۳ گام طرح ضدایرانی جان بولتون چیست؟

به گزارش راهبرد معاصر؛ فروردین 1397 بود که دونالد ترامپ، «هربرت ریموند مک‌ مستر» را از سمتش به عنوان مشاور امنیت ملی کاخ سفید برکنار و «جان بولتون»، سفیر اسبق آمریکا در سازمان ملل را به عنوان جانشین او منصوب کرد. با توجه به سوابق جنجالی بولتون در دو دهه گذشته در عرصه سیاست خارجی آمریکا، که از وی به عنوان فردی جنگ طلب و تندور نام می برند، این انتصاب به نوعی مشی سیاست خارجی دولت آمریکا را روشن تر از گذشته کرد.

مرور اظهارات جان بولتون در یک دهه گذشته به روشنی این پیام را منتقل می کند که ایران یکی از موضوعات در دستور کار این سیاستمدار جمهوری خواه تندور آمریکاست و انتصاب وی در دولت ترامپ حکایت از تمرکز کاخ سفید بر روی موضوع ایران را دارد.

انتقادات تند بولتون به دولت اوباما و به چالش کشیدن نحوه مذاکره آمریکا بر سر موضوع هسته ای ایران، پیشنهاد حمله رژیم صهیونیستی به تاسیسات هسته ای ایران، حمایت از گروه های تروریستی معاند ضدایرانی همچون منافقین – حمایت از خارج کردن گروه تروریستی منافقین از لیست سازمان های تروریستی در سال 2011 – و تاکید بر ضرورت اقدام واشنگتن برای تغییر نظام ایران از جمله محورهای اقدامی ضدایرانی مشاور امنیت ملی فعلی کاخ سفید است که بنا بر شواهد و قرائن موجود، پرونده چگونگی رویارویی واشنگتن با تهران رو میز وی است که در چند گام تلاش می کند اهداف ضدایرانی خود را دنبال نماید.

برای پی بردن به راهبرد مدنظر دولت ترامپ در قبال ایران توجه به این اظهارنظر جان بولتون در وال استریت ژورنال از اهمیت ویژه ای برخوردار است: "باید با حمایت مادی و معنوی از مخالفان داخل برای براندازی جمهوری اسلامی قبل از فرا رسیدن چهلمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی اقدام نماییم" این عبارت را می توان به تصویر کشیدن استراتژی جنگ طلبانه و تهاجمی واشنگتن در قبال تهران، که گویا با انتصاب بولتون به یک دستورکار ویژه با سه گام اصلی تبدیل شده است، دانست. در ادامه به بررسی این گام ها و سپس ارزیابی آن ها می پردازیم:

گام اول - خروج از برجام

جان بولتون یکی از بارزترین طرفداران لغو برجام به شمار می‌رود. او در تصمیم عدم صدور تاییدیه برجام توسط ترامپ و نیز طرح‌ریزی استراتژی سختگیرانه در قبال ایران نقش داشت. بولتون کسی بود که به ترامپ پیشنهاد داد تا در متن سخنرانی‌اش بگوید که حق لغو کامل برجام را برای خود محفوظ می‌داند. انتقادات تند از رویکرد دولت اوباما در قبال برجام گواهی بر تلاش های بولتون در جهت عدم پایبندی واشنگتن در قبال توافق هسته ای است. از همین روست که با گذشت یک ماه از انتصاب وی به عنوان مشاور امنیت ملی آمریکا، ترامپ در 23 اردیبهشت ماه برخلاف تعهدات پذیرفته شده از سوی این کشور در قبال برجام، اعلام می کند که از آن خارج می شود. به جرات می توان "خروج آمریکا از برجام" را گام اول طرح ضدایرانی بولتون دانست.

گام دوم - تشدید فشار اقتصادی در قالب تحریم

مرور اظهارنظرهای این سیاستمدار تندروی آمریکایی نشان می دهد که یکی از استراتژی های وی، تحدید قدرت بازدارندگی کشور هدف است. اعمال تحریم های سنگین به عنوان گام دوم، جهت رسیدن به گام بعدی – نشاندن کشور هدف در میز مذاکره – از اقداماتی است که در راستای رسیدن به اهداف ترسیم شده انجام می گیرد. در همین راستا، جان بولتون در مصاحبه با فاکس نیوز می گوید: " فشار حداکثری اقتصادی بر ایران برای پذیرفتن پیشنهاد مذاکره است با هدف تسلیم کامل برنامه هسته ای و موشکی این کشور." اظهارنظر ترامپ و همچنین پمپئو وزیر خارجه آمریکا پس از خروج این کشور از برجام درباره تلاش واشنگتن برای تشدید فشارهای اقتصادی و اعمال تحریم های بی سابقه را در این راستا می توان ارزیابی کرد.

گام سوم - پیشنهاد مذاکره به ایران

بولتون معتقدست تشدید فشار اقتصادی بر ایران، زمینه پذیرش مذاکره از سوی مقامات تهران را براساس قواعد مدنظر مقامات کاخ سفید فراهم می کند. اعلام آمادگی برای مذاکره بدون پیش شرط با ایران از سوی ترامپ بخشی از طرح جان بولتون است که با هدف جنگ روانی و ایجاد دوقطبی در ایران درباره موضوع مذاکره با آمریکا، به زعم سیاستمداران کاخ سفید تا حصول نتیجه مدنظر آنها ادامه پیدا خواهد کرد. تلاش برای تغییر رفتار ایران براساس مدل پیشنهادی واشنگتن هدف اصلی این مذاکره است که به کرات در اظهارات مقامات آمریکایی به آن اشاره می شود.

راهبرد نهایی طرح بولتون در قبال ایران

جان بولتون با ترسیم سه گام؛ خروج آمریکا از برجام، تشدید فشارهای اقتصادی در قالب تحریم و پیشنهاد مذاکره که ترکیبی از اقدامات سخت و نرم در قبال ایران است تلاش می کند راهبرد نهایی طرح خود - البته به زعم خود – در قبال ایران را در قالب "تغییر نظام ایران" دنبال نماید. بررسی اظهارات بولتون نشان می دهد در صورت تحقق سه گام مذکور، به همراه تشدید نارضایتی ها در ایران، حمایت از عناصر اپوزیسیون و اقدامات خرابکارانه می توان به راهبرد مدنظر واشنگتن در قبال ایران که 4 دهه برای آن هزینه های هنگفتی کرده است، جامه عمل پوشاند.

سرانجام طرح ضدایرانی بولتون چه خواهد شد؟

ارزیابی اظهارت چندماهه گذشته جان بولتون و مقایسه آن با اقدامات اخیر آمریکا در قبال ایران به روشنی ابعاد و زوایای طرح ضدایرانی منتشرنشده مشاور امنیت ملی کاخ سفید را نمایان می کند. آنچه در طرح بولتون است، شامل مجموعه ای از اقدامات آمریکا در 4 دهه گذشته در قبال جمهوری اسلامی ایران است که اکنون در قالب یک طرح 3 گامی در دستورکار دولت فعلی آمریکا قرار گرفته است. طرح بولتون در دولت های پیشین آمریکا هم اجرا و به بن بست خورده است. به یک معنا این طرح تازگی ندارد. آنچه مهم است سرمایه گذاری بر عناصر مخالف داخلی ایران جهت انجام اقدامات آشوب گرایانه با سوء استفاده از وضعیت اقتصادی فعلی و سوء مدیریت هاست که می تواند آسیب اصلی قلمداد شود. به جرات می توان گفت طرح ضدایرانی بولتون که امروز در دستورکار کابینه ترامپ است، نمی تواند نیات موردنظر واشنگتن را محقق کند به شرطی که برخی سوء مدیریت ها و برخوردهای منفعلانه با مطالبات به حق مردم در مسائل اقتصادی با تدبیر و ارائه راهکارهای منطقی و عملیاتی با مدیریت جهادی و انقلابی به روش درست و صحیح مرتفع گردند.