موانع جدی پیش‌روی اجرای سند تحول آموزش و پرورش

به گزارش راهبرد معاصر، امیرحسین پوربخشی کارشناس تعلیم و تربیت درباره سند تحول بنیادین آموزش و پرورش، اظهار کرد: اجرای سند تحول بنیادین با چند مشکل و مانع جدی رو به رو است؛ یکی از مشکلات موجود عدم تبیین صحیح ابعاد مختلف سند تحول بنیادین برای دست اندرکاران اجرایی از جمله معلمان، مدیران مدارس، کارکنان، مسؤولان آموزش و پرورش و حتی عموم مردم است.

وی با بیان اینکه فهم مشترک اعضای اجرایی سند تحول نیاز است، گفت: ممکن است برداشت‌های متعددی از اهداف و راهکارهای آن صورت گیرد.

این آموزگار ابتدایی ادامه داد: عدم ترمیم و به‌روزرسانی سند تحول هم از مشکلات است؛ به طوری که بارها صاحب‌نظران و حتی معلمان نقدهای جدی به بخش‌های مختلف آن وارد کرده‌اند که این امر مانع اجرایی شدن سند توسط همین افراد بوده است؛ نبود یک برنامه جامع اجرایی و در کنار آن عدم زمان‌بندی و شاخص‌های پیشرفت و ارزیابی مشخص و معین نیز از دیگر مشکلات است.

وی اضافه کرد: مسائل سیاسی از جمله اجرایی شدن سند ۲۰۳۰ و سندهای مشابه، عدم درک صحیح و رغبت مدیران عالی، ناهماهنگی‌های اتلاف‌زا درون نظام آموزشی، اختلال و مشکلات مالی و اقتصادی و در نهایت مشکلات غیر مالی از جمله مسائل اداری و ضعف‌های نیروی انسانی هم از جمله موانع و مشکلات بوده و هست.

* اجرای سند تحول بنیادین، رضایت بخش نبوده است

پوربخشی در پاسخ به این پرسش که «به نظر شما چقدر سند تحول اجرا شده است؟»، گفت: به هیچ عنوان نمی‌توان به این پرسش پاسخ مشخصی داد؛ دلیل آن همان عدم وجود شاخص‌ها و معیارهای مشخص جهت ارزیابی است. اگر شخصی به طور مثال بگوید تاکنون فلان درصد سند اجرا شده است، باید از او پرسید که بر اساس چه ملاک و معیار کمی و کیفی این حرف را زده است؟ پس در وهله اول باید یک سری ملاک ها و معیارهای مشخصی داشته باشیم، تا بر اساس آن ارزیابی کنیم.

وی تصریح کرد: البته برای اجرای شدن سند، تلاش‌هایی هم صورت گرفته است؛ این تلاش‌ها در قالب طرح‌های کوتاه مدت، برنامه‌ریزی و اجرا شده که دستاوردهایی هم داشته است اما در پاسخ به این سوال باید گفت که اجرای سند تحول بنیادین، رضایت بخش نبوده است.

* سند تحول باعث وحدت تصمیمات در آموزش و پرورش می‌شود

عضو شورای مرکزی کانون تربیت اسلامی با بیان اینکه سند تحول بنیادین یک سند ملی است، اظهار کرد: این سند باعث وحدت در برنامه‌ریزی‌ها، تصمیمات و فعالیت‌ها در آموزش و پرورش می‌شود؛ همچین یک سند بومی و مختص کشور ما هست.

وی افزود: اگر کمی بیشتر سند تحول بنیادین را بررسی کنیم، متوجه می‌شویم که ابعاد مختلف آموزش و پرورش از جمله محتوای آموزشی و پرورشی، سرمایه انسانی، منابع و امکانات مادی و کالبدی، جذب و تربیت معلم و مدیریت آموزش و پرورش لحاظ شده است. پس یک سند چند بُعدی است.

پوربخشی اضافه کرد: دنیای امروز و حتی کشور ما در حال تغییر است و هر یک از موارد نام برده شده نیز در این تغییرات، تغییر می‌کنند. مثلا در بحث فناوری و روش‌ها، سند تحول جای کار و بحث دارد. این مسائل با توجه به تغییرات امروزی و پیشرفت علم و فناوری حاصل شده است که باید در سند به طور ویژه لحاظ شود.

* نحوه اجرای سند تحول

مدیر گروه معلم فکور در واکنش به این جمله که «اگر شما جای مسؤولان آموزش و پرورش بودید، سند تحول را چگونه اجرا می‌کردید؟»، گفت: ابتدا با گفتمان‌سازی سند در سطح وسیع در میان صاحب نظران، فرهنگیان، مسؤولان آموزش و پرورش، دانش‌آموزان و اولیا، به ترمیم سند و تبیین اهداف کلان و راهبردهای کلی می‌پرداختم. سپس سیاست‌های عملی آن را مشخص می‌کردم.

وی افزود: یک برنامه اجرایی جامع طراحی می‌کردم و در این برنامه اجرایی، اهداف، انتظارات، دانش و مهارت‌ها، فعالیت‌ها، گام‌ها و شاخص‌های پیشرفت و ارزیابی برای هر یک از دست اندرکاران یعنی همان معلمان، مدیران مدارس، کارکنان و مسؤولان آموزش و پرورش و اولیا و دانش آموزان مشخص و واضح بود. در ادامه افرادی را به طور ویژه برای راهبری اقدامات اجرایی تربیت می‌کردم. در نهایت با در نظر گرفتن شاخص‌های مورد انتظار، میزان پیشرفت را بررسی می‌کردم.

پوربخشی تصریح کرد: برای بهتر شدن فرایند کار باید چند قدم راهبردی برداشت. قدم اول آن است که طی یک طرح در سطح کشور، ابعاد مختلف سند به شیوه صحیح برای تمام دست اندرکاران تبیین شود. همچنین مباحث آن به بحث و هم اندیشی گذاشته شود؛ قدم‌ دوم تعیین شاخص و ملاک‌های کمی و کیفی برای سند است.

وی اضافه کرد: قدم سوم این است که با توجه به نظر صاحب‌نظران، نیاز جامعه، فرهنگیان و دانش‌آموزان و البته بازخورد و نتایجی که در قدم اول حاصل شده است، برنامه اجرایی در ۶ سطح برای فرهنگیان، مدیران مدارس، کارکنان، مسئولان آموزش و پرورش، اولیا و همچنین نهادهای دخیل از جمله رسانه ملی، وزارتخانه‌های دیگر و نهادهای محلی طراحی شود؛ قدم چهارم نظارت و راهنمایی برای اجرای هر چه بهتر سند در سطوح نام برده شده است.

این کارشناس آموزش و پرورش افزود: یک نکته مهم آن است که هر یک از گام‌ها، برنامه‌ها، تصمیمات و اقدامات باید کامل منطبق برنامه‌های اقتصادی، سیاسی و فرهنگی کشور باشد./ فارس