کشف دو میدان جدید و قابل توجه نفتی و گازی

به گزارش راهبرد معاصر؛ به میادین نفتی و گازی کشور دو میدان دیگر اضافه شد. یکی با مخزن گاز طبیعی و دومی مخزنی نفتی است که حجم ذخایر نفت و گاز کشور را به میزان قابل توجهی افزایش خواهد داد.

این خبر را سید صالح هندی مدیر اکتشافات شرکت ملی نفت ایران عنوان کرد. هندی می‌گوید: «دو میدان کشف شده مستقل هستند و با کشورهای هم جوار مخزن مشترکی ندارند.» مستقل بودن میدان به انتخاب زمان مناسب توسعه آن کمک می‌کند و این فرصت را در اختیار کشور قرار می‌دهد که هر وقت سرمایه و تکنولوژی در دسترس بود و نیاز به افزایش ظرفیت تولید وجود داشت، اقدام به توسعه کند.

مدیر اکتشاف شرکت ملی نفت ایران ادامه می‌دهد:«میادین مرزی ایران تقریباً شناسایی شده‌اند و از این  پس انتظار اکتشاف جدید در مرزها را نداریم.»

  میدان نفتی بزرگ در خوزستان

به‌گفته هندی، میدان گازی کشف شده در جنوب استان فارس قرار دارد و میدان نفتی کشف شده نیز در جنوب غربی کشور یعنی استان خوزستان قرار دارد. مدیراکتشاف شرکت ملی نفت می‌گوید که این اکتشاف توسط شرکت ملی نفت بخش اکتشاف آن انجام شده اما قرار است که شرکت‌های «ای‌اند‌پی» ایرانی به موضوع اکتشاف ورود پیدا کنند.

 هندی توضیح می‌دهد: «وزارت نفت به‌دنبال آن بود که ریسک و هزینه اکتشاف را به شرکت‌های بین‌المللی واگذار کند. اما اکنون شرایط فرق کرده و در صورتی که شرکت‌های داخلی سرمایه کافی برای اکتشاف را داشته باشند، حاضریم که این کار مهم را با شرکت‌های داخلی جلو ببریم. تاکنون دو شرکت داخلی اعلام آمادگی کرده‌اند و هفته آینده قراردادهایی را با آنها امضا خواهیم کرد. شرکت مهندسی و ساخت تأسیسات دریایی نیز برای بررسی و اکتشاف در خلیج فارس اعلام آمادگی کرده که بزودی قراردادی با آنها امضا خواهیم کرد.» به‌گفته هندی جزئیات میدان گازی کشف شده در استان فارس هفته آینده و میدان نفتی جدید در خوزستان نیز بزودی اعلام خواهد شد.

 مدیر اکتشافات شرکت ملی نفت ایران می‌گوید که حجم مخزن میدان نفتی کشف شده بسیار قابل توجه است و آمار ذخایر اثبات شده نفت در خوزستان را تغییر خواهد داد.

کشف، در کنار توسعه و افزایش ضریب بازیافت

روز گذشته یک کنگره مهم در تهران برگزار شد؛ پنجمین کنگره راهبردی نفت و نیرو. یکی از نشست‌های تخصصی این کنگره موضوع جالبی را بررسی کرد. در نشست «۸ میلیون بشکه تولید نفت، ضرورت؟ رؤیا یا واقعیت؟» به این موضوع پرداخته شد که آیا ایران می‌تواند در ظرفیت تولید نفت خام خود تجدید نظر کند و آن را افزایش دهد؟

کارشناسان حاضر در این نشست معتقد بودند که آنچه تعیین می‌کند ایران توان افزایش ظرفیت تولید نفت خام دارد یا خیر؟ ویژگی‌های مخازن نفتی است و بعید است که ایران توان تولید ۸ میلیون بشکه نفت خام در هر روز را داشته باشد.

اما این درحالی است که شرکت‌های بین‌المللی بعد از برجام و طی مذاکراتی که با مقام‌های نفتی داشتند، عنوان کرده بودند که ایران این توان را دارد و فقط کافی است روی موضوع افزایش ضریب بازیافت نفت خام از مخازن بیشتر کار کند.  ضمن آنکه ایران میادین توسعه نیافته بیشماری دارد که اگر روی آنها سرمایه‌گذاری شود، امکان افزایش ظرفیت تولید نسبت به سطح فعلی وجود دارد. البته در یک بازه زمانی مشخص که عملاً در کوتاه مدت غیر ممکن است. آمارها نشان می‌دهد که از ۲۵۸ مخزن نفتی کشف شده در ایران ۱۲۰ مخزن دست نخورده باقی مانده است و از ۱۳۲ مخزن گازی نیز ۱۰۲ مخزن توسعه نیافته است.

این موضوع نشان می‌دهد که امکان افزایش ظرفیت تولید نفت خام از محل میادین جدید وجود دارد. ضمن آنکه در ایران میادین نفت و گاز غیرمتعارف متعددی نیز کشف شده که هنوز برای توسعه آنها اقدام نشده است. چراکه تولید از این میادین هزینه بر است و مانند میادین متعارف ایران که هزینه تولید از آنها کمتر از ۱۰ دلار برای هر بشکه است، نیست.

عراق با تکیه بر این فرصت‌ها توانسته که میزان تولید نفت خام خود را اکنون به نزدیک ۵ میلیون بشکه در روز برساند و برنامه دارد که در آینده‌ای نزدیک رکورد ظرفیت تولید ۷ میلیون بشکه در روز را نیز بشکند. بیشترین تمرکز عراق که میادینی با رفتار مخزنی نزدیک به مخازن نفتی ایران دارد، روی بحث افزایش ضریب بازیافت نفت از مخازن است.

اما و اگرهای ظرفیت ۸ میلیون بشکه‌ای

اما مسأله این است که آیا در شرایطی که ایران تحریم است و توان صادرات نفت خام حتی به میزان ظرفیت تولید موجود ندارد، پرداختن به رؤیای تولید ۸ میلیون بشکه در هر روز منطقی است؟ هرچند که این ظرفیت است و خود تولید نیست.

 ظرفیت تولید نفت خام ایران سال‌هاست که در نزدیکی ۴ میلیون بشکه در روز بوده است و بالاترین میزان تولید نیز مربوط به سال‌های قبل از انقلاب اسلامی است. در دهه ۱۳۵۰ تولید نفت ایران از مرز ۶ میلیون بشکه در روز عبور کرده بود و با این تولید رکورد بی‌نظیری در تاریخ صنعت نفت ایران به جا ماند. چراکه آن زمان چاه‌ها جوان بودند و توان تولید بیشتر بود. اما موضوع دیگر به تولید صیانتی از مخازن مربوط می‌شود.

در این باره رضا دهقان معاون شرکت ملی نفت ایران در توسعه و مهندسی، به خبرنگار ما می‌گوید: «امکان افزایش ضریب بازیافت نفت خام و افزایش ظرفیت تولید از این طریق وجود دارد که صیانتی محسوب می‌شود. اما در برهه کنونی به‌دلیل تحریم‌ها شرایط سخت شده است. بعد از برجام می‌خواستیم با مدل جدید قراردادهای نفتی این فرصت را ایجاد کنیم و سرمایه‌گذار خارجی به خاطر آنکه نفعش در افزایش صیانتی تولید بود، این کار را برای کشور ما انجام دهد. اما تحریم‌ها اجازه نداد. اکنون می‌خواهیم این کار را با استفاده از توان شرکت‌های داخلی دنبال کنیم. هرچند که مصداق اختراع چرخ از اول است.

نقاط ضعف مدیریت ایرانی از دیدگاه یک نروژی

لارس نوردام، سفیر نروژ در تهران روز گذشته یکی از میهمانان و سخنرانان کلیدی کنگره نفت و نیرو بود. او در این سخنرانی به بیان روند کشف نفت در نروژ تا تبدیل آن از یک کشور فقیر اروپا به کشوری ثروتمند پرداخت و با دادن آمارها و اطلاعات نشان داد که نقاط ضعف مدیریت ایرانی صنعت نفت چه بوده است و باید چه کرد.  لارس نوردام گفت که سیاست نفتی نروژ این است که هیچ سیاستی در کار نباشد و پول نفت مستقیماً به یک صندوق واریز شود و از محل آن سرمایه‌گذاری صورت گیرد. آنچه وارد بودجه این کشور می‌شود سود کسب و کارهای ایجاد شده از محل سرمایه‌گذاری‌ها با پول نفت است. این موضوع آینده اقتصاد نروژ را تضمین کرده است.

به‌گفته سفیر نروژ، از زمانی که صندوق سرمایه‌گذاری نروژ در سال ۱۹۹۰ ایجاد شد، تلاش کرده‌اند منابع محدود نفتی خود را به دارایی‌های مالی همیشگی تبدیل کنند. او می‌گوید: این موضوع به ما فرصتی بزرگ داده است و اگر با دقت مدیریت شود، هم به نسل من سود می‌رساند و هم برای نسل‌های آینده باقی می‌ماند.

 سفیر نروژ توضیح داد که فروش نفت و گاز نروژ مبتنی بر منافع خالص تجاری است و با کنار گذاشتن ملاحظات سیاسی در سیاستگذاری نفت و گاز خود، باور کرده‌اند که یک تأمین‌کننده قابل پیش‌بینی‌تر و مطمئن‌تر هستند.

در همین حال نوردام ادامه داد: افزون بر این شرکت‌های نفت و گاز نروژ متوجه می‌شوند که باید با یک آینده سبزتر هماهنگ شوند، از این‌رو این شرکت‌ها سرمایه‌گذاری سنگینی در فناوری‌های تجدیدپذیر دارند.

سفیر نروژ در آخر گفت: امیدواریم این دورنما از یک کشور کوچک در شمال کره زمین ارزش‌هایی برای ایران داشته باشد.

 کارشناسان ایرانی نیز بارها بر این موضوع تأکید کرده‌اند و امید است حالا که عزمی در سیاستگذاران کشور برای حذف نفت از بودجه دیده می‌شود، ایران نیز گام در این مسیر اصلاحی بگذارد و آینده را با نفت اما به‌صورت غیر مستقیم بسازد. از این طریق منافع نفت به آیندگان نیز خواهد رسید.

ارزش سرمایه انسانی صنعت نفت کمتر از نفت‌ نیست

محمدرضا باهنر، مشاور رئیس مجلس شورای اسلامی ‌در بخش ارائه سخنرانی‌های کلیدی این کنگره به مزیت‌های ایران از جمله سرمایه انسانی باهوش و جهادگر، موقعیت جغرافیایی و ژئوپلیتیکی کشور، حضور در منطقه‌ای که دوسوم ذخایر متعارف هیدروکربوری دنیا را در خود جای داده و بهره‌مندی از بیشترین ذخایر هیدروکربوری در سطح جهان اشاره کرد و گفت: تنها یک درصد افزایش ضریب بازیافت نفت، بالغ بر ۷.۵ میلیارد بشکه بر ذخایر قابل استحصال نفت ما می‌افزاید که با احتساب قیمت امروز هر بشکه نفت، سرمایه کلانی خواهد شد.

وی بر ضرورت حاکمیت فضای رقابتی در کشور تأکید و با بیان اینکه در چنین فضایی، به سه اصل قیمت، کیفیت و سرعت کار توجه می‌شود، ادامه داد: باید به کارآفرینان کشور کمک کنیم از مسیر ناهمواری نظام لخت بوروکراسی کشور عبور و به وظیفه ملی و مذهبی خود عمل کنند. باهنر  با بیان اینکه هزینه تولید هر بشکه نفت که زمانی حدود ۳ دلار برای هر بشکه بود، امروز به حدود ۷ تا ۸ دلار به ازای هر بشکه رسیده است و در سال‌های آینده باز هم افزایش خواهد یافت، تصریح کرد: این روند را باید به چرخه اقتصادی درستی برای پیشرانی بخش‌های اقتصادی مختلف کشور تبدیل کنیم.

مشاور رئیس مجلس شورای اسلامی، GDP کشور را حدود ۴۰۰ میلیارد دلار اعلام کرد و گفت: سهم نفت در اقتصاد کشور می‌تواند خیلی متنوع‌تر و متفاوت‌تر نسبت به امروز باشد و آینده‌پژوهی می‌تواند در هدایت ما به سمت استفاده بهتر از سرمایه‌های کشور در بلندمدت راهگشا باشد. دبیرکل جامعه اسلامی مهندسان بر ضرورت رفع مشکلات ساختاری و مدیریتی کشور هم تأکید کرد و افزود: کافی است یک تومان به قیمت فرآورده‌های نفتی کشور اضافه شود، همه گردن هم می‌اندازند. اینها مشکلات رگولاتوری است که نباید در سطح مدیریتی کشور وجود داشته باشد.

باهنر با بیان اینکه رسوب تفکرهای کمونیستی همچنان در جریان‌های سیاسی مختلف وجود دارد و هنوز بسیاری نمی‌توانند ببینند برخی قدشان زیادی بلند می‌شود، ادامه داد: هزاران میلیارد تومان بنگاه آماده واگذاری داریم، اما هم فروشنده و هم خریدار در زندان هستند. هم رئیس سازمان خصوصی‌سازی در زندان است و هم سرمایه‌گذار؛ چه کسی جرأت دارد با این شرایط پا پیش بگذارد؟

گاز به مثابه کالای راهبردی جهان

محمدحسین عادلی دبیرکل پیشین مجمع کشورهای صادرکننده گاز (جی‌یی‌سی‌اف) به عنوان یکی دیگر از سخنرانان پنجمین کنگره راهبردی نفت و نیرو با بیان اینکه «گاز» به کالایی راهبردی در جهان تبدیل شده است، اظهار کرد: گاز طبیعی تا پیش از سال ۲۰۰۰ به‌عنوان یک انرژی داخلی بوده و حدود ۶۸ درصد تولید گاز در داخل کشورها استفاده می‌شد، اما این کالای داخلی هم‌اکنون به کالایی راهبردی و بین‌المللی بدل شده است.

وی نقش کنونی گاز را مانند نقش نفت در قرن ۲۰ عنوان کرد و با بیان اینکه نقش نفت در جهان در حال کاهش است، تصریح کرد: بازیگران بزرگ بازار گاز مانند امریکا و روسیه هم‌اکنون در یک رقابت شدید اقتصادی و سیاسی با هم قرار دارند و در واقع گاز به موضوع رقابت و تنش‌های بین‌المللی تبدیل شده است. دبیرکل پیشین جی‌یی‌سی‌اف با اشاره به تغییردر ساختار بازار گاز، یادآور شد: البته بازار گاز هنوز جهانی نشده و همچنان بخش قابل توجهی از آن به‌صورت خط لوله است.

عادلی با بیان اینکه اقتصاد دنیا در حال افول است، به ذکر آماری از چند مؤسسه بین‌المللی از جمله سازمان توسعه و همکاری‌های اقتصادی (OECD) اشاره کرد و افزود: براساس گزارش این مؤسسه‌های بین‌المللی، رشد اقتصاد جهانی که با کاهش همراه شده است تا سال ۲۰۲۰ افزایش می‌یابد.وی رشد اقتصاد جهان در سال ۲۰۱۸ را ۳ درصد عنوان کرد و افزود:‌ معتقدم رشد اقتصاد جهانی آنگونه که مؤسسات بین‌المللی پیش‌بینی کردند، قابل تحقق نیست.

رئیس هیأت مدیره انجمن اقتصاد انرژی ایران با طرح این پرسش که چرا اقتصاد دنیا رو به رکورد می‌رود؟ اظهار کرد: جنگ تجاری چین و امریکا که در مجموع ۴۰ درصد تولید ناخالص ملی (GDP) را دارند، موضوع اروپا و برگزیت و تحریم‌های امریکا که تنها محدود به ایران نمی‌شود و بسیاری از شرکت‌ها و کشورهای جهان را شامل می‌شود، سه عامل اصلی رکورد اقتصاد جهان به شمار می‌آیند.

وی با اشاره به اینکه بازار گاز در سال ۲۰۱۸ با رشد پنج درصدی همراه شده که قابل توجه بوده است، تصریح کرد: از آن رو عنوان کردم «قابل توجه» که میانگین رشد گاز در سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۷ تنها ۲.۵ درصد بوده است. عادلی ادامه داد: وضع مساعد آب و هوا، سیاست مربوط به تعطیل کردن نیروگاه‌های با خوراک زغال‌سنگ و قیمت پایین گاز سه عامل اصلی رشد بازار گاز بوده است.

قرن انرژی‌های تجدیدپذیر

غلامرضا منوچهری، معاون سابق توسعه و مهندسی شرکت ملی نفت ایران و مدیرعامل اویک، در بخش ارائه سخنرانی‎های کلیدی پنجمین کنگره راهبردی نفت و نیرو، با موضوع «تحولات ساختاری در صنعت نفت» گفت: دنیا در آستانه تحول عمده در بخش انرژی است، بنابراین به‌طور طبیعی اگر این تحولات را خوب بشناسیم، می‌توانیم موقعیت کشور را بازبینی و به مسیر توسعه کشور کمک کنیم.

وی با بیان اینکه بخش انرژی دنیا در معرض تحولات بنیادین قرار دارد، به تبیین مهم‌ترین روندهای جهانی حوزه انرژی پرداخت و در این میان به رشد مصرف گاز و متقابلا پایین آمدن تقاضا برای نفت و اجبار برای کاهش مصرف و تولید زغال‌سنگ، ظهور انرژی‌های تجدیدپذیر و برقی شدن صنایع، ظهور منابع غیرمتعارف نفت و گاز در امریکای شمالی و تدوین مقررات مربوط به کاهش مصرف گاز دی‌اکسیدکربن اشاره کرد.

مدیرعامل اویک به کاهش هزینه تولید انرژی‌های تجدیدپذیر و ظهور فناوری‌های نو در این عرصه اشاره و تصریح کرد: در ۱۰ سال گذشته، هزینه تولید انرژی خورشیدی در جهان حدود ۷۰ درصد و هزینه تولید انرژی بادی حدود ۳۰ درصد کاهش یافته است و این روند کاهشی ادامه دارد.

به‌گفته وی، اگر قرن نوزدهم را قرن زغال سنگ و قرن بیستم را قرن نفت قلمداد کنیم، باید قبول کنیم قرن بیست‌ویکم بویژه نیمه دوم این قرن را باید قرن انرژی‌های تجدیدپذیر و دوره تغییر قدرت در عرصه انرژی در دنیا به شمار آورد. منوچهری ادامه داد: رشد سرمایه‌گذاری در بخش نفت و گاز در بازه زمانی ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۵ چندان مطلوب نبوده است و بیشترین سرمایه‌گذاری را امریکای شمالی در این زمینه داشته که سرمایه‌گذاری انجام شده در این بخش حدود سه برابر سرمایه‌گذاری در بخش خاورمیانه بوده و این حجم سرمایه‌گذاری، اشتغال‌زایی قابل توجهی در این بخش به‌همراه داشته است. معاون سابق توسعه و مهندسی شرکت ملی نفت ایران و مدیرعامل اویک گفت: تحولات ساختاری شرکت‌های نفتی بویژه حرکت آنها به سمت رقابت‌پذیری بیشتر در نوع خود قابل توجه است و باید این فضای رقابتی در کشور فراهم شود.