اهداف تهران و دمشق از گسترش همکاری های نظامی و امنیتی چیست؟

به گزارش راهبرد معاصر؛ اخیرا ایران و سوریه توافق نامه ای را برای گسترش همکاری های نظامی و تکنولوژی امضا کرده اند. بشار اسد در طی دیدار با محمد باقری، رئیس ستاد نیروهای مسلح ایران بر گسترش توافق نامه تاکید کرد و اظهار داشت که این نشانگر سطح بالای روابط راهبرد و چندبعدی بین دو کشور می باشد. این توافق نامه به رهبری ایران پس از سال ها هماهنگی و همکاری بین ایران و سوریه در جنگ علیه شورشیان و مخالفان و همچنین تلاش برای رهگیری و مقابله با حملات هوایی اسرائیل علیه نیروهای محور مقاومت در سوریه تدوین شده است.

وزیر دفاع سوریه در کنفرانس مطبوعاتی مشترک اظهار داشت که علی رغم وجود چالش های مشترک بین دو کشور، همکاری دو کشور افزایش یافته است. در حالی که برای ایران این توافقنامه یک لایه دیگر در توانایی آن برای به چالش کشیدن نظامی اسرائیل است، اما برای اسد مرحله دیگری از تلاش برای بقا می باشد. در حال حاضر، آینده سیاسی و حاکمیت سوریه به جمهوری اسلامی ایران گره خورده است.

ژنرال علی ایوب وزیر دفاع سوریه این توافق نامه را امضا کرد. بشار اسد این توافق نامه را سطح بالای روابط استراتژیک و چندبعدی بین دو کشور و تجربه مشترک آن ها در جنگ علیه تروریسم دانست. این توافق نامه همانند توافق نامه های قبلی درصدد تقویت همکاری های نظامی و امنیتی، تقویت هماهنگی ها در مقابله با چالش ها و تهدیدات مشترک و تقویت توانایی های دفاعی می باشد.

در همین زمان، همچنین شایعاتی مبنی بر تضعیف روابط بین دو کشور در نظر گرفته می شود و ایران به دلیل تحریم های آمریکا، در ارائه کمک های امنیتی و نظامی به سوریه تحت فشار قرار گرفته است. در مراسم امضای توافق؛ دو نماینده ایران و سوریه خواستار خروج نیروهای خارجی از سوریه شدند که به صورت غیرقانونی در این کشور مداخله می کنند. ژنرال علی ایوب، اسرائیل را متحد آمریکا در جنگ علیه سوریه در نظر گرفت و سردار باقری هم ترکیه را به دلیل عدم اجرای تعهدات آستانه در رابطه با خروج گروه های تروریستی از سوریه مقصر دانست.

مولفه اصلی توافق نامه،  ارسال « سامانه دفاع هوایی» به سوریه است. به گفته سردار باقری، هدف این اقدام تقویت پدافند هوایی سوریه و همکاری نظامی در زمینه کاهش آزادی عمل و مانور اسرائیل، ترکیه و آمریکا در فضای هوایی سوریه می باشد. بر اساس گزارشات، سامانه دفاع هوایی پیشرفته که توسط ایران در اختیار سوریه قرار می گیرد شامل سامانه « باور 373» است که این سامانه دوربرد که از روی اس 300 روسیه با برد عملیاتی 250 کیلومتر، و سامانه پدافند هوایی « سوم خرداد»  با برد متوسط زمین به هوا با برد عملیاتی 50-75 کیلومتر می باشد. البته سامانه موشکی سوم خرداد در ژوئن سال 2019م برای سرنگونی پهپاد آمریکایی هاوک مورد استفاده قرار گرفت. ایران همچنین متعهد شد که سامانه دفاع هوایی سوریه که تحت مشاوران روس عمل می کند را بهبود ببخشد.

در این نشست همچنین بر هدف تقویت «محور مقاومت» که از طریق عراق تا سوریه و لبنان امتداد دارد تاکید شده است. البته این هدف اعلامی به اهداف دیگر توافق سوریه و ایران یعنی تقویت توانایی نظامی حزب الله با انتقال سیستم های تسلیحاتی پیشرفته از جمله پدافند هوایی از طریق سوریه به لبنان اشاره دارد.

در مورد این توافق چندین توضیح مهم و قابل توجه وجود دارد:

البته به دلیل مشکلات اقتصادی و فشارهای آمریکا و اسرائیل شایعاتی مبنی بر خروج نیروهای ایران و شبه نظامیان نیابتی همسو با آن از سوریه وجود دارد اما این توافق نامه به حضور نظامیان ایران در سوریه اعتبار دیگری می بخشد، زیرا این حضور توسط دولت اسد برای کمک به این کشور در مقابله با سلول های شورشی و مداخله طرف های بیگانه ( اسرائیل، آمریکا و ترکیه) شکل گرفته است.

واکنشی در مقابل تحریم های آمریکا علیه رژیم اسد: بثینه شعبان، مشاور رسانه ای و سیاسی رئیس جمهوری سوریه اعلام کرد که تحریم های اقتصادی آمریکا علیه سوریه (قانون سزار) تداوم جنگ علیه سوریه و محور مقاومت می باشد. وی افزود که سوریه برای نقض و مقابله با قانون سزار چندین فرصت برخوردار است و توافق نامه امضا شده با ایران نخستین اقدام برای مقابله با قانون تحریمی سزار است. وی خاطرنشان کرد: سوریه برای تقویت همکاری بین کشورها در محور مقاومت تلاش خواهد کرد. ( گزارشاتی منتشر شده مبنی بر این که بازار سوریه با کالاهای ایرانی پر شده است)

قانون سزار مشابه با کارزار « فشار حداکثری» آمریکا علیه ایران: به معنای تلاش برای تغییر سیاست های سوریه و ایران با ایجاد یک فروپاشی اقتصادی می باشد که در نهایت می تواند منجر به سرنگونی نظام منجر شود. وزیر دفاع سوریه در این نشست اظهار داشت: « اگر دولت آمریکا برای این که بتواند ایران، سوریه و جبهه مقاومت را به زانو در آورد از هیچ اقدامی دریغ نخواهد کرد».

آمادگی مشترک ایران و سوریه برای خروج احتمالی نیروهای آمریکا از عراق و شرق سوریه: مطابق ارزیابی های صورت گرفته در دمشق و تهران، چنین اقدامی احتمالا باعث افزایش حملات هوایی اسرائیل در امتداد مرز عراق و سوریه خواهد شد و این احتمالا دلیل نیاز به تقویت توانایی های دفاع هوای سوریه در کل فضای سوریه می باشد که در حال حاضر قادر به رهگیری و خنثی سازی حملات نیروهای هوایی اسرائیل علیه پایگاه های ایرانی در سوریه نیست.

هدف احتمالی ایران برای واکنش و پاسخ گویی به حملات اسرائیل به مواضع نظامی ایران، گزینه حمله به اسرائیل از طریق سوریه می باشد. این علاقه ایرانیان پس از انفجار مجتمع تاسیسات مونتاژ سانترفیوژها در تاریخ 2 ژوئیه 2020 که منتسب به اسرائیل است فوریت بیشتری پیدا کرده است. سردار « اسماعیل قاآنی» فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران علنا تهدید کرد: « اسرائیل و آمریکا باید انتظار روزهای سختی داشته باشند...» از این رو به منظور خنثی سازی حملات هوایی اسرائیل و آمریکا در امتداد محورهای لبنان از طریق سوریه و عراق به داخل ایران، ضروت عملیاتی ایران بر تقویت محور محافظت هوایی بین ایران و اسرائیل می باشد.

آمریکا درصدد است تا شورای امنیت سازمان ملل را تحت فشار قرار دهد تا تحریم تسلیحاتی علیه ایران را تمدید کند: در اواخر ماه ژوئن ایالات متحده آمریکا از شورای امنیت سازمان ملل خواست تا تحریم تسلیحاتی علیه ایران که در ماه اکتبر امسال منقضی خواهد شد را تمدید کند. ایران ممکن است از طریق توافق نظامی، امنیتی و تکنولوژی با سوریه نزدیک ترین متحد خود به دنبال ایجاد زمینه سازی برای این واقعیت است. ( فروش تسلیحات به متحدین)

اهمیت و پیامدها

ایران یکی از متحدان اصلی بشار اسد، بارها حضور نیروهای ایرانی را در سوریه انکار کرده و تنها بر حضور مشاوران نظامی بنا به خواست دولت سوریه تاکید می کند. آیا این ادعای ایران اکنون در حال تغییر است و آیا تهران قصد دارد سامانه های موشکی پیشرفته زمین به هوا توسط پرسنل ایرانی را در خاک سوریه مستقر کند؟ اگر این اتفاق شکل بگیرد و سامانه دفاع هوایی باور 373 در سوریه مستقر شود جنگنده های اسرائیل از همان شروع پرواز در معرض تهدید قرار خواهند گرفت. توافق نظامی و امنیتی با ایران نشانگر این است که بشار اسد اتحاد نظامی با ایران را به روسیه ترجیح می دهد.

سه عامل مهم که در حال حاضر پرزیدنت بشار اسد را نگران کرده شامل موارد زیر است:

اول، شایعاتی مبنی بر عدم حمایت مسکو از بشار اسد شکل گرفته است و بشار اسد با این توافق نامه سعی می کند به روس ها این سیگنال را ارسال کند که او از پشتیبان جایگزین قوی برخوردار است.

دوم، روسیه انتقال عملیات سامانه های پدافند هوایی اس 300 را به تیم های سوری به تعویق انداخته است و این به اسرائیل و ترکیه اجازه می دهد تا در آسمان سوریه آزادانه عمل کنند.

سوم، نیاز به پاسخ گویی به فشارها بر وی و توانایی وی برای حفظ کاخ ریاست جمهوری در دمشق منوط به حذف توانایی نظامی ایران در خاک سوریه و تمایل به اجرای اصلاحات حکومتی به عنوان بخشی از فرایند ژنو می باشد.