«بیانیه نیویورک» و انزوای صهیونیسم

به گزارش «راهبرد معاصر»؛ چندی پیش مجمع عمومی سازمان ملل متحد ایده پیشنهاد شده از سوی فرانسه و عربستان موسوم به «بیانیه نیویورک» را تصویب کرد. بر اساس این طرح از سویی راه‌حل دو دولتی در سرزمین فلسطین پذیرفته می‌شود و از سوی دیگر نیروهای حماس باید سلاح‌های خود را به تشکیلات خودگردان بازگردانند. این طرح که در درون خود ملاحظات سیاسی قابل توجهی دارد، به واکنش متفاوت دولت‌های حاضر در مجمع منجر شد.

تصویب این بیانیه در شرایطی که نوار غزه یکی از ویرانگرترین دوره‌های درگیری خود را تجربه می‌کند، از اهمیت نمادین بالایی برخوردار است

در مجموع طرح پیش‌روی به رأی گذاشته شد و 142 رأی موافق، 10 رأی مخالف و 12 رأی ممتنع حاصل کار برگزاری جلسه رسمی مجمع عمومی سازمان ملل متحد شد. از میان مخالفان اصلی، بیش از همه رژیم صهیونیستی و آمریکا جلوه‌گر طغیان‌گری سیاسی در دنیای مدرن بودند. رژیم صهیونیستی در کنار آمریکا نیت نسل‌کشی و تصرف سرزمینی را مهم‌ترین اهداف سیاسی خود می‌دانند. بعد از اتمام تصویب بیانیه، بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر رژیم صهیونیستی بار دیگراعلام کرد، هیچ کشور فلسطینی وجود نخواهد داشت.

قریب به دو سال جنگ در نوار غزه و ادامه نسل‌کشی رژیم صهیونیستی، شاهد اقدامات گوناگون از سوی دولت‌ها، سازمان‌ها و افراد شاخص در نام بین‌الملل بوده‌ایم. به تازگی نیز با اعلام رسمی از سوی رژیم صهیونیستی مبنی بر اشغال کامل غزه و به بن‌بست کشاندن راه‌حلی صلح‌طلبانه، مجمع عمومی اقدام به تشکیل جلسه کرد و کلید واژه اصلی این جلسه تصویب بیانیه نیویورک بود. بر اساس این طرح بار دیگر ایده دیرینه راه حل دو دولتی بر میز گفت‌وگو میان دولت‌ها گذاشته شد. علاوه بر تشکیل دو دولت، در دیگر مفاد این طرح خلع سلاح حماس و آزادی اسیران با هدف پایان بخشیدن به جنگ دوساله و خانمان‌سوز بیان شده است.

این موارد که به سختی برای طرف صهیونیستی قابل پذیرش است، از سوی غالب دولت‌های حاضر موضوعی دست‌یافتنی قلمداد می‌شود. اگر تمامی موارد انجام شود، سازمان ملل متحد بر آن است نیروهای بین‌المللی در غزه با دستور شورای امنیت مستقر شود. این موضوع به نوعی نشان‌دهنده تصویری آرمان‌گرایانه برای جهانیان و نیز کمک به غیرنظامیان توصیف می‌شود.

تصویب این بیانیه در شرایطی که نوار غزه یکی از ویرانگرترین دوره‌های درگیری خود را تجربه می‌کند، از اهمیت نمادین بالایی برخوردار است. این رأی قاطع 142 کشور را می‌توان به عنوان حمایت معنوی گسترده از مردم فلسطین و تأکیدی بر لزوم رعایت حقوق انسانی آن‌ها، به‌ویژه در زمینه آوارگی و حق بازگشت تلقی کرد. موضوع آوارگان فلسطینی که از سال 1948 میلادی آغاز شد و به دنبال جنگ‌های بعدی افزایش یافت، یکی از کلیدی‌ترین و حل‌نشده‌ترین موضوعات درگیری فلسطین و رژیم صهیونیستی است.

این بیانیه بر حقوق آوارگان و محکومیت ادامه جنگ، به طور ضمنی با وضعیت فعلی میلیون‌ها فلسطینی، چه در داخل و چه خارج از سرزمین‌های اشغالی ارتباط مستقیم دارد. این رأی نشان می‌دهد جامعه جهانی نمی‌تواند نسبت به ابعاد انسانی این مناقشه طولانی‌مدت بی‌تفاوت بماند و بر لزوم یافتن راه‌حلی عادلانه منطبق با حقوق بین‌الملل، ازجمله قطعنامه 194 مجمع عمومی سازمان ملل متحد در زمینه حق بازگشت آوارگان اصرار می‌ورزد. با وجود این، تصویب چنین طرح‌هایی به نظر نمی آید چیزی بیشتر از فشار سیاسی- رسانه‌ای بر رژیم صهیونیستی وارد کند و تأثیری در معادلات میدانی نخواهد داشت.

به نوعی کشورهای مختلف متوجه تهدید نتانیاهو برای کل منطقه شده‌اند و هدف آنها جلوگیری از اقدامات رژیم صهیونیستی است. با وجود این، ماهیت و ابعاد تهدید برای بازیگران مختلف متفاوت درک می‌شود. فراتر از الگوی کلاسیک توسعه ‌طلبی ارضی که در فلسطین، لبنان و سوریه آشکار است، قدرت‌ های منطقه‌ای مانند مصر و ترکیه با ابعاد پیچیده ‌تری از این چالش روبرو هستند. برای مصر این تهدید ماهیتی امنیتی-راهبردی دارد.

به نوعی کشورهای مختلف متوجه تهدید نتانیاهو برای کل منطقه شده‌اند و هدف آنها جلوگیری از اقدامات رژیم صهیونیستی است

نگرانی اصلی قاهره، حفظ امنیت مرزهای سینا، جلوگیری از سرریز بحران غزه به داخل و تأثیر آن بر ثبات داخلی کشور است. در واقع دغدغه مصر، مهار بحران فوری و حفظ نقش تاریخی خود به عنوان بازیگر کلیدی است. در مقابل، برای ترکیه این تهدید در چارچوب ژئوپلیتیک-ایدئولوژیک تعریف می‌شود. آنکارا رژیم صهیونیستی را نه تهدید ارضی، بلکه رقیب راهبردی در نبرد بر سر رهبری غرب آسیا، کنترل منابع انرژی شرق مدیترانه و برقراری موازنه قدرت مطلوب خود می ‌بیند. بنابراین با اهداف یاد شده هم اکنون مهار رژیم برای آینده منطقه لازم است.

بهره سخن

نتیجه رأی‌گیری در مجمع عمومی، بار دیگر شکاف عمیق میان مواضع اکثریت قاطع کشورهای جهان و سیاست‌های ترامپ و نتانیاهو را به نمایش گذاشت. فهرست 10 رأی مخالف که شامل آمریکا و رژیم صهیونیستی نیز می‌شود، نشان‌دهنده انزوای دیپلماتیک آن‌ها در زمینه موضوعات مرتبط با حقوق فلسطینیان است. این رأی‌گیری در ادامه روندی تاریخی انجام می شود که در آن، بسیاری از قطعنامه‌های مرتبط با اشغال سرزمین‌های فلسطینی و حقوق بنیادین این ملت، با حمایت گسترده جامعه جهانی و مخالفت همین گروه کوچک از کشورها مواجه شده است.

این روند نشان می‌دهد با وجود تلاش‌های دیپلماتیک و نفوذ سیاسی رژیم صهیونیستی و متحدانش، بخش بزرگی از جامعه بین‌الملل سیاست‌های مربوط به شهرک‌سازی، اشغالگری و وضعیت انسانی در سرزمین‌های فلسطینی را که ریشه در جنگ 1948 میلادی (معروف به نکبت) و جنگ 6 روزه 1967 میلادی دارد، همسو با قوانین و هنجارهای بین‌المللی نمی‌داند.