اهمیت راهبردی کریدور هند-ایران-ارمنستان

به گزارش «راهبرد معاصر»؛ معاون وزیر اقتصاد ارمنستان در همایش تجارت هند و ارمنستان در ایروان درباره افتتاح کریدور تجاری هند-ایران-ارمنستان گفت، مذاکرات سه‌جانبه با شرکا انجام می‌شود و محموله‌های آزمایشی از مسیر عبور می‌کنند، اما باید کارهای زیادی برای پایداری مسیر انجام شود. هند، ارمنستان را شریک راهبردی خود در قفقاز می‌داند و این موضوع در بسیاری حوزه‌ها مشهود است.

وی افزود: از نظر تاریخی، ارمنستان و هند به یکدیگر نزدیک و همسو هستند. می‌بینیم آنها از/به ارمنستان رفت و آمد می‌کنند. علاوه بر این، در دو سال اخیر نیروی کار بسیاری از هند به کشورمان آمده است و عمدتاً در بسیاری زمینه‌ها موفق هستند. شرکت‌های ارمنستان و هند نیز در چارچوب‌های مختلف برای استفاده از بندر چابهار ایران در حال مذاکره هستند، زیرا بندر مهمی در پیوند کریدور شمال-جنوب است.

باید توجه کرد، در سال ۲۰۱۸ هند عملیات بندر چابهار را برعهده گرفت، بندری که امکان دور زدن پاکستان را برای حمل و نقل کالا به هند می‌دهد.

در تحولی جداگانه و از اوایل ماه جاری، هند نخستین محموله هوایی راهبردی خود را به وسیله کریدور تجاری هوایی و از ایران به ارمنستان ارسال کرد

ایجاد کریدور هوایی

کریدور شمال-جنوب شبکه ای چندوجهی به طول ۷ هزار و 200 کیلومتر شامل مسیرهای دریایی، ریلی و جاده ای برای جابجایی بار است. هند، ایران و روسیه در سپتامبر ۲۰۰۰ قرارداد آن را برای ساخت کریدوری با هدف ایجاد کوتاه‌ترین مسیر حمل و نقل با اتصال اقیانوس هند و خلیج فارس از مسیر ایران به دریای خزر و سنت پترزبورگ امضا کردند. البته دسترسی به اروپای شمالی نیز از مسیر سنت پترزبورگ روسیه به راحتی امکان پذیر است.

در تحولی جداگانه و از اوایل ماه جاری، هند نخستین محموله هوایی راهبردی خود را به وسیله کریدور تجاری هوایی و از ایران به ارمنستان ارسال کرد. طبق گزارش بخش تحقیقات دفاعی هند، گروه کاری مشترکی (JWG) به وسیله هندوستان آئرونوتیکس لیمیتد (HAL) و شرکت کانتینر هند (CONCOR) در راستای صادرات محموله‌های هوایی راهبردی به ارمنستان تشکیل شده، اما جزئیات محموله اعلام نشده است.

همکاری دفاعی هند و ارمنستان

در سال‌های اخیر همکاری‌های دفاعی به عنوان رکن اصلی روابط هند و ارمنستان مطرح شده است. سال گذشته هند قراردادی به ارزش ۶ هزار کرور روپیه برای صادرات موشک میان‌برد زمین به هوای بومی آکاش (SAM) منعقد کرد.

سامانه Akash SAM  به وسیله سازمان تحقیقات و توسعه دفاعی هند به روزرسانی شد و به وسیله Bharat Dynamics Ltd (BDL)  مستقر در حیدرآباد تولید می‌شود. سامانه موشکی «آکاش» می‌تواند هواپیماها را تا فاصله ۴۵ کیلومتری هدف قرار دهد. این موشک توانایی خنثی کردن اهداف هوایی را مانند جت‌های جنگنده، موشک‌های کروز، موشک‌های هوا به زمین و همچنین موشک‌های بالستیک دارد. این سامانه به وسیله ارتش و نیروی هوایی هند استفاده می‌شود.

به جز سامانه آکاش، دهلی‌نو تجهیزات نظامی قابل توجهی به ایروان فروخته است. برای نمونه در مارس ۲۰۲۰ ارمنستان به عنوان نخستین مشتری بین المللی، سامانه رادار Swathi هند را با ارزش ۴۰ میلیون دلار خریداری کرد. این سامانه نیز به وسیله نیروهای زمینی برای شناسایی و هدایت آتش در برابر مهمات دشمن استفاده می‌شود.  بار دیگر در سپتامبر ۲۰۲۲ قراردادی به ارزش ۲۴۵ میلیون دلار برای راکت‌اندازهای چندگانه پیناکا، راکت‌های ضد تانک و انواع مهمات میان دو کشور امضا شد.

در مجموع، هند منافع راهبردی بسیاری در تقویت همکاری دفاعی با ارمنستان دارد. در سال‌های اخیر روابط هند و ارمنستان به دلایل راهبردی افزایش یافته است. ارمنستان از سوی آذربایجانی مورد حمله قرار گرفت که از سوی پاکستان و ترکیه حمایت می‌شود.

در سال‌های اخیر روابط هند و ارمنستان به دلایل راهبردی افزایش یافته است

مقابله با محور پاکستان-آذربایجان-ترکیه

به گفته بنیانگذار و مدیر عامل اندیشکده بنیاد یوساناس، مقابله با محور پاکستان-آذربایجان-ترکیه برای دهلی نو اهمیت بالایی دارد. دلیل نخست، اینکه پاکستان دشمن سرسخت هند است و آذربایجان و ترکیه در زمینه پرونده کشمیر از پاکستان حمایت می‌کنند. بنابراین، هند باید با محور سه جانبه پاکستان، آذربایجان و ترکیه در منطقه قفقاز جنوبی مقابله کند. از همین روی، هند تجهیزات دفاعی ارمنستان را و در مقابل ایروان در مورد کشمیر از هند حمایت می‌کند.

دوم، اینکه هند به دلیل پروژه‌های مختلف ارتباطات راهبردی مانند کریدور شمال-جنوب، تمایل بسیاری به همکاری دفاعی با ارمنستان دارد. اگر پاکستان و ترکیه جاپای خود را در قفقاز ایجاد کنند، حفاظت از پروژه اتصال راهبردی مانند INSTC بسیار دشوار خواهد بود.

در سال های اخیر تجارت میان هند و ارمنستان نیز رو به افزایش بوده است. طبق داده‌های منتشر شده به وسیله وزارت امور خارجه هند، در سال ۲۰۲۲-۲۰۲۳، تجارت دوجانبه ۱۳۴.۱ میلیون دلار بوده است.