چشم انداز سرمایه‌گذاری‌های کشورهای شورای همکاری خلیج فارس در عراق

به گزارش راهبرد معاصر، در دهه‌های اخیر و پس از روی کار آمدن حزب بعث و قدرت گرفتن صدام کشور های عربی روابط متفاوتی را با کشور عراق تجربه کردند. سیاست صدام بر ضد انقلاب اسلامی ایران و آغاز جنگ تحمیلی منجر به حمایت کشورهای عربی به حکومت عراق شد و میلیاردها دلار کمک‌های حمایتی در جنگ تحمیلی به صدام داده شد، اما پس از تنش‌های سال 1990 میلادی و حمله عراق به کویت رویکرد کشورهای عربی نسبت به صدام تغییر پیدا کرد و از آن زمان کشورهای عربی صدام را به عنوان یک تهدید بالفعل ارزیابی می کردند و تلاش می‌کردند تا این قدرت را با کمک کشورهای بین المللی خنثی کنند.

پس از سال 2003 میلادی و روی کار آمدن رهبران سیاسی جدید عراق و حضور رهبران معارض در این کشور روابط عراق با کشورهای عربی تنش زا ارزیابی می‌شد، چرا که برخی کشورهای عربی معتقد بودند که حکومت در عراق می بایست توسط همپیمانان آن ها اداره شود.

اما با روی کار آمدن شیعیان در راس قدرت و ارتباط آنها با جمهوری اسلامی ایران برخی کشورهای عربی تلاش کردند با حمایت تروریسم در این کشور دولت مرکزی را ضعیف و ناتوان کنند؛ به طوری که میلیاردها دلار از گروه‌های تروریستی حمایت شد تا این آرزو و هدف خود را محقق کنند. اقدامات تروریستی در کشور عراق برای ناتوان کردن حکومت مرکزی عملا بی نتیجه بود، بلکه نتیجه عکس داد و با تشکیل گروه‌های مقاومت و الحشد الشعبی روز به روز شیعیان قوی‌تر و برخی از گروه‌های اهل سنت و دیگر قومیت‌های مختلف عراق به الحشد الشعبی پیوستند.

به نظر کارشناسان پس از شکست داعش برخی از کشورهای عربی به این نتیجه رسیدند حمایت از گروه‌های تروریستی برای ناتوان کردن حکومت مرکزی عراق پروژه‌ای شکست خورده بوده و عملا در 15 سال گذشته فقط حکومت مرکزی و رهبران آن را منسجم تر و قوی‌تر کرده است، به همین دلیل تغییر سیاست و رویکرد کشورهای عربی با عراق در دستور کار قرار گرفت و از سال 2017 – 2018 شاهد نزدیکی روابط بین کشورهای عربی و حکومت مرکزی عراق بودیم.

کارشناسان معتقدند که کشورهای عربی به دنبال آن هستند تا با افزایش روابط اقتصادی و تجاری خود با عراق بتوانند نفوذ بیشتری در بین رهبران سیاسی و مردم این کشور داشته باشند. همچنین این کشورها معتقدند با سرمایه گذاری مستقیم در بخش صنایع مختلف در عراق، بتوانند وابستگی‌هایی را برای این کشور ایجاد کنند.

بدون شک از سرگیری روابط ایران با کشورهای عربی کمک شایانی در روابط عراق با کشورهای عربی داشته است، به همین دلیل کشور عراق تلاش ویژه‌ای برای از سرگیری روابط بین دیگر کشورهای عربی و ایران به عنوان میانجی در سر دارد. در سمت مقابل کاهش تنش‌های منطقه ای زمینه ساز تمایل مضاعف رهبران کشورهای عربی خلیج فارس به منظور سرمایه گذاری در زیرساخت‌های کلیدی عراق است.

1 – سرمایه گذاری‌های امارات و عربستان در عراق:

امارات و عربستان سعودی در توافقات اخیر خود هرکدام 3 میلیارد دلار برای سرمایه‌گذاری در پروژه‌های تجاری عراق اختصاص دادند. «عبدالرزاق الزهیری» رئیس فدراسیون اتاق‌های بازرگانی عراق (FICC)، بر اهمیت این توافق برای بازگرداندن اقتصاد عراق به ریل خود تاکید کرد.

وی درباره ایجاد سیستم یکپارچه برای واردات و صادرات کالا گفت: «عراق باید همگام با سرعت دنیا حرکت کند و روند تجارت خود را در سطح جهانی با در نظر گرفتن استانداردهای بانک جهانی برقرار کند.» الزهیری در ادامه افزود: «گام اول با ثبت اطلاعات برای بازرگانان و ثبت شرکت‌ها آغاز شد. این حمایت بزرگی است که از سوی شورای وزیران و سازمان ملل دریافت کردیم و به مرحله خوبی رسیدیم.»

وی خاطرنشان کرد که موقعیت جغرافیایی مرکزی عراق به خوبی این کشور را برای رقابت در تجارت جهانی قرار می‌دهد و اروپا را به آسیا متصل می‌کند. عربستانی‌ها در آینده تصمیم دارند با شرکت آرامکو عربستان در میدان‌های گازی عکاز در الانبار و پروژه نبراس در حوزه پتروشیمی عراق سرمایه گذاری کنند.

همچنین سفیر عربستان در بغداد از امضای توافقنامه سرمایه‌گذاری یک میلیارد دلاری برای احداث بزرگ‌ترین مرکز خرید در بغداد خبر داد که دربرگیرنده دفاتر شرکت‌های بزرگ عراقی، 4 هزار واحد مسکونی و 2500 ویلا نیز خواهد بود.

برخی کارشناسان معتقدند سیاست عربستان در مصر ( نفوذ اقتصادی و تاثیر مستقیم بر رهبران سیاسی) در کشور عراق نیز تکرار خواهد شد. هم اکنون حجم سرمایه‌گذاری‌های عربستان در مصر به 55 میلیارد دلار رسیده است و نزدیک به 7 هزار شرکت عربستانی در مصر در 5350 پروژه در بخش‌های مختلفی سرمایه‌گذاری کرده و فعالیت دارند.

2 - سرمایه گذاری های قطر در زیرساخت‌های عراق :

تمیم بن حمد آل ثانی، امیر قطر در سفر اخیر خود به بغداد و در جریان کنفرانس مطبوعاتی مشترک با محمد شیاع السودانی، نخست وزیر عراق بر ادامه حمایت کشورش از ملت عراق تأکید کرد. وی اعلام کرد که دوحه قصد دارد 5 میلیارد دلار در بخش‌هایی از عراق طی سال‌های آتی سرمایه گذاری کند. همزمان قطر نیز اعلام کرده است که پروژه های سرمایه گذاری کشور قطر در عراق در حوزه نفت، برق، پالایشگاه، گاز و پروژه «مسیر توسعه» خواهد بود. علاوه بر موارد فوق ساخت دو شهرک نمونه 50 هزار نفری نیز در دستور کار دو کشور قرار گرفت.

مسئولان قطر اعلام کردند این سرمایه گذاری ها در زیرساخت‌های حیاتی عراق، حوزه بهداشت، صنعت و گردشگری را نیز در بر خواهد گرفت و تخمین زده می شود تا سال 2028 میلادی این پروژه‌ها محقق و مبلغ سرمایه گذاری کشور قطر در عراق به 7 میلیارد دلار خواهد رسید. یکی از دلایل کلیدی سرمایه گذاری‌های گسترده قطر در پروژه توسعه عراق، پرونده انتقال گاز قطر به اروپا می‌باشد.

براساس اعلام رسمی مقامات عراقی، «مسیر توسعه» از بندر بزرگ فاو عراق به ترکیه شروع و به شبکه مواصلاتی اروپایی متصل می‌شود. دولت عراق تصمیم دارد تا اواسط سال 2025 مرحله اول طرح بندر فاو را اجرایی کند. در همین راستا وزیر حمل و نقل عراق اظهار داشت که روند پیشرفت در پروژه بندر فاو به بیش از 50 درصد رسیده و جاده توسعه، مسیر توسعه منطقه و جهان را شکل می‌دهد و به نفع تمام کشورهای منطقه خواهد بود.

در سفر امیر قطر به عراق چه گذشت؟

در نتیجه پیش بینی می‌شود که کشورهای عربی به ویژه عربستان، قطر و امارات برای نفوذ بیشتر در عراق سرمایه گذاری‌های کلان تری در حوزه‌های زیر ساختی عراق به ویژه نفت و گاز و صنعت انجام دهند./ تسنیم