گامی جدید برای انقراض نسل یوزپلنگ آسیایی
بعد از دیده شدن یوز ماده و چهار توله‌اش در توران، بحث زنده‌گیری این یوز ماده و یا حتی قلاده‌گذاری این یوز مطرح شده است، موضوعی که می‌تواند انقراض یوزپلنگ آسیایی را یک قدم جلو می‌برد.
به گزارش راهبرد معاصر، در روزهای گذشته تصاویری از «تلخاب»، یوزپلنگ ماده به همراه توله‌هایش پخش شد، انتشار این تصاویر موجی از شادی را میان دوستداران محیط‌زیست ایجاد کرد و امیدواری برای بقا این گونه را افزایش داد.
اما در چند روز گذشته اخباری پخش شد که نگرانی‌های زیادی را ایجاد کرده است. بحث زنده‌گیری یوزهای ماده موضوع جدی است که در این چند روز مطرح شده است، گفته شده است که «هرب» و «تلخاب»، دو یوز زادآور توران زنده‌گیری می‌شوند و به پناهگاه تکثیر در اسارت منتقل می‌شوند و یا برای ردیابی و رفتار شناسی قلاده‌گذاری می‌شوند. این اتفاق با وجود تعداد بسیار اندک یوز باقی مانده در طبیعت نگرانی‌هایی را ایجاد می‌کند. ردیابی و قلاده‌گذاری موقعی اتفاق می‌اُفتد که جمعیت پایداری از یوزپلنگ آسیایی را در طبیعت داشته باشیم، نه در حال حاضر که این جمعیت رو به انقراض است.
امکان جدا کردن یوزهای ماده از طبیعت
گرفتن دو یوزپلنگ ماده برای سایت توران اتفاق بسیار دردناکی است، این که یک یوز ماده زادآور را از طبیعت جدا کرده و به مرکز تکثیر ببریم روشی غیر کارآمداست، چون در گذشته ثابت شده است که یوز در اسارت یا جفتگیری نمی‌کند یا به سختی این اتفاق می‌اُفتد، شاهد این موضوع این است که بعد از چندین سال تلاش تنها یک بار «ایران» باردار شد، که این یوز ماده هم هر سه فرزند خود را از دست داد.
موضوع دیگری که این روزها مطرح است، انتقال «آذر» و «توران»، دو توله یوز پیدا شده به اصفهان است، به سایتی که هنوز ساخته نشده و معلوم نیست بودجه ساختن آن از کجا قرار است تأمین شود!
اصلاً مگر ما چه تعداد یوز داریم که نیاز به ساخت یک مرکز جدید باشد، آن هم در استان اصفهان. آیا وسعت یک میلیون و چهارصد و هفتاد هزار هکتاری سایت توران کم است؟ اگر بودجه کافی برای ساختن سایت تکثیر داریم، بهتر نیست بخش کوچکی از آن را صرف فنس‌کشی جاده میامی_ به عباس آباد کنیم تا اتفاق تلخ عید امسال و تصادف «ماجراد»، یوز باردار ماده اتفاق نیفتد.
چه کسانی یوز را به سمت انقراض می‌برند؟
علیرضا یکتانیک فعال محیط زیست در این باره به خبرنگار محیط‌زیست خبرگزاری فارس گفت: احتمال دارد که انجمن یوز ایران شروع به زنده‌گیری توله‌های «تلخاب» کند چون برای ادامه تکثیر آنها یوز می‌خواهند، در هر پروژه حفاظتی پویایی جمعیت است که نوید تنازع بقا را می‌دهد، جمعیتی که تولید مثل می‌کند، این جمعیت است که تعیین کننده این است که گونه به سمت انقراض برود یا نرود.
وی ادامه داد: وقتی ماده‌ای وجود دارد که ۴ توله به دنیا می‌آورد، این گنج بی قیمتی برای این گونه در معرض انقراض است، آیا در این شرایط حساس باید این ماده را گرفت؟ در اینجا مسئله تنوع محیط‌زیست ایران است که مطرح می‌شود، اینکه به سمت نابودی این تنوع و حذف یک گونه می‌رویم، چه کسی میخواهد این کار را انجام دهد. انجمن یوز به یوزپلنگ به شکل تجارت نگاه می‌کند. در سایت توران دوربین‌های ماهواره‌ای و درهای برقی نصب شده است که باید دید هزینه اینها از کجا می‌آید و چه پشتوانه‌ای تأمین کننده تجهیزات است.
یکتانیک گفت: وقتی سازمان محیط‌زیست پول ندارد چگونه می‌تواند سایت جدید را ایجاد کند. ساختن سایت کار بسیار سختی است چون هکتارها فنس‌کشی و میلیاردها تومان پول میخواهد، پول این قفس‌کشی در طبیعت را می‌توان برای ایمن سازی جاده به کار برد.
وی افزود: اکثر یوزهای موجود در سایت توران قاچاق شده است و این سوال مطرح می‌شود چرا قاچاقچیان این یوزها هرگز جریمه نشده‌اند.
وظیفه ما حفظ یوز در زیستگاه است
غلامرضا ابدالی مدیرکل دفتر حفاظت و مدیریت حیات وحش سازمان حفاظت محیط‌زیست در مورد ساخت سایت نگهداری یوز دراصفهان به خبرنگار فارس گفت: استان اصفهان برای ایجاد سایت یوز اعلام آمادگی کرده است هنوز هیچ تصمیمی برای این کار گرفته نشده و همه چیز در حد پیشنهاد است و هیچ قطعیتی وجود ندارد.
وی درباره تأمین یوز این سایت گفت: اگر این سایت ایجاد شود یوز را از طبیعت برای رفتن به این مرکز جدا نخواهیم کرد، بلکه اگر یوزی در اسارت تکثیر شود آن را به این سایت منتقل می‌کنیم ولی همه چیز در مرحله بررسی است.
ابدالی گفت: وظیفه ما حفاظت از گونه در زیستگاه است و هیچ هدفی برای زنده‌گیری یوز در طبیعت نداریم، در حاضر بحثی برای انتقال دو توله یوزها نداریم.
چه کسی مجوز زنده‌گیری را می‌دهد؟
نوید زمانی مدرس دانشگاه و فعال محیط‌زیست در گفتگو با خبرنگار محیط‌زیست فارس گفت: زندگیری یوزها در طبیعت مخفیانه بود نه نوع تله معلوم شد، نه به کارشناسان اطلاع دادند، نه اعضای تیمی که یوز را زنده گیری کردند معلوم شد فقط یوز نر غالب توران را از طبیعت جدا کردند.یوزها را به صورت بد و با نیسان و خاور و در سکوت خبری از پردیسان به توران انتقال دادند.
وی ادامه داد: هشت یوز تاکنون در پروژه تکثیر تلف شدند و تمام توله‌هایی که در اسارت به دنیا آمدن از بین رفتند.هیچ جوابی برای اینکه چرا هزینه تکثیر در اسارت را صرف ایمن‌سازی جاده نکردند، ندارند.آنها در مورد اینکه برای یوزها در توران چه اتفاقی می‌اُفتد و بودجه این طرح از کجا آمده است جوابی نداده‌اند.
زمانی افزود: یوز در اسارت حتی در بهترین شرایط و امکانات به سختی تولید مثل می‌کند .جمعیت بنیانگذار گونه با ۲ تا چهار قلاده شکل نمی‌گیرد، یک جمعیت کمینه زیستگاه داریم که تعداد این جمعیت باید بالا باشد که بتواند زادآوری داشته باشد.با شرایطی که در حال حاضر یوزپلنگ دارد،گرفتن یوز از این جمعیت پایین که شکننده است فقط صدمه به یوزپلنگ‌ها است. کار تکثیر در اسارت تاکنون تنها دستاوردی که داشته است ، شکست بوده و نتایج قابل لمسی تاکنون از طرف انجمن یوز ارائه نشده است.
این فعال محیط زیست گفت: زنده‌گیری این حیوان کار اشتباهی است و آخرین ضربه را به باقی مانده یوز می‌زند. انجمن یوز از خارج از ایران پول می‌گیرد و به جای اینکه خرج حفاظت زیستگاه شود خرج نابودی یوز می‌شود، سازمان حفاظت محیط‌زیست چرا مجوز حضور این افراد در زیستگاه را می‌دهد؟ چه کسی مجوز زنده‌گیری به این افراد داده است؟ هدف نهایی آنها خودنمایی و جلب توجه است.
وی ادامه داد: در چند سال گذشته هم خود آنها معترف به اشتباه در زنده‌گیری و تکثیر در اسارت بودند، اما به خاطر درآمد زیاد از اینکار صرفه نظر نمی‌کنند،در ابتدا اینها مدعی بودند که یوز در توران بسیار کم است و باید به سمت تکثیر رفت ولی حالا که خلاف حرف آنها یوزپلنگ با همه خطرات در زیستگاه صاحب توله شده است فکر می‌کنند جمعیت یوز زیاد شده و می خواهند برای هدف خود این یوزها را بگیرند.
زمانی گفت: در نشست خبری انجمن یوز می‌گوید، چون تلفات زیاد شده نشان دهنده افزایش جمعیت است و یا می‌گویند جمعیت یوز ۲ برابر شده است، استدلای بدون سند و مدرک، فقط می‌گویند افزایش داشته‌ایم اینکه از چه ابزار و روشی برای سرشماری استفاده کرده‌اند و با کدام مدرک این حرف را می‌زنند معلوم نیست. اصلاً تعداد یوز در ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ چند عدد بوده است، این آمار را اعلام نمی‌کند. اطلاعاتی که داریم انجمن می‌خواهند«آذر»و «توران» را به اصفان منتقل کند و با اسپانسری که از خارج از کشور می‌گیرد شروع به فنس‌کشی در اصفهان کنند./فارس