۳ پرده از بحران فرونشست زمین

به گزارش «راهبرد معاصر»؛ بحران فرونشست زمین در کشور سال های اخیر به چالشی جدی تبدیل شده است. موضوعی که مورد توجه بسیاری از کارشناسان و صاحب نظران بوده، هست و تحلیل های مختلفی درباره ابعاد بحران، ریشه ها و پیامدهایش مطرح می شود. با وجود این، فرونشست زمین در تهران به موضوعی نگران‌کننده تبدیل شده است.

طبق گزارش های رسمی، نرخ فرونشست زمین در مناطق جنوبی و جنوب غربی تهران به 31 سانتی متر رسیده که این میزان ده ها برابر حد جهانی است. در این میان مناطق مرکزی و جنوبی پایتخت بیشترین تأثیرات را از بحران فرونشست زمین می گیرند و آمارها حاکی از این هستند حدود 3 میلیون نفر در این مناطق زندگی می کنند.

علت اصلی بحران فرونشست زمین در تهران و دیگر مناطق کشورمان، برداشت بی رویه از آبهای زیر زمینی است

ناظران و تحلیلگران معتقدند، با تداوم روندهای جاری، باید انتظار بحرانی شدنِ بیش از پیش چالش فرونشست زمین در پایتخت باشیم؛ موضوعی که نشریه فایننشال تایمز پیش تر از آن به عنوان «اوضاع به شدت بحرانی فرونشست زمین در تهران» یاد کرده بود. به طور کلی در تحلیل این بحران، توجه به سه موضوع مهم به نظر می آید.

ریشه یابی بحران فرونشست زمین در تهران

علت اصلی بحران فرونشست زمین در تهران و دیگر مناطق کشورمان، برداشت بی رویه از آبهای زیر زمینی است. گزارش های رسمی نشان می دهند، سال های اخیر بیش از 80 هزار حلقه چاه به صورت مجاز و غیرمجاز در حال برداشت آب از سفره های آب زیرزمینی بوده اند. در عین حال، در تهران 9 میلیون نفر زندگی می‌کنند که طبق آنچه انجمن علمی اقتصاد شهری اعلام کرده، جمعیت تهران تا بیش از 70 درصد از ظرفیت های زیرساختی اش فراتر رفته است.

این یعنی از 9 میلیون نفر جمعیت تهران، تنها 2.7 میلیون نفر می توانند شرایط زندگی مساعدی داشته باشند. حال برای تأمین نیازهای فزاینده جمعیت تهران که هیچ تناسبی با ظرفیت های محیطی آن ندارد (به ویژه در حوزه آب)، شاهدیم برداشت چندین برابری از منابع طبیعی نظیر آب اتفاق افتاده که رهاوردی جز افزایش بحران فرونشست زمین در پایتخت نداشته است و نخواهد داشت.

چالش جدی در مواجهه با بحران فرونشست زمین

یکی از چالش های جدی که در دولت های مختلف در مواجهه با بحران فرونشست زمین مواجه بوده ایم، انفعال و در پیش نگرفتن رویکردهای عملیاتی و جدی برای مخاطب قرار دادن صورت مسئله بوده است. در واقع، از دولتی به دولت دیگر شاهد پاسکاری اصل چالش و در نتیجه بدتر شدن آن بوده ایم.

به بیان ساده تر، نوعی رویکرد فرسایشی در سطح حکمرانی در رابطه با بحران فرونشست زمین لحاظ شده که بروندادی جز وخیم‌تر و چندبرابر شدن ابعاد بحران نداشته است. از این رو، یکی از الزامات راهبردی و مهم کاهش ابعاد بحران فرونشست زمین در تهران، تغییر رویکرد حکمرانی و برداشتن گام های عملیاتی و جدی به جای تئوری پردازی های صِرف است.

نوعی رویکرد فرسایشی در سطح حکمرانی در رابطه با بحران فرونشست زمین لحاظ شده که بروندادی جز وخیم‌تر و چندبرابر شدن ابعاد بحران نداشته است

پیامدهای بحران فرونشست زمین در تهران

یکی از مهمترین پیامدهای بحران فرونشست زمین در تهران، آسیب پذیری بیش از پیش پایتخت در برابر رویدادهای طبیعی نظیر زلزله است. در عین حال، کارشناسان معتقدند فرونشست زمین تا حد زیادی به اراضی کشور نیز خسارت وارد می کند و می تواند بسترساز حوادثی نظیر نشستِ ساختمان ها باشد. ورای همه این موارد، بحران فرونشست زمین در تهران می تواند به زیرساخت های مهم شهری نیز آسیب های جدی وارد کند.

در عین حال، با جدی شدن ابعاد بحران فرونشست زمین در تهران، این موضوع می تواند امنیت روانی و فکری را از شهروندان سلب کند. موضوعاتی که بروندادی به ذهن متبادر می کنند و آن هم اینکه بحران فرونشست زمین در ایران و به طور خاص تهران، به معنای واقعی کلمه وارد مرحله خطرناکی شده است.