گام های اول، دوم و سوم به معنای خروج از برجام نیست!

به گزارش راهبرد معاصر؛ این روزها  فضای سیاست خارجی کشور درگیرو دار آغاز گام سوم و تعهداتی است که با ورود ایران به این گام از دوش  حوزه هسته ای کشورمان برداشته می شود؛ گامی که با واکنش های داخلی و بین المللی بسیاری مواجه شده است از اظهار نگرانی انگلیس تا توصیف باج خواهی این گام توسط آمریکا و عکس العمل آلمان که ایران هنوز هم برای بازگشت در مسیر تعهدات برجامی خود زمان دارد! اما این نکته که آیا ایران تنها کشوری است که می باید به تعهدات خود در برجام عمل می کرد؟ و مابقی کشورها تنها تماشاگر بوده و تعهداتی بر عهده نداشتند! امری است که به موجب آن اذهان بسیاری سیاستمداران و نمایندگان ملت را به خود اختصاص داده است.

«راهبرد معاصر» برای پاسخ به سوالاتی از این دست پای صحبت های «مجتبی ذوالنور»، رئیس کمیسیون امنیت و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی نشسته است. این مصاحبه را پیش رو دارد.

جناب ذوالنور! تحلیل شما از گام سوم چیست و با توجه به دستور روحانی مبنی بر آغاز آن چه پیش بینی از ادامه این گام و آ ینده حوزه هسته ای ایران دارید؟
ببینید گام سوم علی القاعده باید محکم تر از گام های اول و دوم برداشته شود و توقع مردم ما استحکام و قوت در برداشتن گام سوم هست. با این حال چند نکته در این میان قابل تامل است، .نخست اینکه اروپایی ها تلاش داشتند که ما گام سوم را برنداریم ولی هیچ اقدام موثری در جهت تحقق وظایف و تعهداتشان انجام ندادند! پس این حق جمهوری اسلامی است که گام سوم را بردارد.

لذا برداشتن گام سوم حق مسلم ماست و دوم اینکه توقع مردم ما این بود که گام سوم قوی تر از گام اول و دوم برداشته شود ولی گفتن فقط کافی نیست، به رئیس سازمان انرژی هسته ای دستور دادند که همه محدودیت ها در تحقیق و توسعه را نادیده بگیرند؛ تحقیق و توسعه به ویژه در خصوص سانتریفوژها در برجام دیده شده که حق ماست یعنی منعی برایش نبوده لذا این گام سوم خیلی چنگی به دل نمیزند و اقدام قابل توجهی نیست و باید قوی تر ازاینها گام برداشته میشد.

نکته چهارم اینکه اروپایی ها به تعهداتشان عمل نکردند نکته پنجم اینکه بسته پیشنهادی فرانسه که بیایند 15میلیارد  دلار خط اعتباری به ایران تخصیص بدهند هم در حقیقت منافع جمهوری اسلامی ایران را تامین نمیکند؛ تعهدات اروپایی ها و امتیازاتی که برجام برای ما دیده خیلی بالاتر از این حرف هاست اگر ما چنین بسته ای را بپذیریم یعنی از سایر تعهدات اروپایی ها چشم پوشی کردیم لذا ارائه چنین بسته ای غیر از فریب و محروم کردن ایران از منافعش چیز دیگری نمیتواند باشد بنابراین ما در گام سوم باید قویتر  اهدافمان را تعقیب کنیم.

نکته ای که در این بین بسیار مهم است اینکه  گام های اول و دوم و سوم ما به معنای خروج از برجام نبوده و نیست بلکه ما تعهداتی را براساس برجام انجام دادیم  اما طرف های مقابل به وظیفه اشان عمل نکردند لذا ما اجرای تعهدات را متوقف می کنیم و به حالت اول برمیگردانیم تا آنها بیایند و به ما برسند  و اگر آنها هم تعهداتشان را اجرا کردند و به ما رسیدند، آنوقت ما هم آن حرکت را متوقف می کنیم.

انگلیس در واکنش به ورود  ایران به گام سوم گفته که تصمیم ایران برای تعلیق محدودیت های هسته ای نگران کننده است و آمریکا هم ورود ایران به این گام را باج خواهی از جامعه بین المللی توصیف کرده است، تحلیل و ارزیابی شما از این واکنش های بین المللی چیست؟

این حرف آمریکا و انگلیس واقعا خنده دار است و دیگر مضحک تر از این نمی توان حرفی زد، آمریکایی که خود که زیر همه قراردادها زده و به همه تعهداتش پشت کرده و به هیچدام از وظایفش در قبال برجام عمل نکرده است، بگوید کار ایران باج خواهی است! واقعا مضحک تر از این نمی توان واکنش نشان داد. اگر انگلیس هم چنین حرفی شده و اظهار نگرانی کرده است بیخود کرده است! خودش بیاید تعهدات برجامیش را اجرا کند تا ما هم اجرا کنیم، دو دو تا می شود چهارتا نمی شود شش تا! ما تعهدات و محدودیت هایی را پذیرفتیم در مقابل امتیازات؛ وقتی امتیازات و حقوقمان تامین نشود معلوم است که تکلیفی نداریم. یعنی اگر انگلیس و آمریکا کوچکترین فهمی از مسائل حقوقی داشته باشند در حد عرف نه در حد علمی حتی، مید انند که ما هیچ کار خطایی نکردیم بلکه خیلی هم از حقوقمان کوتاه آمده ایم چرا که حقوقی که برایمان دیده شده تامین نشده در حالیکه تکالیفمان را هم تماما انجام دادیم. تکلیف در برابر حقوق است ؛ حقوقمان را تامین کنند تا ما هم وظایفمان را انجام دهیم. وظایف آنها برای آنها تکلیف است و وظایف ما هم برای ما تکلیف است  و هر کدام هم یک حقوقی در برابر این تکالیف داریم.

با توجه به تحلیلتان در خصوص اینکه گام سوم تاکتیک قوی در برابر بدعهدی های اروپایی ها و خروج آمریکا از برجام نیست! دولت چطور می باید این ضعف را جبران کند؟

توقع این بود که گام سوم قوی تر و مناسب تر برداشته شود. گام سوم گام ضعیفی است و دولت باید آن را قوی تر بر می داشت حالا اگر اروپایی ها باز هم به وظایف خود در قبال برجام عمل نکردند دولت ما باید در گام چهارمی ضعف گام سوم را جبران کند.

آقای ظریف در فصل الخطاب نامه ای به موگرینی که از آغاز گام سوم ایران در کاهش تعهدات خود خبر داده است، عنوان کرده «ایران به منظور حسن نیت خود آمادگی دارد گفتگوی طرف های باقی مانده در برجام را در تمامی سطوح ادامه دهد.» به نظرتان این صحبت نشاندهنده چیست؟ آیا پایبندی باز هم به برجام ادامه خواهد داشت؟

ما که می دانیم این گفتگوها نتیجه ای ندارد ولی چون جمهوری اسلامی اهل منطق و خواستار ارتباط با دنیاست نه قطع این ارتباط و به منطق و حقوق هم پایبند است لذا این اظهار نظر و صحبت آقای ظریف اعلام یک حسن نیت است منتهی این گفتگوها و اعلام آمادگی برای گفتگو نباید مانع اقدامات قانونی جمهوری اسلامی بشود، ما کاهش تعهدات برجلمیمان را انجام می دهیم و در کنارش گفتگو هم می کنیم اگر اروپایی ها فکر می کنند که می توانند ما را وادار به توقف اقداماتمان کنند و با گفتگو فریبمان بدهند و سرمان را گرم کنند یقینا این خیال باطلی است و جمهوری اسلامی دیگر به آن حالت برنخواهد گشت ولی در عین اینکه ما داریم از تعهدات برجامیمان کم می کنیم در عین حال گفتگو در سطوح مختلف را همانطور که آقای ظریف عنوان کردند، حاضریم ادامه دهیم.

 در خصوص اقدامات و رویکرد ایران بعد از پیشنهادات فرانسه نظرتان چیست؟ آیا تلاشی که فرانسه برای مذاکره مجدد ایران با آمریکا دارد انجام می دهد، به نتیجه ای خواهد رسید؟ مکرون چرا به دنبال میانجیگری است؟

این تلاش فرانسه قطعا به نتیجه ای نخواهد رسید؛ فرانسه برای حل مشکلات داخلی خود دست به چنین اقداماتی زده است. نخست اینکه آقای مکرون از نظر داخلی مشکلاتی دارد لذا تلاش دارد که میانجیگری کند تا بتواند یک چهره بین المللی برای خود دست و پا کند. دوم اینکه ایران در هیچ سطحی با آمریکا مذاکره نخواهد کرد تا آمریکا تعهداتش را اجرایی کند. به نظرم وقتش است که آمریکا عمل کند و قلدری را کنار بگذارد چرا که تاکید می کنم که ایران در هیچ سطحی با آمریکا مذاکره نخواهد داشت.

سوم اینکه اگر بر فرض محال یک زمانی هم بخواهد این اتفاق بیافتد آقای ترامپ نمی خواهد این کار به نام آقای مکرون تمام شود و قطعا هم چنین اتفاقی نمی افتد.

جناب ذوالنور! حالا که صحبت از مذاکره و تلاش فرانسه برای این میانجیگری شد بفرمایید در خصوص شایعه دیدار آقای روحانی با آقای ترامپ در مجمع سازمان ملل متحد چه می دانید؟ آیا چنین دیدار و گفتگوی در واقعیت اتفاق افتاده است؟

قطعا چنین دیدار و گفتگویی مابین آقای روحانی و ترامپ نه انجام شده و نه انجام خواهد شد و این بحث کذب محض است.

زمزمه هایی از برجام 2 و گفتگو بر سر مباحث موشکی و منطقه ای به گوش می رسد؛ این امر چقدر صحت دارد ؟

کسانیکه به دنبال تحمیل چنین برجامی به ملت ما هستند یعنی برجام موشکی و منطقه ای، آرزویشان را به گور خواهد برد چرا که قطعا چنین اتفاقی نخواهد افتاد.

بفرمایید در حوزه هسته ای و گام اول و دوم چه اقداماتی انجام شد و پیش بینی شما از گام سوم که به اذعان خودتان گام ضعیفی هم هست چیست؟ آیا این گام ها و کاهش تعهدات برجامی در آینده به حوزه های دیگر هم سرایت خواهد کرد یا همین حوزه هسته ای را جلو خواهیم برد؟

ببینید ما دو تا محدویت داشتیم یکی در خصوص ذخیره سازی آب سنگین و دیگری در خصوص انباشت اورانیوم غنی سازی شده، سقف انباشت اورانیوم غنی سازی شده ما 300 کیلوگرم براساس برجام تعیین شده بود و سقف ذخیره سازی آب سنگین هم 130تن بود و ما در گام اول از این دو سطح عبورکردیم. ذخایر آب سنگین و محدودیت 130 تنی را شکستیم و ذخایرمان را افزایش دادیم و هنوز هم رو به افزایش است و سقف 300 کیلوگرم اورانیوم غنی سازی شده را هم رد کردیم و افزایش  آن نیز استمرار دارد.

در گام دوم هم آمدیم درصد اورانیوم غنی سازی شده را هم تغییر دادیم. برجام 3.67 دهم درصد را برای ما مجاز دانسته بود اما  این درصد را تا 4.5 افزایش دادیم و اعلام هم ککردیم اگر در دو ماهی که برای گام دوم وقت داریم طرف های مقابل ما تعهداتشان را در باز طراحی و بهینه سازی رآکتور اراک انجام ندهند ما شروع می کنیم  و رآکتور اراک را به حالت قبلی بازگردانیم. حالا زمانی که تعیین کردیم به سر آمده است و علی القاعده در گام سوم ما می باید علاوه بر سایر مواردی که در تحقیق و توسعه هسته ای داریم، رآکتور اراک را هم سعی کنیم به حالت قبلی برگردانیم و شروع به بازگشت آن به حالت اول کنیم.

اما اینکه اقدامات ما در گام های بعدی به حوزه های دیگری هم کشیده خواهد شد باید بگویم این اقدامات به همان حوزه هایی محدود است که برجام آنها را محدود کرده است و ما در این گام ها یک به یک محدودیت های برجامی را از خود سلب می کنیم و به تناسب  نیازمان و منافعمان اقدان خواهیم کرد تا اروپایی ها به وظایف و تعهداتشان در قبال برجام عمل کنند.