نا امنی کرکوک؛ دستاویز بقای تجزیه طلبی کردی و امریکا در عراق

به گزارش راهبرد معاصر؛ اربیل همواره مدعی بوده که مناطق مورد مناقشه عمدتا کرد نشین هستند و حکمرانان این نواحی هم باید کرد باشند نه آن که از جانب عرب های بغداد تعیین شوند. شخص مسعود بارزانی به همراه بسیاری دیگر از شخصیت های کردستان عراق همواره تاکید داشته اند که مثلا کرکوک، کردستانی است و بر این مبنا، تسلط بر این شهر را حق مسلم نیروهای پیشمرگه می دانستند. پس از آن که نیروهای حشدالشعبی و ارتش عراق طی عملیاتی حساب شده و با همراهی نیروهای پیشمرگه طرفدار طالبانی توانستند تمامی نواحی مورد مناقشه را باز پس گیرند، تمامی پروژه های جدایی طلبانه مسعود بارزانی به بن بست رسید و اقلیم کردستان، عملا پس از 15 سال، در مقابل دولت مرکزی عراق، در موضع ضعف قرار گرفت و کوشید با مظلوم نمایی، از شدت فشارهای دولت مرکزی بکاهد. در این راه، گاه حتی برخی از شخصیت های تندروی سنی عراق هم در مخالفت با دولت العبادی شیعه، از "مظلومیت کردها" و "سرکوب" آن ها سخن گفتند. به عنوان نمونه، اثیل النجیفی، استاندار سابق نینوا و برادر اسامه النجیفی، که هم اکنون به خاطر فساد مالی تحت تعقیب است، در صفحه فیسبوک خود نوشت:« قرار است بر سر کردها همان بلایی بیاید که بر سر سنی های عراق آمد.». در چنین شرایطی، نخست وزیر عراق، حیدرالعبادی، با اعتماد به نفس کسب شده پس از فتح موصل و کرکوک، نه تنها هیچ شرطی را از جانب حزب دموکراتیک کردستان نپذیرفت بلکه لیستی از شروط خود را در مقابل برادر زاده مسعود بارزانی قرار داد که کنترل گذرگاه های مرزی و فرودگاه های سلیمانیه و اربیل از جمله مهم ترین آن ها بوده اند.

به موازات این تحولات، ایالات متحده امریکا در پشت پرده، عراق را تحت فشار گذاشت تا بدون رسیدن به اهدافش با اقلیم کردستان سازش کند. ولی شواهد و قرائن حاکی از آن است که حتی فشارهای واشنگتن هم نتوانست بغداد را به مصالحه با اربیل وادار کند.

در همین حین، گزارش ها و تحلیل های متعددی منتشر شد که در آن ها، نسبت به بروز گرایشات رادیکال در میان جوانان کرد که "تحت سرکوب دولت مرکزی عراق قرار گرفته اند" هشدار داده می شد. رسانه های وابسته به اقلیم، چنین وانمود می کردند که کردهای ساکن مناطق مورد مناقشه مورد غضب بی مورد نیروهای حشدالشعبی و ارتش واقع شده اند و اکنون دچار یک "خشم فرو خورده اند" که هر آن ممکن است در قالب داعشی دیگر سر باز کند. کمی بعد بحث گروه پرچم های سفید بالا گرفت که بنا بر گزارش منابع اطلاعاتی، اعضای آن متشکل از کردهای جدایی طلب و باقیمانده های داعش هستند. در همین رابطه، پس از آن که طی یک کمین، نیروهای پرچم های سفید نزدیک به 27 نفر از اعضای حشدالشعبی را در منطقه السعدونیه، در غرب کرکوک، کشته و اسیر شدند، بزرگنمایی تهدید "خشم فرو خورده کرد ها" بیش از پیش در دستور کار قرار گرفت. به طور خلاصه، ظهور پرچم های سفید و نا امن سازی مناطق مورد مناقشه، اهرمی شده تا عراق به مصالحه بدون تامین شدن پیش شرط هایش تن دهد. از این رو می توان گفت که نا امنی های بوجود آمده به نفع جدایی طلبانی است که اکنون در موضع ضعف شدید قرار گرفته اند. این استدلال موید گزارش های برخی منابع عراقی در خصوص همکاری بارزانی ها با پرچم های سفید است. اسکندر وتوت، عضو کمیسیون امنیت پارلمان عراق با اشاره به این که گروه تروریستی پرچم های سفید اکثرا از کردها و سپس دواعش تشکیل شده، تاکید کرد: «بارزانی 5 هزار داعشی را نزد خود دارد و تلاش می کند با شبه نظامیان وابسته به خود، بر تنش ها در مناطق مورد مناقشه دامن بزند».

در قبال این تحرکات، دولت مرکزی عراق مصمم است که عقب نشینی نکند و عملیاتی را با مشارکت نیروهای حشدالشعبی جهت تامین امنیت کرکوک و حومه آغاز کرده تا این مناطق را از اعضای پرچم های سفید پاکسازی کند. سختی این نبرد در پراکندگی و مخفی بودن سازمان پرچم های سفید است که باعث شده همچنان ترور نیروهای عراقی در کرکوک، جسته و گریخته ادامه داشته باشد.

ادامه نا امنی ها در عراق: کلید مشروعیت حضور نظامیان امریکا

خروج نیروهای امریکایی از عراق در سال 2011، با گذشت تقریبا 3 سال، رنگ باخت. در 2014، با ظهور داعش، نیروهای امریکایی به تعداد زیاد به بهانه مبارزه با این گروه تروریستی و تامین امنیت و ثبات برای دولت مرکزی عراق، دوباره به این کشور بازگشتند. طبق آخرین آماری که پنتاگون به صورت رسمی اعلام کرده،شمار نیروهای امریکایی مستقر در خاک عراق به 5200 تن رسیده است. همچنین بنا بر گزارش منابع میدانی، امریکایی ها پایگاه هایی در مناطق مورد مناقشه ایجاد کرده اند و قرار است بزرگترین آن ها، در القیاره باشد. پس از آن که با آزادسازی موصل و رژه پیروزی "یوم النصر" در بغداد با حضور نخست وزیر، دیگر دلیلی برای حضور نیروهای خارجی به اصطلاح "ثبات ساز" وجود نداشت ولی ترامپ قصد نداشت نیروهایش را از عراق را بیرون بیاورد در نتیجه بروز نا امنی جدیدی می توانست به این ادامه حضور، مشروعیت بخشد. نیازی که پرچم های سفید آن را برآورده کرد.

در همین حین، در میان سیاسیون عراقی هم برخی به دنبال مشروعیت بخشی به حضور نظامیان ایالات متحده هستند. چندی پیش روزنامه الحیات به نقل از یک منبع آگاه در دولت عراق از حصول توافق العبادی با ناتو و امریکا برای باقی ماندن تعدادی از نیروهایشان به منظور آموزش نظامیان عراقی و تامین ثبات خبر داد. بی توجهی نسبی دولت العبادی به زمزمه های برخاسته از پارلمان عراق برای تعیین جدول زمان بندی خروج نیروهای امریکایی هم تا حدی می تواند موید گزارش الحیات تلقی شود. اینک جای پای نظامیان امریکایی به حدی محکم شده که مجوز دخالت در فرایند های سیاسی عراق را هم یافته اند. توضیح آن که به گزارش پایگاه المعلومه عراق، به نقل از مزاحم حویت، سخنگوی عشائر نینوا، نظامیان ایالات متحده به جای نیروهای حشدالشعبی و ارتش عراق، مسئول حفاظت از حوزه های انتخاباتی خاصی در الانبار، دیالی، صلاح الدین و اربیل شده اند.

برآیند ناآرامی های کرکوک چه می تواند باشد؟

آن چه که مسلم است، حوادثی مانند حمله به کاروان حشدالشعبی در السعدونیه و پایگاه نیروهای عراقی در کرکوک، اولا به عنوان اهرم فشاری در جهت سوق دادن العبادی به پذیرش مصالحه با اربیل استفاده می شود و ثانیا به ادامه حضور نیروهای امریکایی و حتی گسترش سطح دخالت های آنان در عراق مشروعیت بخشیده است. در این بین، دولت مرکزی عراق در مقابله با اقلیم جدی تر است  تا حضور نظامیان امریکایی. با آغاز عملیات نیروهای امنیتی عراقی برای برقراری امنیت در کرکوک، احتمالا بر شدت درگیری های این ناحیه در کوتاه مدت افزوده شود ولی در میانمدت با توجه به عقب نشینی هایی که دولت نچیروان بارزانی دست به آن ها زده، می توان انتظار داشت که عراقی ها، اعضای پرچم های سفید را شکست دهند. آن چه که رسیدن به این هدف را سخت می کند، دخالت های نظامیان واشنگتن است که با هدف مشروعیت بخشی به ادامه حضور آن ها انجام خواهد شد.