پیش بینی فروش ۲.۳ میلیون بشکه نفت در بودجه 1400 و تکرار یک غلط بزرگ در سیاست‌خارجی
حسن روحانی در دفاع از لایجه بودجه ۱۴۰۰ میگوید ما ۲.۳ میلیون بشکه نفت می‌فروشیم و این در یک شرایطی شدنی است؟ آیا این جمله سیگنالی به بایدن نیست که ما برای جور شدن بودجه‌مان راهی جز تن دادن به خواست آمریکا نخواهیم داشت؟
به گزارش راهبرد معاصر بودجه ریزی و بودجه بندی موضوعی بسیار مهم و پر اهمیت است که نقش موثری در اهداف و کاربردهای مختلفی در تنظیم، تصویب، اجرا و کنترل سیاستهای دولت و سازمانها را برعهده دارد. در مرحله اول، بودجه چارچوبی را برای تنظیم سیاستهای دولت و سازمانها فراهم می‌کند و در مرحله تصویب، بودجه وسیله کنترل قانونی دخل و خرج دولت و هزینۀ دستگاه‌های بودجه بَر است. در مرحلۀ اجرا نیز بودجه بندی راهنمای مدیران در اجرای سیاستهای تدوین شده است و در نهایت بودجه بندی مهمترین ابزار کنترل و نظارت بر عملکرد دولت و سازمانهای مصرف کنندۀ بودجه محسوب می‌شود.
هفتمین بودجه نویسی دولت حسن روحانی برای سال 1400، از همان ابتدا با انتقادات فراوانی از سوی کارشناسان و نمایندگان مجلس روبروشد به طوری که برخی نمایندگان از رد کلیات این لایحه سخن گفتند.
* بودجه 1400 و بیشترین وابستگی به نفت
بیشترین انتقاد به لایحه بودجه 1400، وابستگی زیاد آن به نفت است؛ موضوعی که همواره مورد انتقاد قرار داشته و شعار انتخاباتی حسن روحانی نیز عدم وابستگی به نفت در بودجه کشور بود.
دولت سال‌هاست که شعار می‌دهد که باید بودجه‌ای فارغ از درآمدهای نفتی تنظیم کرده و به درآمدهای غیرنفتی متکی شود و در یکی دو سال گذشته نیز به کرات تأکید کرده که می‌خواهد شعار چند سالۀ خود (عدم وابستگی به نفت) را محقق کرده و قرار بر این بود تا لایحه بودجه سال آینده را نیز با کمترین وابستگی به درآمدهای نفتی تنظیم کند.
لایحه بودجه 1400 اواخر هفته گذشته بدون حضور رئیس‌جمهور و محمدباقر نوبخت رئیس سازمان برنامه بودجه تقدیم مجلس شد و با رونمایی از آن مشخص شد که این لایحه شعار همیشگی دولت را محقق نکرده و همچون سالهای پیشین، از وزن و قد و قواره قابل قبولی برخوردار نبوده و بسیار خام، ناپخته و خوشبینانه و از همه مهمتر رویایی تنظیم شده است.
نکته مهم در این میان، وابستگی بالای بودجه به درآمدهای نفتی بود.
* صدای حامیان دولت هم درآمد
این وابستگی به فروش نفت به حدی است که حتی صدای روزنامه اقتصادی حامی دولت را نیز درآورده است؛ روزنامه دنیای اقتصاد در این خصوص می‌نویسد: «میزان درآمدهای نفتی سال آینده که تحت عنوان منابع حاصل از نفت و فرآورده‌های نفتی از آن یاد شده، اندکی کمتر از 200 هزار میلیارد تومان پیش‌بینی شده است که از نظر عددی و ضریب اتکای بودجه به درآمدهای نفتی نسبت به سال جاری رشد چشمگیری دارد.»
همزمان با این انتقادها، حسن روحانی رئیس‌جمهور در جلسه هفته گذشته هیئت دولت تمام قد از لایحه پیشنهادی حمایت کرد. او نه تنها صدای منتقدان را نشنید بلکه در برابر انتقادها گفت: «این بودجه حاوی پیام به دشمنان است که ما در سال آینده در هر شرایطی 2 میلیون و 300 هزار بشکه نفت را خواهیم فروخت.»
سخنی احساسی که به نظر می‌رسد در خوشبینانه‌ترین حالت و حتی با فرض بازگشت کامل آمریکا به تعهدات برجامی خود نیز امری نشدنی است، هرچند دولتی‌ها بارها گفتند اگر نتوانیم نفت را بفروشیم در داخل آن را پیش فروش می‌‌کنیم؛ موضوعی که بارها در مجلس نیز مطرح و با مخالفت نمایندگان روبرو شد.
در این میان برخی معتقدند حتی اگر دولت در این فقره بتواند نظر مجلس را هم جلب کند، با بی‌اعتمادی افکار عمومی نسبت به اظهارات مقامات ارشد دولتی به سختی می‌توان احتمال داد که در داخل هم مردم نفت‌های فروشی دولت را پیش خرید کنند.
* تکرار خزانه خالی
حالا با توجه به همه این گزاره‌ها چرا در بودجه 1400 بر فروش 2 میلیون و 300 هزار بشکه نفت تاکید شده و چرا رئیس‌جمهور در مقام دفاع از آن سخن میگوید؟ آیا آقای روحانی فراموش کرده که یک بار حرف از «خزانه خالی» زد و همان مسئله باعث تشدید فشارها و از دست دادن امتیازها در میز مذاکرات شد؟
روحانی میگوید «فروش این میزان از نفت "در یک شرایطی" شدنی است!» کدام شرایط؟ آمدن بایدن و امیدواری به دولت آتی آمریکا؟
آیا نفتی شدن بودجه 1400 و تاکید و اصرار دولت بر میزان فروش 2 میلیون و 300هزار بشکه نفت جز اصرار برای مذاکره با آمریکاست؟ آیا نتیجه این کار مشابه به کارگیری عبارت خزانه خالی توسط رئیس جمهور در سالهای پیش از برجام نیست؟ آیا این به معنای بالا بردن دست‌ها به نشانه تسلیم در برابر تیم جدید کاخ سفید نخواهد بود؟
چه شده که دولت به این نتیجه رسیده است که سال آینده فروشِ نفت یک‌باره به بیش از 2 میلیون بشکه خواهد رسید تا این میزان فروش نفت -آن هم با قیمت 40 دلار به‌ازای هر بشکه- بتواند بیش از 20 میلیارد دلار برای کشور ارزآوری داشته باشد؟ حال آنکه دولت نتوانست حتی بودجه سال گذشته خود را هم محقق کند.
آنچه در بودجه1400 آمده، همانطور که روحانی هم در سخنان اخیرش به آن اشاره کرد، یک پیام برای خارج از کشور دارد و آن شاید این باشد که به طرف مقابل صراحتا بگوییم تحقق بودجه ما در گروه فروش نفتی است که آنها براحتی می توانند آن را تحریم کنند و لذا بهترین اهرم فشار را این بار با دست خودمان در اختیار دولت اینده آمریکا قرار می‌دهیم.
تسنیم