پشت پرده ماجرای کمبود انسولین در داروخانه ها چیست؟
موضوع کمبود انسولین بیماران دیابتی را با چالش مواجه کرده است، در حالی که این انسولین‌ها سر از بازار سیاه و آن سوی مرزها درمی‌آورند.
به گزارش راهبرد معاصر دارویی که کام تلخ بیماران را شیرین می‌کند، این داروی حیاتی نیازمند بیمارانی است که قندخونشان بالاست، صحبت از انسولین است، انسولین‌هایی که کمبودش این روز‌ها قندخون بیماران را بالا برده و سلامتشان را به خطر انداخته است.
بیش از ۴۸ ساعت است که هشتگ انسولین نیست داغ شده است و کاربران از نبود انسولین و مشکلات احتمالی بیماران سخن می‌گویند، البته منظور کاربران انسولین‌هایی معمولی که به شکل آمپول هستند، نیست بلکه انسولین‌های قلمی یا آنالوگ است، هر چند که این انسولین‌ها در داروخانه پیدا نمی‌شود، اما بازار سیاه آن داغ است و هر قلم انسولین را دلالان ناصرخسرو بین ۳۰۰ تا ۵۰۰ هزار تومان به می‌فروشند.
امسال یکصدمین سال کشف انسولین در دنیا بوده و ویال‌های انسولین معمولی سال هاست در ایران تولید می‌شود و به وفور در دسترس بوده، اما حجم اعظم انسولین‌های قلمی وارداتی است و به تازگی دو شرکت داروسازی تولید این انسولین‌ها را در کشور کلید زده اند، اما به دلیل اینکه هنوز تولید داخل به میزان کافی نیست بخش اصلی نیاز بیماران از سایر کشور‌ها تامین می‌شود.
۶۰۰ هزار بیماران دیابتی در ایران انسولین تزریق می‌کنند
بیش از ۵ میلیون دیابتی در ایران داریم که حدود ۶۰۰ هزار نفر از آن‌ها نیاز به تزریق انسولین برای کنترل دیابت و ادامه حیات خود دارند و تزریق نکردن به موقع انسولین برای بیماران می‌تواند خطر مرگ به همراه داشته باشد، اما سوال اصلی اینجاست که چرا بیماران دیابتی علی رغم گفته‌های مسئولان سامان غذا و دارو که ویال‌های انسولین به میزان کافی تولید می‌شود، اصرار به استفاده از قلم‌های انسولین دارند.
مهدوی رئیس اداره دیابت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در گفتگو با خبرنگار باشگاه خبرنگاران با اشاره به آمار بیماران دیابتی نیازمند انسولین اظهار کرد: بیماران دیابتی نوع یک نیاز به انسولین دارند که اغلب آن‌ها کودکان و نوجوانان ههستند، همچنین دربیماران مبتلا به دیابت نوع که بدن آن‌ها مقاومت به انسولین پیدا کرده است و دارو‌های خوراکی توانایی کنترل قندخون فرد را ندارند، نیاز به انسولین وجود دارد.
رئیس اداره دیابت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با بیان اینکه ۱۰ تا ۱۵ درصد دیابتی‌ها نیاز به تزریق انسولین دارند، گفت: امسال یک صدمین سال کشف انسولین را سپری می‌کنیم و تا صد سال قبل دیابتی‌های نوع یک جان خود را از دست می‌دادند، در ابتدا انسولین گاوی یا خوکی بود و بعد انسولین انسانی ام پی اچ (NPH) و رگولار (regular) تولید داشت.
علت اصرار دیابتی‌ها برای مصرف انسولین قلمی چیست؟
مهدوی بیان کرد: در یک دهه اخیر انسولین‌های قلمی تولید شده است که عوارض کمتری دارند و مصرف آن‌ها خطر هایپوگلیسمی افت قندخون ناگهانی را کاهش می‌دهد، از طرفی این انسولین‌ها آماده هستند و نیاز به ترکیب و آماده سازی آن‌ها وجود ندارد، از طرفی باید توجه داشت یکی از دلایل مقاومت بسیاری از بیماران دیابتی برای استفاده از انسولین تزریق با سرنگ است و انسولین‌های قلمی دردسر‌های کشیدن انسولین در سرنگ و تزریق چند باره آن در طول روز را ندارد و به همین دلیل این انسولین‌ها کیفیت زندگی و پذیرش بیماران را افزایش داده است.
رئیس اداره دیابت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ادامه داد: بسیاری از بیماران نیازمند انسولین سالمندان و کودکان هستند و این احتمال وجود دارد که هنگام ترکیب انسولین ام پی اچ و رگولارخطا رخ دهد و بیمار گرفتار هایپوگلیسمی شود، اما خطر اشتباه در انسولین‌های قلمی بسیار کم است، از طرفی حمل و نقل و مصرف این انسولین‌ها آسان‌تر است و بیمار در هر شرایطی می‌تواند به سرعت از این انسولین‌ها استفاده کند.
مهدوی تاکید کرد: اثر انسولین‌های قدیمی و جدیمی اگر هر دو نوع درست استفاده شوند بعد از ۲۰ سال یکسان است، اما پذیرش بیماران و پایبندی آن‌ها به درمان درهنگام مصرف انسولین‌های قلمی بیشتر است و به دلیل اثربخشی بهتر و افزایش کیفیت زندگی بیشتر بیماران اکنون از انسولین‌های قلمی استفاده می‌کنند.
علت کمبود انسولین‌های قلمی در داروخانه‌ها
تحریم‌ها و چالش تخصیص ارز
تحریم‌های ظالمانه یکی از دلایل اصلی کمبود انسولین‌های قلمی در بازار است و کمبود ارز و چالش در نقل و انتقال آن موج بروز کمبود انسولین‌های قلمی در داروخانه‌ها شده است.
محمدرضا رئیس سازمان غذا و دارو با اشاره به اینکه انسولین قلمی یکی از ارزبرترین دارو‌های وارداتی کشور است، گفت: کمبود‌های مقطعی تنها در مورد انسولین قلمی بوده و دلیل آن مشکلات ناشی از تامین ارز و انتقال آن به شرکت‌های خارجی طرف قرارداد به‌دلیل تحریم‌های ضد انسانی دشمنان ملت ایران است.
جلیل میرمحمدی رییس کمیته اقتصادی سلامت و تجهیزات پزشکی کمیسیون بهداشت مجلس شورای اسلامی بیان کرد: بخشی از کمبود انسولین قلمی در کشور به دلیل تحریم‌هاست که نمی‌توان ارز به آن اختصاص داد، یعنی هم کمبود ارز داریم و هم در نوع تخصیص ارز هم دچار مشکل هستیم.
سید حیدر محمدی مدیرکل امور دارو و مواد تحت کنترل سازمان غذا و دارو درباره وضعیت تولید انسولین قلمی و علت برخی کمبودها در گفت و گو با باشگاه خبرنگاران جوان گفت: در حال حاضر انسولین رگولار و NPH را داریم و میزان موجودی آن کافی است. منتها مردم به سمت استفاده از انسولین‌های قلمی رفته اند و با توجه به بحث تحریم‌ها و مشکل نقل و انتقال ارز مقداری دچار کمبود شده است در برحه هایی هم تخصیص ارز انسولین با چالش مواجه می شود.
محمدی ادامه داد: ماهیانه قرار است تولید کنندگان ۷۰۰ هزار ویال انسولین در کشور تولید کنند تا نیاز بیماران تامین شود و تا آن زمان بیماران می توانند نیاز خود را از طریق انسولین های رگولار و NPH برطرف کنند.
رئیس اداره دیابت وزارت بهداشت تصریح کرد: انسولین یک داروی حیاتی است، متاسفانه مدعیان دروغ بشر به دروغ می‌گویند، دارو و تجهیزات پزشکی تحریم نیست، اما بانک‌ها نمی‌توانند ارز دارو و تجهیزات پزشکی را منتقل کنند و این در عمل یعنی دارو و تجهیزات پزشکی تحریم است.
قیمت ارزان انسولین‌های قلمی و قاچاق معکوس به سایر کشور‌ها
در کشوری مانند آمریکا ۲۵۰ دلار قیمت دارد، ارزبری این انسولین‌ها بالاست البته این انسولین‌ها در ایران با دلار ۴۲۰۰ تومانی وارد می‌شود و ۹۰ درصد هزینه آن را بیمه‌ها پرداخت می‌کنند و قیمت پایین انسولین در ایران و تفاوت نرخ آن با کشور‌های همسایه موجب قاچاق معکوس این داروی حیاتی به آن سوی مرزها شده است.
محمدی ادامه داد: معمولا از هر یک از انواع و بِرَند‌های مختلف انسولین قلمی ماهیانه حدود ۷۰۰ هزار تا در کشور مصرف داریم که مصرف آن به دلیل اینکه نمونه خارجی آن وارد پوشش بیمه‌ای شد، بسیار زیاد شد و متاسفانه مصرف نمونه‌های انسولین ویالی تولید داخل کاهش یافت.
وی با بیان اینکه معتقدم پوشش بیمه‌ای انسولین قلمی خارجی و وارداتی سیاست اشتباهی بود، گفت: باید تفاوتی میان پوشش بیمه‌ای انسولین‌های وارداتی با نمونه‌های انسولین تولید داخلی وجود داشته باشد. به هر حال کاری بود که انجام شد و به تبع آن مردم هم به سمت مصرف انسولین قلمی خارجی رفتند.
محمدی گفت: به هر حال ما به تولیدکنندگان انسولین قلمی در کشور اعلام کرده ایم که تولید انسولین قلمی را افزایش دهند و مبلغ آن را هم پایین‌تر آوریم تا به سازمان‌های بیمه گر فشاری وارد نشود، اما در حال حاضر با مقدار انسولین قلمی که واردات کرده ایم و تولید هم در حال افزایش است، مشکل کمبود رفع می‌شود.
نشست انسولین از داروخانه به بازار سیاه دارو در ناصرخسرو
رئیس اداره دیابت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی اظهار کرد: متاسفانه شاهد آن هستیم که ورزشکاران برای بدنسازی از این انسولین‌ها استفاده می‌کنند و برخی سودجویان هم این انسولین‌ها را خریداری و در بازار آزاد به فروش می‌رسانند همچنین احتمال قاچاق معکوس به کشور‌های همسایه وجود دارد.
البته در پس این موضوعات به نظر می‌رسد برخی داروخانه‌ها که این روز‌ها از نظر اقتصادی حال و روز خوشی ندارند سعی دارند از آب گل آلود ماهی بگیرند و سودی از این طریق به جیب بزنند و انسولین‌ها از داروخانه‌ها به بازار سیاه نشت پیدا می‌کند و وقتی سری به ناصرخسرو می‌زنیم دلال‌ها هر نوع انسولینی که بخواهی به قیمت ۳۰۰ تا ۵۰۰ هزار تومان می‌فروشند.
سراغ برخی از این دلالان دارو در ناصر خسرو رفتیم و به عنوان بیمار به دنبال تهیه انسولین بودیم، موضوع زمانی برایمان جالب شد که انسولین‌هایی با برچسب اصالت را در دست دلال دیدیم، این بدان معنا بود که انسولین‌ها از مسیر اصلی توزیع خارج و وارد بازار شده بود.
از دلال دارو پرسیدم که این انسولین‌ها اصلی هستند و دلال در پاسخ گفت: داروخانه سهمیه خودش را به ما می‌فروشد چرا که فروش آن در داروخانه سودی ندارد.
پیگیر موضوع شدیم و دریافتیم گاهی هم بیماران نیازمند سهمیه خود را کمتر می‌گیرند و در ازای آن شماری از انسولین‌های خود را به داروخانه می‌دهند و انسولین‌ها را رایگان دریافت می‌کنند و در انتهای ماه، داروخانه این انسولین‌ها را وارد بازار سیاه می‌کند.
رئیس سازمان غذا و دارو در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان درباره نشست انسولین‌های قلمی از داروخانه به بازار سیاه اظهار کرد: درباره اینکه گفته می‌شود که اگر انسولین‌ها برچسب اصالت داشته باشند، می‌توان به سهولت رصد کرد که انسولین‌ها از کدام داروخانه، شرکت پخش یا داروخانه وارد بازار سیاه شده است و اگر بیماران با موارد این چنینی مواجه شده اند موضوع را به معاونت‌های غذا و دارو گزارش کنند.
شانه ساز ادامه داد: حتی ما می‌توانیم رصد کنیم که این دارو را کدام بیمار دریافت کرده و بعد این انسولین‌ها از سر بازار آزاد درآورده است.
راهکار سازمان غذا ودارو برای رفع مشکل کمبود انسولین
واردات فوریتی انسولین و رفع کمبودها تا یک ماه آینده
شانه ساز گفت: ما واردات فوریتی را در دستور کار قرار داده ایم و ظرف یک تا ۲ ماه آینده کمبود انسولین به کار کامل رفع خواهد شد.
رئیس سازمان غذا و دارو گفت: ۲ محموله از انواع انسولین قلمی از گمرک ترخیص شده است و طی هفته جاری به نسبت آمار بیماران سراسر کشور بین داروخانه‌های منتخب توزیع می‌شود. همچنین محموله‌های بعدی این دارو طی فواصل زمانی وارد کشور خواهد شد.
توزیع انسولین قلمی با احراز کد ملی
رئیس سازمان غذا و دارو بیان کرد: انسولین ارزبری بالایی دارد و تنها ۲ ماهه ابتدای سال به دلیل مشکلات ارزی و نقل و انتقال آن چالش وجود داشت.
شانه ساز گفت: ما از این پس انسولین‌ها را با کد ملی تحویل بیمار خواهیم داد و از این پس انسولین‌ها قابل رصد خواهد بود و باید توجه داشت انسولین بدون نسخه نباید به فروش برسد.
رئیس سازمان غذا و دارو گفت: ما مشکل تکنولوژی و فنی نداریم و به سرعت سامانه توزیع انسولین با کد ملی راه اندازی می‌شود و تنها برخی اقدامات بین بخشی باید صورت گیرد تا این فرآیند به طور کامل اجرایی شود.
کیانوش جهانپور سخنگوی سازمان غذا و دارو درباره جزییات توزیع انسولین قلمی با احراز کد ملی اظهار کرد:سامانه‌ای ایجاد شده است که تمام بیماران دیابتی با توجه به سهمیه تعیین شده احراز هویت شوند و به هر کد ملی سهمیه خاصی تعلق می‌گیرد.
جهانپور درباره اینکه برخی بیماران درباره میزان انسولین دریافتی از داروخانه‌ها شکایت دارند، گفت: ما به دنبال نظارت هوشمند بر زنجیره تامین و توزیع انسولین‌های قلمی هستیم و آنچه که از سوی پزشک تجویز و سازمان بیمه گر تایید شود، سهمیه انسولین فرد محسوب می‌شود.
سخنگوی سازمان غذا و دارو ادامه داد: ممکن است در شرایطی داروخانه‌ها به دلیل محدودیت دسترسی و کمبود‌های مقطعی بخشی از سهمیه بیمار را تحویل ندهند، اما به هر حال سهمیه انسولین مطابق درخواست پزشکی و نیاز واقعی بیمار تعیین می‌شود.
جهانپور بیان کرد: سامانه‌ای قرار است ایجاد شود تا تعداد انسولین دریافتی فرد در ماه مشخص شود و اگر فرد کمتر از میزان سهمیه انسولین خود انسولین دریافت کرده باشد می‌تواند مجدد انسولین مورد نیاز خود را دریافت کند.
امیدواریم با توزیع انسولین قلمی با احراز کد ملی و نظارت دقیق بر عرضه آن شاهد حل مشکل بیماران باشیم و انسولین‌ها به جای دلالان و قاچاقیان به دست بیماران واقعی برسد.
باشگاه خبرنگاران