بیانیه تروئیکای اروپا پس از عقب‌نشینی از قطعنامه ضد ایرانی/ به برجام پایبندیم
انگلیس، فرانسه و آلمان بعد از عقب‌نشینی از صدور قطعنامه انتقادی علیه ایران در شورای حکام آژانس اتمی بیانیه‌ای صادر کردند.
به گزارش راهبرد معاصر سه کشور اروپایی طرف «برجام» بعد از عقب‌نشینی از صدور قطعنامه انتقادی از ایران در شورای حکام آژانس اتمی بیانیه‌ای صادر کردند.
سه کشور اروپایی در آغاز این بیانیه مدعی شده‌اند کاملاً به «برنامه جامع اقدام مشترک» متعهد هستند. تروئیکای اروپایی تأکید کرده‌اند این توافق، هنگامی که اجرا می‌شود در راستای تأمین منافع امنیتی همه طرف‌ها است.
متهم کردن ایران به «نقض برجام»
انگلیس، فرانسه و آلمان در ادامه این بیانیه، ایران را به «نقض» برجام متهم کرده و گفته‌اند که از این بابت نگران هستند. آنها نوشته‌اند: «همچنان از نقض ادامه‌دار تعهدات هسته‌ای ایران در ماه‌های اخیر به خصوص گام‌های تنش‌آمیز برداشته‌شده از سوی این کشور از تاریخ نوامبر ۲۰۲۰ نگران هستیم.»
در ادامه این بیانیه آمده است: «اعلانیه ایران مبنی بر اینکه دیگر اجازه اجرای ترتیبات نظارتی مرتبط با برجام را نخواهد داد و اجرای پروتکل الحاقی را متوقف خواهد کرد جای نگرانی ویژه دارد. این اقدام اطمینان یافتن از صلح‌آمیز ماندن فعالیت‌های ایران را برای جامعه بین‌المللی دشوارتر خواهد کرد.»
دولت آمریکا اردیبهشت‌ماه سال ۱۳۹۷ از «برنامه جامع اقدام مشترک» (برجام) خارج شده و ضمن اعمال تحریم‌های متوقف شده ذیل این توافق، تحریم‌های دیگری علیه ایران وضع کرد.
تروئیکای اروپا علی‌رغم مخالفت‌های لفظی با خروج آمریکا از برجام به وعده‌های خود برای جبران آثار این خروج عمل نکردند.
جمهوری اسلامی ایران در واکنش به بی‌عملی کشورهای اروپایی در ۵ گام طبق مفاد برجام تعهدات خود ذیل برجام را کاهش داد. ایران علاوه بر این، اخیراً طبق مصوبه مجلس شورای اسلامی ایران اعلام کرد اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی را متوقف خواهد کرد.
ابراز نگرانی از توقف پروتکل الحاقی
تروئیکای اروپا خاطرنشان کرده‌اند: «ایران رسماً اجرای پروتکل الحاقی و تمامی تعهدات شفافیت‌ساز ذیل برجام را متوقف کرده است. این اقدام دسترسی‌های آژانس اتمی را به طرز محسوسی کاععش می‌دهد و ممکن است توانایی تضمین ماهیت صرفاً صلح‌آمیز برنامه هسته‌ای ایران را از آژانس بین‌المللی انرژی اتمی سلب کند.»
انگلیس، فرانسه و آلمان گفته‌اند که از تفاهم موقت میان ایران و آژانس اتمی استقبال می‌کنند اما این تفاهم «ضرورت احیای تمامی دسترسی‌ها توسط ایران را برطرف نمی‌کند.»
آنها تأکید کرده‌اند: «ایران بایستی کاملاً با آژانس اتمی همکاری کند تا اطمینان حاصل شود که آژانس قادر است مأموریت گزارش‌دهی خودش را اجرا کند.»
عقب‌نشینی از قطعنامه انتقادی علیه ایران
تروئیکای اروپای با اشاره به اینکه در چنین شرایطی قصد معرفی قطعنامه‌ای در نشست شورای حکام آژانس علیه ایران را داشته‌اند تأکید کرده‌اند: «ما می‌دانیم که اعضای این شورا از لحاظ نگرانی‌های بسیار جدی ما از اقدامات ایران، به خصوص تصمیم این کشور در تعلیق ترتیبات شفافیت‌ساز ذیل برجام و نظام پادمانی با ما هم‌نظرند.»
آنها سپس درباره دلیل عقب‌نشینی از تصمیم خود برای صدور این قطعنامه تصریح کرده‌اند: «با وجود حمایت آشکار از این قطعنامه در شورای حکام آژانس اتمی ما فعلاً تصمیم گرفته‌ایم این اقدام را متوقف کنیم تا به مدیر کل آژانس برای اجرای تلاش‌های جدید ایشان با هدف شکستن این بن‌بست و حل و فصل بدون تأخیر اختلافات مذکور -اقداماتی که مدیر کل در هفته جاری آنها را به شورا اعلام کرد- فرصت بدهیم.»
در ادامه آمده است: «ما از طرح مدیر کل استقبال می‌کنیم. امیدواریم ایران از این فرصت برای ورود به گفت‌وگوهای اساسی با آژانس در خصوص این مسائل برجسته شود. از مدیر کل می‌خواهیم این شورا را از پیشرفت‌ها در زمینه اقدامات نظارتی و راستی‌آزمایی در تمامی زمینه‌ها در ایران مطلع کند.»
تهدید به فراخوان نشست فوق‌العاده
سه کشور اروپایی در بیانیه خود خاطرنشان کرده‌اند چنانچه در موضوعات مطرح‌شده در جلسه امروز شورای حکام درباره برنامه هسته‌ای ایران «پیشرفت‌های کافی» حاصل نشود حق فراخوان برای برگزاری نشست فوق‌العاده در این شورا را برای خود محفوظ می‌دانند.
آنها نوشته‌اند: «ما تحولات را از نزدیک رصد خواهیم کرد و چنانچه پیشرفتی در خصوص هر یک از تحولات مطرح‌شده در این جلسه حاصل نشود حق فراخوان برای برگزاری نشست فوق‌العاده شورا را برای خود محفوظ می‌دانیم.
سه کشور اروپایی گفته‌اند: «هدف این روند گسترده‌تر دیپلماسی باید عقب‌نشینی ایران از گام‌های خود و احیای کامل دسترسی‌های آژانس اتمی باشد. این تنها راهی است که جامعه بین‌المللی می‌تواند از ماهیت صرفاً صلح‌آمیز برنامه هسته‌ای ایران اطمینان حاصل کند.»
در ادامه بیانیه تصریح شده است: «سه کشور اروپایی در حال همکاری‌های فشرده برای حمایت از این تلاش‌ها هستند. ما از ایران می‌خواهیم بدون پیش‌شرط پیشنهاد هماهنگ‌کننده برجام جهت برگزاری نشست غیررسمی با حضور طرف‌های برجام و ایالات متحده آمریکا را بپذیرد. راه حل دیپلماتیک تنها راه برای برون‌رفت از این بحران است.»
کشورهای اروپایی در پایان این بیانیه از مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی خواسته‌اند جدیدترین گزارش فصلی خود در خصوص اقدامات نظارتی و راستی‌آزمایی در ایران را علنی کند.
اروپا؛ اقدامات نمادین و مطالبات عملی
ادعاهای سه کشور اروپایی در حالی مطرح شده که آنها از فرصت یک ساله جمهوری اسلامی ایران پس از خروج آمریکا از برجام برای عمل به وعده‌های خود در محقق کردن مزایای اقتصادی برجام برای تهران خودداری کردند.
جمهوری اسلامی ایران تا یک سال بعد از خروج آمریکا از برجام، طبق اذعان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در بیش از ۱۰ گزارش پیاپی تمامی تعهدات خود ذیل برجام را اجرا کرد.
کشورهای اروپایی در فاصله این یک سال اجرای برخی اقدامات با آثار نمادین مانند ساز و کار «اینستکس» را در دستور کار قرار دادند، اما به اذعان خود اروپایی‌ها این اقدامات هیچ اثر عملی برای ایران نداشتند.
اعتراف جوزپ بورل
به عنوان مثال «جوزپ بورل»، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در سخنرانی هفته گذشته‌اش در اندیشکده شورای آتلانتیک اعتراف کرد که کشورهای اروپایی به تعهداتشان در قبال ایران عمل نکرده‌اند.
او گفت: «او گفت: «ایران تا آن زمان [زمانی که ترامپ به صورت یکجانبه از برجام خارج شد] به تعهداتش در برجام پایبند بود و این پایبندی را برای مدت طولانی ادامه داد. آنها الان دیگر این کار را انجام نمی‌دهند، اما در این سو، ما تعهدات اقتصادی‌مان را اجرا نکردیم. این مسئله ساده‌ای نیست. ایران درباره محقق نشدن رفع تحریم‌ها گلایه داشت. ما سعی کردیم از طریق اینستکس تجارت مشروع را برقرار کنیم اما نتیجه چندان بزرگی حاصل نشد.»
ایران و آژانس اتمی اخیراً تفاهم کردند اجرای پروتکل الحاقی و دسترسی‌های برجامی به طور کامل متوقف شود و صرفا تعهدات پادمانی ایران اجرا می‌شود. بر این اساس، طبق قانون مجلس هیچ دسترسی فراپادمانی به آژانس اعطا نخواهد شد و هیچگونه بازرسی فراپادمانی نیز انجام نمی‌شود.
آذرماه امسال نیز مجلس شورای اسلامی طرح دوفوریتی اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها و صیانت از منافع ملت ایران را تصویب و پس از تصویب آن در هیأت وزیران، جمهوری اسلامی هفته گذشته قصد خود برای توقف اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی و نظارت‌های فراتر از پادمان را در نامه‌ای به آژانس اطلاع داد که طبق برنامه از امروز اجرایی شد.
«محمد جواد ظریف»، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران تصریح کرد اقدام ایران در توقف پروتکل الحاقی طبق بند ۳۶ برجام انجام می‌شود.
او هفته گذشته در توییتر نوشت: « بر اساس الزام قانون، اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی را متوقف کردیم. این اقدام کاملا در انطباق با بند ۳۶ برجام است، زیرا رئیس‌جمهور آمریکا هنوز نقض از سوی این کشور را متوقف نکرده و تروئیکای اروپایی هم همچنان در انجام تعهداتشان کوتاهی می‌کنند.»
دولت فعلی آمریکا گفته قصد دارد به برجام برگردد، اما تا به حال هیچ اقدام عملی در این راستا انجام نداده است. جمهوری اسلامی ایران گفته چنانچه آمریکا به برجام برگردد تهران نیز اقدامات جبرانی خود که در واکنش به نقض عهد طرف‌های غربی انجام شده‌اند را به عقب برخواهد برگرداند.
فارس