به گزارش راهبرد معاصر؛ پرتاب موفقیت آمیز نخستین ماهواره نظامی به مدار زمین توسط سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در روزهای گذشته، موجب حیرت و شگفتی جهان شد. ماهواره نور توسط ماهواره بر قاصد از یک پایگاه نظامی در استان سمنان – شرق تهران پرتاب شده است. پرتاب ماهواره نور مصادف با چهل و یکمین سالگرد تاسیس سپاه پاسداران بود و آن ها با این اقدام به تمامی شکست های گذشته خود در توسعه برنامه هوافضای ایران پایان دادند.
تهران در مورد این ابتکار بزرگ اطلاعات بیشتری را منتشر نکرده است، اما سرلشکر حسین سلامی فرمانده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی این اقدام را «چندمنظوره» توصیف کرد و گفت: ماهواره نور « اطلاعات استراتژیک» سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را توسعه می دهد. در واکنش به این رویداد، مایک پمپئو وزیر امور خارجه آمریکا با اشاره به قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل گفت که تهران باید پاسخ گو باشد. دونالد ترامپ در پاسخ به سوال خبرنگار الجزیره در مورد پرتاب ماهواره نظامی گفت: « هر کشوری موظف است به سازمان ملل مراجعه کند ببنید آیا پرتاب موشک با قطعنامه شورای امنیت منطبق است یا خیر؟» پرتاب ماهواره ایران همچنین منجر به افزایش نگرانی های تل آویو شده است. اسرائیل به شدت این رویداد را محکوم کرد و وزیر خارجه این کشور خواستار تحریم های جدید علیه ایران شد. آلمان، فرانسه و انگلیس هم نگرانی های خود را بیان کردند. اما روسیه اعلام کرد که ارسال ماهواره هیچ یک از مفاد قطعنامه سازمان ملل متحد را نقض نمی کند.
آیا استراتژی فشار حداکثری شکست خورده است؟
پرتاب موفقیت آمیز ماهواره نور به فضا توسط ایران در حالی انجام می گیرد که ایران در میانه بحران کروناویروس و به دلیل تحریم های فلج کننده آمریکا تحت استراتژی « فشار حداکثری» با یک اقتصاد همراه با رکود اساسی روبرو بوده است. جدیدترین تحریم های اعمال شده علیه ایران، در سپتامبر گذشته بود – با این ادعا که ایران از آژانس فضایی غیرنظامی خود برای پیشبرد برنامه موشک های بالستیک استفاده می کند. به نقل از سردار سلامی فرمانده سپاه پاسداران «تمام بخش ها و قطعات این ماهواره چه ماهواره بر و ماهواره همه با وجود تحریم های آمریکایی توسط دانشمندان ایرانی تولید شده است.» « این پیام دستاورد مهمی است که تحریم نه تنها مسیر پیشرفت ایران را مسدود نکرده است بلکه باعث انگیزه بیشتر ما برای تبدیل شدن به یک ابرقدرت بزرگ در منطقه شده است.» بر اساس گفته حسین موسویان مذاکره کننده سابق ایران : « پرتاب ماهواره اخیر نشان می دهد با وجود تحریم ها و فشارها، توانمندی موشکی ایران توسعه یافته است و تقریبا به نقطه بدون بازگشت رسیده است. توانمندی موشکی تهران بزرگترین نگرانی برای آمریکا و اسرائیل در صورت حمله نظامی به ایران می باشد.»
فابیان هینز محقق برجسته مرکز مطالعات خلع سلاح جیمز مارتین که برنامه فضایی ایران را پیگیری می کند به الجزیره گفت: « موتور پیشران جامد این ماهواره بسیار پیچیده است و با برخی از تکنولوژی های که برای توسعه موشک های دوربرد لازم است استفاده شده است. موشک های ایرانی و فناورهای راکتی ایران درطی دو دهه گذشته به یک درجه باورنکردنی پیشرفت کرده است. میزان دستاوردهای تکنولوژیک آن ها کاملا حیرت انگیز می باشد. با این حال آن ها داوطلبانه برد آن را تا 2000 کیلومتر محدود کرده اند.»
در حالی که کشورهای بزرگ غربی به رهبری ایالات متحده آمریکا، ایران را به استفاده از برنامه فضایی به عنوان پوششی برای موشک های بالستیک دوربرد متهم می کنند، تحلیلگرانی مانند مایکل المان مدیر برنامه خلع سلاح و سیاست هسته ای موسسه بین المللی مطالعات استراتژیک واشنگتن این ادعا را رد کرد و گفت که پرتاب ماهواره ایران به معنای آزمایش موشک های بالستیک قاره پیما نیست. فابیان هینز در نظری مشابه گفت: « عملکرد موشک قاصد برای تبدیل این موشک به موشک های بالستیک بین قاره کافی نیست. با این حال در یک مقیاس کوچکتر، اما مرحله دوم این آزمایش برای نخستین بار نشان داد که آن از بسیاری از تکنولوژی های مورد نیازبرای توسعه موشک های دوربرد مدرن برخوردار بود».
حسین موسویان مذاکره کننده سابق ایران گفت که احتمال صدور قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل علیه ایران بسیار ضعیف می باشد. وی گفت: « واشنگتن تلاش خواهد کرد تا پرونده ایران را به شورای امنیت سازمان ملل منتقل کند اما خیلی بعید است که مسکو و پکن با قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل موافقت کنند.
پیشرفت تکنولورژیک
بر خلاف پرتاب های قبلی، پرتاب ماهواره به فضا توسط ایران بدون اعلام قبلی و حتی بدون شناسایی و آگاهی سرویس های اطلاعاتی خارجی انجام شده است. بر اساس تحلیلگران سیاسی و امنیتی در تهران ( به شرط فاش نشدن نامشان) در مصاحبه با الجزیره گفتند: « پرتاب ماهواره به فضا توسط سپاه پاسداران این پیام را فرستاد که ایران می تواند تا زمان اجرای موفق آمیز آن راز برنامه خود را حفظ کنند. با این دستاورد ایران به صورت بنیادین معادلات ژئوپلتیک را در سطح جدیدی تغییر داده است».
در حالی که مقامات و رسانه های غربی بر جنبه های نظامی این ماهواره تاکید می کنند اما خوب است به این مسئله اشاره کنیم که تکنولوژی فضایی روی علوم پایه مانند ریاضی، فیزیک و شیمی ساخته شده است. بنابراین با توجه به کارهای چندرشته ای، این دستاورد می تواند نوید دهنده پیشرفت های صنایع غیرنظامی ایران مانند کشاورزی، خودروسازی و ارتباطات و ... شود.
علی جعفرآبادی فرمانده فضایی نیروی هوافضای سپاه در مصاحبه با یک رسانه دولتی گفت: پرتاب ماهواره بخشی از « پروژه بزرگ تر» می باشد و « ماهواره بزرگتری در مدارهای بالاتر مستقر خواهند شد». وی پیش بینی کرد که ایران در آینده نزدیک ماهواره نور 2 را پرتاب خواهد کرد.
بر اساس دیدگاه فابیان هینز، ایران هیچ چیزی برای از دست دادن ندارد زیرا آن ها دیده اند چه برنامه موشکی خود را محدود کنند یا خیر، تحریم ها برداشته نمی شود. بنابراین آن ها می خواهند این سیگنال را به طرف آمریکا بفرستند که توانمندی فناوری خود را می توانند بسیار بیشتر از آنچه که خودشان در حال حاضر محدود کرده اند توسعه دهند. ( مشابه برنامه هسته ای). اما آن ها سعی می کنند این کار را به صورت تدریجی انجام دهند تا از این اهرم برای قدرت سیاسی خود حداکثر بهره را ببرند.