طرح موضوع لزوم عذرخواهی رئیس جمهور برای بی نتیجه بودن برجام به چه معناست؟

حتی سیداحمد خاتمی عضو هیئت رئیسه مجلس خبرگان نیز با رد انتساب این بیانیه به این مجلس تاکید کرد: بیانیه اخیری که در ارتباط با برجام صادر شده‌ است بیانیه خبرگان رهبری نبوده و آیت اله جنتی به عنوان رئیس خبرگان از جایگاه حقیقی خودشان این بیانیه را صادر کردند تا دامنه اختلافات که با پاسخ تند دبیرخانه شورای اطلاع‌رسانی دولت می رفت گسترده تر شود را کنترل کند.

این دبیرخانه با صدور اطلاعیه‌ای شدیداً به موضع‌گیری افراد و نهادهای منتقد درباره برجام واکنش نشان داد. این اطلاعیه منتقدان را به "تناقض‌گویی" و ناتوانی در ارائه "راه‌های جایگزین" متهم کرده است. در اطلاعیه شورای اطلاع‌رسانی دولت که در روز دوشنبه‌ (۲۴ اردیبهشت) منتشر شده به هشت مورد در خصوص برجام و خروج آمریکا از آن اشاره شده است. شورای اطلاع‌رسانی دولت آشکارا تاکید کرده که دولت روحانی "منتخب ملت" بوده و در تمامی مذاکرات بین‌المللی از سه اصل "عزت، حکمت و مصلحت" پیروی کرده است.

در جایی که می رفت دامنه اختلافات برامده از نامه نگاری ها بخوابد، جریان معند و ضدانقلاب با اهداف مشخص تلاش کردند در اولین گام شخص آیت اله جنتی و در پاره ای اوقات نیز جایگاه خبرگان رهبری را هدف تخریب و تهمت های شان قرار دادند. ان ها با دستاویز قراردادن اطلاعیه دبیرخانه دولت تلاش کردند تا در پاره ای اوقات نیز جایگاه ولایت فقیه را آماج حملات خود قرار دهند. اما به راستی آیا روحانی می بایست به دلیل در احتضار قرار گرفتن برجام از مردم عذرخواهی کند؟

ظرفیت هایی که در اختیار برجام قرار گرفت

با روی کارآمدن دولت حسن روحانی در سال 92، استراتژی اصلی دولت، رفع مشکلات و معضلات اقتصادی مردم و رفع گره های بیکاری از مسیر دیپلماسی بود که در نهایت به برجام «برنامه جامع اقدام مشترک» ختم شد. در این مسیر حسن روحانی بارها و بارها منتقدین به برجام را به گونه های مختلف با ادبیات خاص خود مورد عتاب قرار داد. در این بین تاکید موکد رهبر انقلاب در خصوص عدم اعتماد به آمریکا نیز برای دولتی ها به شکل حقیقی جلوه گر نشد تا عملا برجام به کلیدواژه اصلی چندسال اخیر در حوزه سیاست خارجی مبدل شود.

از سوی دیگر، تمام ظرفیت های بین المللی تیم وزارت خارجه تنها معطوف به تحقق برجام شد و همین موضوع سبب شد تا دولت مدیریت دیپلماسی منطقه ای را به شکل بی سابقه ای به حال خود رها کند، این درحالی بود که منطقه آبستن حوادث مختلفی در سوریه، یمن و عراق بود.

مشکلات ورود تروریست ها از پاکستان، حق آبه هیرمند که افغانستان از جمهوری اسلامی محروم کرده، وضعیت رو به افول روابط ایران و تاجیکستان در حوزه های مختلف، مدیریت عربستان افسارگسیخته و.. به حال خود رها شد تا تمام تمرکز بر روی مذاکرات هسته ای باشد. این یعنی تمام ظرفیت های دیپلماسی در اختیار برجام قرار گرفت و انتظار می رفت این شرایط وعده های روحانی را منتج به نتیجه کند.

عدم توجه به هشدارهای رهبرانقلاب

«دولت و رئيس جمهور مسئول مذاكرات است و من همه‌ مسئوليت آن را بر عهده مي‌گيرم.» این جمله تاریخی حسن روحانی در ایامی مطرح شد که رهبرانقلاب بر غیرقابل اعتماد بودن آمریکا تاکید موکد فرمودند: « هیچ‌وقت نسبت به مذاکره‌ی با آمریکا خوش‌بین نبودم. نه از باب یک توهّم بلکه از باب تجربه؛ تجربه کردیم. نه از باب یک حالا اگر یک روزی ــ ما که در آن روز قاعدتاً نخواهیم بود ــ شماها ان‌شاءالله در جریان حوادث و جزئیّات و یادداشت‌ها و نوشته‌های این روزها قرار بگیرید، خواهید دید که این تجربه‌ی ما از کجا حاصل شده؛ تجربه کردیم. 20 فرودین 1394 در دیدار با مداحان» این در حالیست که رهبری در همان ابتدای سرکارآمدن دولت یازدهم و در سال 92 که بحث مذاکره با آمریکا در زمینه هسته ای نیز مطرح شده بود قویا بر غیرقابل اعتماد بودن آمریکا تاکید کرد: « من اعتماد ندارم، خوشبین نیستم به مذاکره، لکن میخواهند مذاکره کنند، بکنند؛ ما هم به اذن‌الله ضرری نمی کنیم. یک تجربه ای در اختیار ملّت ایران است این تجربه ظرفیّت فکری ملّت ما را بالا خواهد برد؛ مثل تجربه‌ای که در سال ۸۲ و ۸۳ در زمینه‌ی تعلیق غنی‌سازی انجام گرفت، که آن‌وقت تعلیق غنی سازی را در مذاکرات با همین اروپایی ها، جمهوری اسلامی برای یک مدّتی پذیرفت. خب ما دو سال عقب افتادیم. 12 آبان در دیدار با دانشجویان» به نظر می رسد بار دیگر کشور با اعتماد به آمریکا دچار خسران شده و این در حالیست که رهبر انقلاب بارها و بارها هشدارهای لازم را به دولتی ها دادند.

بهره سخن:

با در نظر گرفتن جمیع جهات و با مشاهده وضعیت امروز و قرار گرفتن برجام در حالت احتضار، انتظار می رفت دولت پس از خروج آمریکا ازین معاهده که عملا برجام را به خط پایان رساند از خطاهای استراتژیک خود در عرصه سیاست خارجی درسی برای ایجاد آینده ای روشن تر از طریق رفع مشکلات و معضلات اقتصادی با تکیه بر توان داخل بگیرد. اما به نظر می رسد قرار گرفتن در پازل مذاکره با اروپایی ها تنها سبب اتلاف وقت بیشتر و معطل نگه داشتن بخش های مختلف تولید و صنعت کشور می گردد. عدم توجه به اقتصاد درونزا و چشم دوختن به ظرفیت های دیگرانی که تجربه نشان داده تحت هیچ شرایطی نمی توان به آن ها اعتماد کرد مسیر تداوم دیکته پرغلط دولت طی قریب به 5 سال اخیر خواهد بود.

مطرح کردن عذرخواهی روحانی نه به معنای مچ گیری و ملامت رئیس جمهور منتخب ملت، بلکه پشیمانی از مسیر طی شده و اعتماد به ظرفیت های داخل و استعداد جوان ایرانی ست، نکته ای که باید دید آیا تا قبل ازینکه دیر شود در دستور کار روحانی و تئورسین های او قرار خواهد گرفت؟