ظرفیت بالای ایران برای ایجاد هاب گازی

به گزارش «راهبرد معاصر»؛ گام بلند ایران برای تبدیل شدن به بازیگر مهم بازار جهانی گاز با شتاب گرفتن مذاکرات ایجاد هاب گازی در حال شکل گیری است. وزیر نفت کشورمان به تازگی با تأکید بر پیشرفت روابط با روسیه و همکاری‌های بالقوه با کشورهای همسایه، گریزی به مذاکرات جاری زد. ایجاد هاب گاز در شهرک صنعتی عسلویه در سواحل خلیج فارس محور چشم انداز راهبردی ایران است.

مذاکرات ایران با روسیه از دو ماه گذشته آغاز شده و پیشرفت خوبی داشته است. روسیه به عنوان بازیگر کلیدی در بخش انرژی، تخصص و منابع ارزشمندی روی میز می‌آورد. با ذخایر قابل توجه گاز ایران و زیرساخت‌های موجود، منافع متقابل بسیاری نیز برای روس‌ها وجود دارد. به نظر می آید تلاش‌های مشترک ایران و روسیه با هدف ایجاد هاب گازی بیشتر شده است تا بتواند تقاضای فزاینده گاز طبیعی را در سراسر منطقه تأمین کند.

بهره گیری از ظرفیت همسایگان

 در سال‌های اخیر ترکیه به دنبال تقویت نقش خود به عنوان هاب ترانزیتی، انرژی، غلات و حتی حمل و نقل هوایی بوده است. در ماه‌های اخیر نیز در حالی که در تلاش برای نجات قرارداد غلات است، ایران فعالانه می کوشد نقش و جایگاه خود را به عنوان هاب گازی ارتقا دهد.

طبق برآوردهای اولیه، ایران ظرفیت واردات ۲۰ میلیارد متر مکعب گاز روسیه را در سال خواهد داشت

ایران اهمیت همکاری با کشورهای همسایه را برای به حداکثر رساندن ظرفیت هاب گازی به خوبی درک کرده است. وزیر نفت بر ذخایر بالای گاز قطر و ترکمنستان و نقش حیاتی آنها در مذاکرات تأکید کرد. کشورمان با بهره برداری از ذخایر گاز و زیرساخت‌های قطر، ترکمنستان و به طور بالقوه دیگر کشورهای همسایه، امکان تبدیل شدن به بازیگر مهم در چشم سپهر انرژی جهان را دارد. این رویکرد مشارکتی ثبات، تنوع و عرضه کافی را برای برآوردن نیازهای روزافزون انرژی منطقه تضمین می‌کند.

در این راستا سوآپ گاز میان ترکمنستان و جمهوری آذربایجان از مسیر ایران به عنوان اقدام آزمایشی عمل کرده است. اواخر نوامبر ۲۰۲۲ میلادی ایران و روسیه بررسی ایده مبادله گاز را آغاز کردند که در آغاز  سالانه حدود ۱۰ میلیارد متر مکعب است.

طبق برآوردهای اولیه، ایران ظرفیت واردات ۲۰ میلیارد متر مکعب گاز روسیه را در سال خواهد داشت. بخشی از آن برای صادرات به کشورهایی مانند ترکیه و عراق و بخش دیگر مصرف جبران کسری روزانه تقریبا ۲۵۰ میلیون مترمکعب مصرف داخلی می‌شود.

علاوه بر این، در حال حاضر مشارکت فعالی در صنعت گاز با روسیه داریم. در همین راستا مقام های کشورمان از مذاکرات شرکت ملی نفت و گازپروم بر سر توسعه 10 میدان گازی جدید به ویژه در کیش و پارس شمالی برای مایع سازی گاز حمایت ‌کردند. ارزش پروژه‌های مشترک روسیه و ایران ۴۰ میلیارد دلار اعلام شده است.

ایران به طور رسمی در فوریه به روسیه و ترکمنستان مبادله گاز در مقیاس بزرگ پیشنهاد کرد. هر دو کشور به طور خاص در زمینه تحویل گاز به پاکستان که ایران در نزدیکی مرزهای آن در حال ساخت خط لوله گاز با ظرفیت ۱۰۰ میلیون مترمکعب گاز در روز (حدود ۳۶.۵ میلیارد مترمکعب در سال) است، گفت و گو کردند تا چشم انداز تأمین گاز بازار بزرگ هند در آینده تسهیل شود.

 تهران در راستای همکاری با دوحه در صنعت انرژی در حال چرخش به سمت خلیج فارس است. پس از روسیه، ایران و قطر به ترتیب دومین و سومین ذخایر گازی جهان را دارند. علاوه بر این، بحران قطر با کشورهای عرب منطقه به طور قابل توجهی روابط دوجانبه تهران و دوحه را در مناطق راهبردی بهبود بخشیده است.

دوحه شریکی ایده آل برای تهران است. قطر بر مبنای منافع اقتصادی خود فعالانه در پروژه‌های سوخت کشورهای مختلف از عراق گرفته تا لیبی سرمایه‌گذاری و همچنین با شرکت‌های بزرگ انرژی آسیایی و اروپایی همکاری می‌کند.

همکاری ایران و قطر در بخش گاز چشم‌اندازهای امیدوارکننده‌ای دارد که مهم ترین آن ابتکار ایجاد هاب گازی در منطقه صنعتی عسلویه در سواحل خلیج فارس است که شامل روسیه، ترکمنستان و قطر می‌شود. عسلویه در کانون بزرگترین میدان گازی جهان یعنی پارس جنوبی است. اگر طرح ایران برای ساخت هاب گازی اجرایی شود، به ایجاد پلتفرم تجاری به نمایندگی از برترین تأمین کنندگان گاز جهان منجر می‌شود.

پیامدهای تبدیل شدن به هاب گازی

ایجاد هاب گازی در ایران پیامدهای گسترده‌ای برای بازارهای جهانی دارد. ایران با ذخایر گاز فراوان خود ظرفیت تبدیل شدن به صادرکننده گاز قابل توجه را دارد و جایگزینی قابل اعتماد و متنوع برای تأمین کنندگان فعلی است.

دوحه شریکی ایده آل برای تهران است. قطر بر مبنای منافع اقتصادی خود فعالانه در پروژه‌های سوخت کشورهای مختلف از عراق گرفته تا لیبی سرمایه‌گذاری می کند

همکاری با روسیه و کشورهای همسایه بر گام های بلند ایران وزن بیشتری می دهد. هاب گازی قوی در عسلویه می‌تواند امنیت انرژی منطقه را افزایش دهد، فرصت‌های تجاری جدیدی ایجاد کند و بالقوه بر روند قیمت گذاری جهانی گاز تأثیر بگذارد. علاوه بر این، موفقیت این سرمایه‌گذاری می‌تواند الهام‌بخش کشورهای دیگر برای کشف مشارکت‌های مشابه و ایجاد چشم‌انداز انرژی جهانی به هم پیوسته‌تر باشد.

بهره سخن

طبق گزارش سالانه اوپک در سال ۲۰۲۱ میلادی، از نظر ذخایر گاز طبیعی روسیه، ایران، قطر و ترکمنستان به ترتیب با ۴۷.۷۵۹ ، ۳۳.۹۸۸، ۲۳.۸۳ و ۱۳.۹۵ تریلیون مترمکعب در میان چهار کشور نخست جهان قرار دارند. این چهار کشور در مجموع ۵۷.۵ درصد از ذخایر گاز جهان را در اختیار دارند که می‌تواند به معنای تشکیل اوپک گازی با مکانیسم‌های واقعی تأثیرگذاری بر بازار گاز باشد.

اگر ایران بتواند بازارهای LNG منطقه را متحد و غیبت برخی کشورها (روسیه و ترکمنستان) را با حضور برخی دیگر مانند قطر  جبران کند، احتمالاً در آینده می توان داعیه دار سلطه در بخش گاز بود. چنین اهرم قدرتمندی به تهران امکان می‌دهد خواسته‌های خود را در برابر کشورهای غربی با دست بالا مطرح کند.