ساعت اوج اشعه فرابنفش + مضرات و راهنمای کامل مقابله با پرتوهای فرابنفش

به گزارش راهبرد معاصر؛ اشعه فرابنفش (UV) یکی از انواع تابش‌های الکترومغناطیسی است که از خورشید ساطع می‌شود و بخش قابل توجهی از انرژی تابشی سطح زمین را تشکیل می‌دهد. این اشعه با طول موجی بین ۱۰۰ تا ۴۰۰ نانومتر، به سه دسته اصلی یو وی A، یو وی B و یو وی C تقسیم می‌شود که هر کدام اثرات متفاوتی بر سلامت انسان دارند. اشعه یو وی C، کوتاه‌ترین طول موج و خطرناک‌ترین نوع پرتو فرابنفش است که توسط لایه ازن به طور کامل جذب می‌شود و بنابراین به سلامت انسان آسیبی نمی‌رساند؛ البته در برخی مناطق خاص مانند بخش‌هایی از استرالیا، کاهش ضخامت لایه ازن مشکلاتی ایجاد کرده است. در مقابل، اشعه‌های یو وی A و یو وی B بخش زیادی از این پرتوها هستند که به سطح زمین می‌رسند و انسان‌ها در معرض آن‌ها قرار دارند.

میزان مواجهه انسان با اشعه فرابنفش ارتباط مستقیمی با سلامت پوست، چشم‌ها و سیستم ایمنی بدن دارد. به خصوص اشعه یو وی A که به عمق پوست نفوذ می‌کند، می‌تواند موجب آسیب‌های جدی مانند سرطان پوست، پیری زودرس، آب مروارید و تضعیف سیستم ایمنی شود. همچنین اشعه یو وی B که سبب آفتاب‌سوختگی و برنزه شدن پوست می‌شود، در صورت مواجهه طولانی‌مدت و بدون محافظت، عوارض جدی به دنبال دارد.

با فرا رسیدن فصل تابستان و افزایش شدت تابش نور خورشید، مواجهه با اشعه فرابنفش به بیشترین حد خود می‌رسد؛ به ویژه در بازه زمانی بین ساعت ۱۰ صبح تا ۴ بعدازظهر که شدت تابش می‌تواند به سطح خطرناکی برسد. برای سنجش و پیش‌بینی میزان خطر مواجهه با پرتو فرابنفش، شاخص UV Index طراحی شده است که دامنه آن از صفر تا بالاتر از ۱۱ است. هر چه مقدار این شاخص بالاتر باشد، خطر آسیب به پوست و چشم افزایش می‌یابد و نیاز به رعایت اقدامات حفاظتی بیشتر است.

رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت، عباس شاهسونی، بر ضرورت آگاهی و خودمراقبتی در برابر این اشعه‌ها تاکید می‌کند. وی معتقد است مواجهه کوتاه‌مدت با نور خورشید مشکلی ایجاد نمی‌کند اما مواجهه طولانی‌مدت، بخصوص در ساعات اوج تابش، می‌تواند پیامدهای جبران‌ناپذیری برای سلامت انسان به همراه داشته باشد. استفاده از کلاه لبه‌دار، لباس‌های بلند و آستین‌دار، کرم‌های ضدآفتاب با SPF مناسب و عینک آفتابی استاندارد از مهم‌ترین راهکارهای محافظتی هستند.

همچنین توجه ویژه به کودکان، که پوست حساس‌تری دارند، و مراقبت‌های لازم برای کاهش مواجهه آن‌ها با نور خورشید بسیار حائز اهمیت است. علاوه بر این، تابش شدید خورشید باعث تعریق و کم‌آبی بدن می‌شود، بنابراین نوشیدن مایعات کافی و اجتناب از مصرف نوشیدنی‌های الکلی و کافئین‌دار نیز از موارد مهم در حفظ سلامت افراد است.

با توجه به اینکه این مسئله تنها مختص ایران نیست و در سطح خاورمیانه و سایر نقاط جهان به ویژه در فصل گرم سال مشاهده می‌شود، آگاهی‌بخشی عمومی و رعایت نکات ایمنی می‌تواند نقش مهمی در پیشگیری از عوارض ناشی از اشعه فرابنفش داشته باشد.

اوج تابش اشعه فرابنفش چه ساعاتی از روز است؟

رییس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت گفت: همه مردم از طریق مواجهه با نور خورشید و برخی از منابع انسان ساخت در صنعت و موارد تفریحی در معرض پرتوهای فرابنفش هستند.
عباس شاهسونی اظهار داشت: طول موج پرتوهای فرابنفش از ۱۰۰ تا ۴۰۰ نانومتر است. محدوده ۱۰۰ تا ۲۸۰ نانومتر با نام یو وی C، محدوده ۲۸۰ تا ۳۲۰ نانومتر با نام یو وی B و محدوده ۳۲۰ تا ۴۰۰ نانومتر نیز با نام یو وی A شناخته می‌شود.

وی افزود: محدوده ۱۰۰ تا ۲۸۰ نانومتر یا یو وی C که خطرناک‌ترین نوع اشعه فرابنفش است، به طور کامل از طریق لایه اُزن کنترل می‌شود؛ به جز در مناطقی از دنیا مانند برخی مناطق استرالیا که با مشکل سوراخ شدن این لایه روبرو هستیم و این مشکل را خوشبختانه در کشورمان نداریم.

رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت از کنترل ۹۰ درصد یو وی B خبر داد و گفت: اشعه فرابنفش در محدوده ۳۲۰ تا ۴۰۰ نانومتر یا یو ویA به طور کامل از لایه اُزون عبور می‌کند و انسان‌ها عمدتاً در معرض ۱۰ درصد یو وی B و ۱۰۰ درصد یو وی A قرار دارند.

شاهسونی با بیان اینکه یو وی B موجب آفتاب سوختگی و برنزه شدن می‌شود، افزود: اثرات نور خورشید بیشتر مربوط به یو وی A است که بر قسمت‌های عمیق‌تری از بدن و پوست ورود می‌کند و باعث سرطان پوست، پیری زودرس پوست، آب مروارید و اختلال در سیستم ایمنی می‌شود.

وی با تاکید بر اینکه مواجهه طولانی مدت با پرتوهای فرابنفش مضر است، گفت: مواجهه کوتاه مدت با پرتوهای فرابنفش در حد یک ساعت یا یک روز، نمی‌تواند باعث ایجاد مشکل برای انسان‌ها شود هرچند باید در این روزهای فصل گرم و تابستان کمتر در معرض نور خورشید قرار گیریم.

رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت خاطرنشان کرد: برای پرتوهای فرابنفش شاخص UV Index تعریف شده و ابزاری است که آگاهی عمومی در خصوص مواجهه طولانی مدت در برابر این پرتوها را افزایش می‌دهد بنابراین اتخاذ راهکارهایی برای خودمراقبتی در برابر این پرتو، مهم است. شاخص یو وی باید به صورت روزانه گزارش شود و دامنه آن از صفر تا بالاتر از ۱۱ است که هرچه این شاخص بیشتر شود، پتانسیل آسیب رسیدن به پوست و چشم افزایش می‌یابد که لازم است مواجهه خودمان با پرتوهای فرابنفش را کمتر کنیم.

تاثیرات شاخص یو وی

شاهسونی تصریح کرد: وقتی شاخص یو وی بین ۱ تا ۲ باشد میزان اثر کمی دارد و بی خطر است اما برای افرادی که دارای پوست حساسی هستند و دچار آفتاب سوختگی می‌شوند، بهتر است از لباس‌های بلند و کرم ضد آفتاب با فاکتور حفاظتی در برابر نور خورشید یا SPF حداقل ۱۵ استفاده کنند. وقتی این شاخص بین ۳ تا ۵ باشد، خطر آن متوسط و لازم است که در ساعات بین ۱۰ تا ۱۶ مواجهه با نور خورشید به حداقل برسد و در بیرون از خانه، از کلاه‌های لبه دار، لباس‌های بلند و آستین دار، کرم‌های ضدآفتاب با SPF حداقل ۱۵ و عینک آفتابی مناسب که توانایی حذف پرتوهای فرابنفش داشته باشد، استفاده کنیم.

وی گفت: وقتی شاخص یو وی بین ۶ تا ۷ باشد، خطر افزایش می‌یابد و باید بین ساعات ۱۰ تا ۱۶ مواجهه با نور خورشید به حداقل برسد و موارد گفته شده حتماً مورد نظر قرار گیرد. وقتی شاخص یو وی بین ۸ تا ۱۰ باشد، خطر بسیار زیادی دارد و در این روزهای تابستان، شاخص یو وی در ساعات ۱۰ تا ۱۶ در این محدوده قرار دارد و در برخی از مناطق ممکن است این شاخص به ۱۱ نیز برسد.

‌رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت یادآور شد: اقدامات ساده مانند استفاده از کلاه لبه دار، عینک آفتابی استاندارد، کرم‌های ضد آفتاب و لباس‌های بلند و آستین دار در کنار کاهش مواجهه با نور خورشید به تأمین سلامت افراد در برابر پرتوهای فرابنفش، کمک زیادی می‌کند. شاخص یو وی بالاتر از ۶ منحصر به ایران نیست بلکه کل خاورمیانه و دنیا با این مشکل روبروست و در فصل گرم سال، این پدیده طبیعی و ناشی از نور خورشید است.
 اشعه فرابنفش (Ultraviolet) یا به اختصار UV، نوعی از تابش الکترومغناطیسی است که انرژی آن کمتر از پرتو ایکس، ولی بیشتر از نور مرئی است.

 پرتو UV توسط خورشید ساطع می‌شود و تقریباً شامل ۱۰٪ از تمام امواج منتشر شده از سطح خورشید می‌شود.

اگرچه اشعه UV برای برخی فرآیند‌های حیاتی مانند: تولید ویتامین D در بدن ضروری است، اما قرار گرفتن بیش از حد در معرض آن می‌تواند مضرات جدی برای پوست و سلامت انسان داشته باشد.

شاخص پرتو‌های بنفش از عدد یک تا ۳ به عنوان «محدوده ایمن» شناخته می‌شود، اما از عدد ۳ به بعد، یک تهدید به حساب می‌آید. 

اختلاف میان شدت تابش پرتو‌های بنفش خورشیدی از ساعت ۱۰ صبح تا ۱۶ عصر به بیش از ۱۰  و حتی گاهی اوقات به بیش از ۱۰ عدد می‌رسد.

بنابراین اوج تابش اشعه فرابنفش در طول روز بین ساعت ۱۰ صبح تا ۱۶ عصر  است و توصیه می‌شود افراد در این ساعات در معرض آفتاب قرار نگیرند.

در ساعات اوج تابش اشعه فرابنفش رعایت این موارد توصیه می‌شود:

استفاده از کلاه لبه‌دار با لبه ۷ سانت
استفاده از عینک UV دار
استفاده از کرم ضد آفتاب با اطلاع از مواردی مانند: میزان SPF کرم، مقدار استفاده، مدت‌زمان استفاده و میزان ماندگاری کرم بر پوست
نوشیدن آب و مایعات فراوان
 یک متخصص سلامت در بلایا و فوریت‌ها ضمن اشاره به طول موج پرتوهای فرابنفش و اثرات هر یک بر سلامت انسان، بر ضرورت به حداقل رساندن مواجهه با نور خورشید و خودمراقبتی بویژه از ساعت ۱۱ تا ۱۶، تاکید کرد. 
 محافظت از پوست در برابر آفتاب اولین اولویت است؛ بنابراین در این شرایط لازم است حتما از کرم ضدآفتاب با SPF مناسب استفاده کرد و بهتر است کرم ضدآفتاب دارای  SPF ۳۰ یا بالاتر باشد. همچنین لازم است کرم ضد آفتاب را ۲۰ دقیقه قبل از خروج از خانه استفاده و هر دو ساعت دوباره روی پوست استفاده شود. در صورت تعریق یا شنا نیز باید کرم ضد آفتاب تمدید شود.

او با تاکید بر اینکه باید روی تمام نقاط در معرض آفتاب مثل صورت، گردن، گوش‌ها، پشت دست‌ها و پاها از کرم ضد آفتاب استفاده شود، ادامه داد: بهتر است در شرایط آب و هوایی این چنینی، از  لباس‌های آستین‌بلند، گشاد و  کلاه لبه‌دار با حداقل ۷ سانتیمتر لبه در زمان‌هایی که بیرون از خانه و در زیر آفتاب هستید، استفاده کنید. همچنین تاکید بر آن است که از  عینک آفتابی ضد UV استفاده شود تا توانایی حذف پرتوهای فرانبفش را داشته باشد.

اوج تابش اشعه فرابنفش خورشید بین ساعات۱۱ صبح تا ۴ بعد از ظهر است و توصیه‌ها بر آن است که در این بازه زمانی مواجهه افراد با نور خورشید به حداقل برسد و تا حد امکان  در خانه یا حداقل در سایه باشند. در صورت حضور در فضای باز نیز می‌توان در این بازه زمانی از چتر یا سایه‌بان استفاده کرد.    

در این باره باید گفت؛ پوست کودکان به نسبت بزرگسالان حساس‌تر است، والدین می‌بایست از کرم ضدآفتاب مخصوص کودکان، لباس پوشیده و کلاه لبه‌دار برای فرزندان خود استفاده کنند و تا حد امکان کودکان بیرون از خانه و در فضای باز قرار نگیرند.
گفتنی است؛ از آنجا که تابش شدید آفتاب باعث تعریق و کم‌آبی بدن نیز می‌شود، پیشنهاد آن است که آب و مایعات فراوان در طول روز نوشیده شده و از مصرف نوشیدنی‌های الکلی و کافئین‌دار پرهیز شود.