به گزارش «راهبرد معاصر»؛ دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا از لحظه ورود به کاخ سفید مجموعه ای از تهدیدات مطرح کرد که بیشتر کشورهای جهان را تحت تأثیر قرار داد. این تهدیدات شامل اشغال پاناما و گرینلند، تحریمهای اقتصادی و وضع تعرفه های گمرکی است که کانادا، مکزیک، کلمبیا و چین را تحت تأثیر قرار داد و کشورهای اتحادیه اروپا را تهدید می کند.
وی به دنبال آواره کردن فلسطینیان از وطن خود در نوار غزه و کرانه باختری به کشوری دیگر یا قطع کمکهای خارجی آمریکا به نهادهای بینالمللی است. سیاست خارجی ترامپ را می توان در یک جمله خلاصه کرد، «پول بدهید، خدمات دریافت خواهید کرد».
در بُعد اقتصادی، به محض اینکه ترامپ اعلام کرد قصد سرمایهگذاری 500 میلیارد دلاری در حوزه هوش مصنوعی دارد، واکنش چین انجام شد و زیانهای هنگفتی را به شرکتهای هوش مصنوعی آمریکایی وارد کرد
آیا آمریکا می تواند با همه کشورها وارد تقابل شود؟ سؤالی که پاسخش را می توان از بطن اتفاقات دو سال گذشته جهان دریافت. آمریکا وزن اقتصادی و نظامی اش را در کنار توانمندی های ناتو برای حمایت از دولت ولودیمیر زلنسکی در اوکراین و رژیم صهیونیستی در غزه قرار داد، اما در هر دو مورد نتوانست به پیروزی مورد انتظار دست یابد و برخلاف انتظارات، خود را مجبور به مذاکره با سازمان هایی مانند حماس و حزب الله دید که آنها را «تروریستی» می داند و مجبور شد مقام های ارشد دولتش را به غزه اعزام کند.
در بُعد اقتصادی، به محض اینکه ترامپ اعلام کرد قصد سرمایهگذاری 500 میلیارد دلاری در حوزه هوش مصنوعی دارد، واکنش چین به وسیله شرکت DeepSeek انجام شد و زیانهای هنگفتی را به شرکتهای هوش مصنوعی آمریکایی وارد کرد؛ زیرا زیانهای Nvidia حدود 16 درصد از ارزش سهامش بود. علاوه بر موارد فوق، چین در زمینه انرژی نیز به موفقیت هایی دست یافته است و پیش بینی می شود سال 2030 میلادی در تولید انرژی های جایگزین به ویژه انرژی بادی به مقام نخست جهان دست یابد.
به نظر می آید پاسخ ساده و مستقیم سؤال مطرح شده، «خیر» باشد. دنیای امروز از نظر اقتصادی و سیاسی تا حدی توسعه یافته است که از هژمونی آمریکا که پس از پایان جنگ جهانی دوم آغاز و پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی تثبیت شد، فاصله زیادی دارد. اقتصاد چین آغاز دهه دوم قرن بیست و یکم به رشدی در تولید ناخالص داخلی با نرخهایی فراتر از نرخهای رشد اقتصاد آمریکا از 16.84 تا 26.94 تریلیون دلار دست یافت. کشورهایی مانند هند رتبه پنجم فهرست بزرگ ترین اقتصادهای جهانی و برزیل در جایگاه دهم همین فهرست قرار گرفتند. گزارش های بانک جهانی نشان می دهد، حجم تجارت جهانی در سال 2023 میلادی به دلیل رشد اقتصادهای با درآمد متوسط با محوریت هند، که تجارت خارجی اش 6.4 درصد افزایش یافته، رشد داشته است. این در حالی است که تجارت میان اقتصادهای پیشرفته کاهش 2.2 درصدی نشان می دهد.
به نظر می آید آمریکا از نظر نظامی و اقتصادی قادر به حل و فصل جنگ ها نیست. چین و کانادا در پاسخ به تعرفه های آمریکا عوارض گمرکی جدیدی وضع کردند، کلمبیا از پذیرش هواپیماهای حامل مهاجران خودداری کرد و پاناما و دانمارک مخالفتشان را با مواضع آمریکا اعلام کردند.
ترامپ در نخستین دوره ریاست جمهوری به شهرتش تکیه کرد، زیرا آماده بود تا حد امکان در اجرای سیاست ها و تصمیمات از آن خرج کند و حال منتظر واکنش هاست تا در مرحله بعد سیاست واقعی اش را بر مبنای آنها بنا کند. برخی کشورها به فشار ترامپ پاسخ دادند، عربستان از سرمایه گذاری 600 میلیارد دلاری در اقتصاد آمریکا صحبت کرد، وزیر امور خارجه دانمارک اعلام کرد کشورش آماده است به آمریکا مزایای امنیتی و اقتصادی بیشتری در گرینلند بدهد و در عین حال بر رد ایده الحاق آن به آمریکا تأکید کرد.
علاوه بر این، ترامپ بر فشار خود بر کشورهای کمتر توسعهیافته با هدف سوءاستفاده از مشکلات اقتصادی آنها و تحمیل گزینههای سیاسی اش تکیه میکند. کشورهای کمتر توسعه یافته از کاهش نرخ رشد اقتصادی به 1.8 درصد در سال 2024 میلادی در مقایسه با 4.6 درصد در سال 2023 میلادی و نیز افزایش بدهی های خارجی نسبت به تولید ناخالص داخلی رنج می برند، زیرا در کشوری مانند اردن به 114 درصد و در مصر به 95 درصد رسیده است. کشوری مانند اردن سال جاری میلادی باید 10 میلیارد دلار وام بگیرد تا کسری بودجه اش را پوشش دهد که 3.5 میلیارد دلار آن به صورت وام با ضمانت های آمریکاست.
ترامپ بر فشار خود بر کشورهای کمتر توسعهیافته با هدف سوءاستفاده از مشکلات اقتصادی آنها و تحمیل گزینههای سیاسی اش تکیه میکند
با وجود بحران هایی که سیاست های ترامپ امکان دارد تحمیل کند، همه نشانه ها حاکی از آن است رئیس جمهور آمریکا در آینده قابل پیش بینی مجبور خواهد شد از بسیاری تهدیداتش عقب نشینی کند و پای میز مذاکره بنشیند، زیرا از پیامدهای منفی بحران اقتصاد جهانی که در نتیجه این سیاست ها به وجود خواهد آمد، مصون نخواهد ماند. علاوه بر این، سیاست های ترامپ بدون پاسخ های تند برخی کشورها مانند چین یا حتی اتحادیه اروپا نخواهد بود. نخستین گام ها در این عقب نشینی مذاکره با ونزوئلا برای صادرات نفت این کشور به آمریکا و نیز تعلیق تعرفه های گمرکی کانادا و مکزیک به مدت یک ماه است.
در مقابل سیاست های ترامپ، کشورها باید محکم بایستند، به دنبال منابع جدید رشد اقتصادی باشند و در مقابل به دلارزدایی روی آورند. این سیاست بحران را به داخل آمریکا منتقل و این کشور را به عقب نشینی بیشتر از سیاست هایی وادار می کند که می خواهد بر دیگر کشورها تحمیل کند.