آیا ترکیه پشت پرده تحرکات جدید داعش است؟

به گزارش راهبرد معاصر؛ با توجه به نفوذ فزاینده و بی ثبات کننده ترکیه در منطقه خاورمیانه، بزرگترین نگرانی و تهدید برای غرب می تواند گرایش های در حال رشد اسلام اخوانی رجب طیب اردوغان باشد. برای درک و فهم نقش ترکیه در تهدیدات داعش لازم است به شش سال عقب برگردیم. 2014 سالی بود که داعش به تهدیدی واقعی برای خاورمیانه تبدیل شد. طی یک سال این گروه موفق شد با 200 هزار شبه نظامی یک سوم عراق و نیمی از سوریه را تحت کنترل خود بگیرد. داعش به سرعت در تولید نفت و فروش آن به عنوان منبع مهم درآمد به موفقیت رسید. همچنین موفق شد از تأمین مداوم تسلیحات، مهمات، وسایل نقلیه و وسایل ارتباطی پیشرفته اطمینان حاصل کند.

توانایی داعش برای تبدیل شدن به یک بازیگر فعال به این سرعت عمدتا به دلیل ارتباط آن با رئیس جمهور اردوغان در ترکیه است. داعش طی سال های گذشته چه از طریق صنعت نفت خود و چه از طریق وابستگی آن به اخوان المسلمین با ترکیه ارتباطات شدیدی داشته است.

این رابطه برای موفقیت داعش ضروری بود و همچنان در تصمیم گیری ترکیه منعکس می شود. ترکیه از سال 2002 تحت کنترل اردوغان قرار دارد. وی از هواداران جدی اخوان المسلمین است، جنبشی که به دنبال ایجاد خلافت اسلامی در سراسر جهان است که قوانین شرع اسلامی را اعمال کند. اخوان المسلمین با بسیاری از سازمان های بنیادگرای اسلامی پیوند خورده است. رئیس جمهور اردوغان هرگز برای مقابله با شبکه ها یا فعالیت های داعش عملیات ضد تروریستی انجام نداد، بلکه به آنها کمک نیز کرد. سهم ترکیه در شکوفایی داعش بیشتر در این حوزه ها مشهود بود:

پول

در سال 2014م بر اساس گزارشات، داعش توانست میادین نفتی عراق و سوریه را تصرف و مقادیر زیادی از نفت خام را برای فروش تولید کرده و قدرت خود را در تامین و فروش نفت در منطقه تثبیت نماید. تصور می شود که آن ها نفت را با تانکر به ترکیه منتقل کرده اند و در نتیجه ترکیه نفت را به کشورهای دیگر فروخته است و بخشی از درآمد آن را با داعش تقسیم کرده است. صادرات نفت در دسامبر سال 2015 به دنبال بمباران نفتکش ها توسط روسیه متوقف شد، اما نه قبل از اینکه داعش میلیون ها دلار از صادرات نفت از طریق ترکیه دریافت کرده باشد. به نظر می رسد ذکر این نکته مناسب است که خانواده اردوغان شخصاً درگیر تجارت نفت با داعش بودند.

داوطلبان

هزاران داوطلب که اهداف و روش های داعش را شناسایی کردند، از کشورهای مسلمان، اروپا، آمریکا، آفریقا، استرالیا و حتی اسرائیل به عضویت داعش درآمدند. اکثریت قریب به اتفاق به طور قانونی وارد ترکیه شدند و از آنجا به سوریه و عراق رفتند. مقامات ترکیه که از این افراد در جریان عبور از ترکیه در راه پیوستن به داعش آگاه بودند برای جلوگیری از آن کاری نکردند. در ژوئن 2014 معمر گولر وزیر کشور ترکیه اعتراف کرد که «هاتای» به مکان راهبردی برای عبور مجاهدین و داوطلبین به سوریه تبدیل شده و پشتیبانی لجستیکی از گروه های اسلام گرا در آن منطقه افزایش می یابد.

تاکتیک ها

به طور گسترده گزارش شده که آژانس اطلاعاتی ترکیه ارائه دهنده اصلی تسلیحات به صورت غیرقانونی به جهادگرایان سوریه بوده است. در آگوست 2014، یک فرمانده داعش به واشنگتن پست گفت: «بیشتر مجاهدین و داوطلبانی که در آغاز جنگ به ما پیوستند از طریق ترکیه آمده اند». ترکیه همچنین به نیروهای داعش اجازه داد تا از خاک ترکیه به مخالفان خود حمله کنند. نیروهای داعش بدون موافقت دولت ترکیه نمی توانستند آزادانه وارد ترکیه شوند یا آن را ترک کنند. فعالان ضد اسد گزارش دادند که داعش از داخل ترکیه به آنها حمله می کند و یک مقام ارشد مصری در اکتبر 2014 اعلام کرد که اطلاعات ترکیه در حال انتقال تصاویر ماهواره ای و سایر داده ها به داعش است. عدم تمایل اردوغان برای برداشتن گامی به عقب و نکوهش روش های عملیاتی داعش تا حدی منجر به این فرض شد که ترکیه نه به دلیل ایدئولوژی، بلکه به دلیل فشارهای آمریکا، روسیه و اروپا از ارائه کمک به داعش دست کشید.

تا به امروز ترکیه تحت تأثیر دکترین اخوان المسلمین قرار دارد که زیربنای تداوم داعش می باشد و این امر عدم نگرانی آنکارا را از اقدامات خشونت آمیز این گروه نشان می دهد. با این اوصاف پنهان شدن ترکیه در پشت عضویت ناتو برای اردوغان دشوارتر می شود زیرا وی یک سیاست خارجی که کمتر غرب محور و بیشتر در تخاصم با آمریکا و اتحادیه اروپا می باشد اتخاذ کرده است. در واقع این مسئله باعث خواهد شد که از سوی اروپا به عنوان یک شریک امنیتی، کمتر مورد اعتماد قرار بگیرد.