موظف کرده تا در صفحه نخست کتاب درج کنند «این کتاب با کاغذ دولتی منتشر شده» و کارگروه نظارت نیز موظف شده است که قیمت کتاب را با محاسبه کاغذ ارز دولتی تعیین و به کارگروه کاغذ ارائه کند.
منبع: تسنیم