کدام جنگنده بومی ایران ۷/۵ میلیون دلار صرفه جویی ارزی ایجاد کرد؟

به گزارش راهبرد معاصر؛ نیرو‌های مسلح جمهوری اسلامی ایران چندین سال است با توجه به تهدیدات موجود در پیرامون ایران اسلامی و فرامنطقه اقدام به طراحی و ساخت تجهیزات جدید و نوسازی و حتی بهینه سازی تجهیزات  اقدام کرده‌اند. عرصه هوایی به عنوان یکی از مولفه های اقتدارآفرین برای ایران و سایر کشورهای جهان نیازمند هواپیماهای به روز و مدرنی است که بتواند امنیت هر کشوری را تامین کند.

نیرو‌های مسلح جمهوری اسلامی ایران نیز به دلیل تحریم‌های ظالمانه آمریکا از سال‌های ابتدایی انقلاب اسلامی به سوی خودکفایی و ساخت داخل رفتند. این فعالیت‌ها در نیروی هوایی ارتش نیز به مرور و از همان ابتدا آغاز شد و تا امروز هم تداوم داشته است. این حرکت‌ها چندین دستاورد بسیار مهم در حوزه هوایی داشته است که جنگنده کوثر پیشرفته‌ترین این دستاوردهاست.

ساخت جنگنده در ایران از چه سالی آغاز شد؟

ارتش ایران تا پیش از پیروزی انقلاب اسلامی همه تجهیزات و تسلیحات  خود را از کشور آمریکا تهیه می‌کرد تا یک ارتش آمریکایی لقب بگیرد. نیروی هوایی ارتش نیز یکی از نیرو‌های سه گانه ارتش آن موقع بود که تمام هواپیما‌ها و تجهیزات مربوط به آن‌ها و بسیاری دیگر از موارد مورد نیاز خود را از آمریکا تامین می‌کرد. البته مستشاران آمریکایی نیز با حضور در ارتش ایران همه امور مربوط به ارتش مانند تعمیرات اساسی را انجام می‌دادند.  

در آن زمان هیج کدام از نیرو‌های ایرانی حق نداشتند تا در حوزه‌های تعمیرات ورود کنند، چون مستشاران آمریکایی در ایران حضور داشتند و اجازه نمی‌دادند تا هیچ کسی غیر از خودشان در امور اورهال و بازآماد به طور مثال هواپیما‌های جنگنده وارد شوند. با پیروزی انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷ این مستشاران از کشورمان اخراج شدند و همه کار‌ها به دست متخصصان داخلی افتاد. از همان ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی به ویژه پس از تسخیر لانه جاسوسی تحریم‌های بی سابقه ایالات متحده آمریکا علیه ایران آغاز و در سال‌های بعد با حمایت از صدام حسین در حمله به ایران نیز تکمیل شد. البته این تحریم‌ها تا امروز که این گزارش نوشته می‌شود هم با شدت  بسیار بیشتری تداوم دارد و هدف آن هم از پای درآوردن مردم ایران اسلامی از مقاومت خودشان است.

برگردیم به دوران ابتدایی پیروزی انقلاب اسلامی، نیرو‌های متخصص ایرانی در آن موقع تجربه چندانی از تعمیرات قطعات و تجهیزات خود نداشتند. چراکه همه چیز در اختیار مستشاران آمریکایی قرار داشت و آن‌ها بودند که باید همه کار‌ها را انجام می‌دادند. اما جوانان ایرانی بیکار ننشستند و خودشان برای تعمیرات و داخلی سازی قطعات و تجهیزات اقدام کردند. در دوران جنگ تحمیلی این جوانان متخصص ایرانی بودند که با استفاده از توان داخلی خود جنگنده‌ها و هواپیما‌های متفاوت را آماده به رزم نگه می‌داشتند.

جنگ تمام شد؛ حرکت به سوی ساخت هواپیما

با پایان جنگ تحمیلی رژیم بعثی علیه ایران، مسئولان کشورمان تصمیم گرفتند که به علت تحریم‌های گسترده جهانی خودشان تجهیزات و تسلیحات مورد نیازشان را بسازند. اما شهید ستاری که در سال ۱۳۶۵ به فرماندهی نیروی هوایی ارتش رسیده بود از چند سال قبل از پایان جنگ یعنی به فکر خودکفایی و ساخت هواپیمای بومی بود. به همین دلیل هم در سال ۱۳۶۵ مجتمع اوج نهاجا را ساخت تا این مجتمع فعالیت‌های جهاد خودکفایی نیروی زمینی ارتش را تحت یک سازمان واحد مشخص ساماندهی کند. مجتمع اوج نهاجا در کنار فعالیت‌های خود در طراحی و ساخت قطعات گوناگون به محلی برای ساخت هواپیمای بومی تبدیل شد.  

با پایان دوران دفاع مقدس نیرو‌های فنی و متخصصان شروع به مهندسی معکوس و ساخت نمونه‌های بومی تجهیزات اصلی و حیاتی کردند که پس از موفقیت در این زمینه به سراغ طراحی و ساخت نمونه‌های بومی همان تجهیزات، اما مطابق با دانش روز دنیا و تهدیدات پیرامونی کشورمان رفتند و این کار تا امروز نیز با قوت و جدیت ادامه دارد.

ایران شروع کرد به ساخت هواپیما‌های ایرانی از هسا درنا و تَذَرو تا صاعقه و آذرخش. اما آنچه ایران در آستانه خوکفایی کامل در حوزه هوایی قرار داد، ساخت جت جنگنده کوثر بود.

جنگنده‌ای که برای ایران  ۷/۵ میلیون دلار صرفه‌جویی ارزی ایجاد کرد

جنگنده بمب افکن بومی کوثر ۳۰ مردادماه سال ۱۳۹۷ طی مراسمی به مناسب روز صنعت دفاعی با حضور امیر سرتیپ حاتمی وزیر دفاع، امیر سرلشکر موسوی فرمانده کل ارتش، امیر سرتیپ نصیرزاده فرمانده نیروی هوایی ارتش و امیر سرتیپ بنی‌طرفی رئیس سازمان صنایع هوایی وزارت دفاع رونمایی شد. طراحی و ساخت این جنگنده نسل چهارم یک پیام را به دشمنان ایران اسلامی مخابره کرد و آن هم خودکفایی کامل در همه عرصه‌ها از جمله عرصه هوایی است.

جنگنده کوثر از چه بخش‌هایی تشکیل شده است؟

مشخصات فنی جنگنده کوثر

جنگنده بومی کوثر طولی در حدود ۱۴ متر و ۴۵ سانتی‌متر دارد که ارتفاع آن بیش از ۴ متر و طول بال آ نیز در حدود ۸ متر و ۱۳ سانتی‌متر است. وزن خالی این جنگنده ۴ تن و ۳۴۹ کیلوگرم و وزن آن در حال محمول در حدود ۷ تن و ۱۵۷ کیلوگرم برآورد می‌شود. سقف پروازی این جنگنده ۱۵ هزار و ۸۰۰ متر بوده و بیشترین سرعت آن نیز ۱ هزار و ۷۰۰ کیلومتر است.   برد این جنگنده در حالت عادی ۱ هزار و ۱۰۰ کیلوگرم و با  سه مخزن سوخت اضافه نیز ۲ هزار و ۹۰۰ کیلوگرم است

.

سامانه‌های ناوبری یا اویونیک

سامانه‌های ناوبری به همراه سازه و موتور سه بخش اصلی در ساخت یک هواپیما هستند و هنگامی که این سه به صورت بومی در یک کشور طراحی و ساخته شود یعنی کشور سازنده در ساخت یک هواپیما به خودکفایی رسیده است. در این جنگنده از مسیریاب‌های لیزری و نوری که در حال حاضر جدید‌ترین تکنولوژی‌های موقعیت یابی هستند، برای پیدا کردن مسیر و انتقال این اطلاعات به کامپیوتر محاسبه گر موشک، استفاده شده است.

در این جنگنده از سیستم هدایت و ناوبری مختص هواپیما‌های جنگی، TACAN و ترکیبی GPS/INS استفاده شده است. این سیستم که نسخه پیشرفته‌تر سیستم‌های VOR و DME می‌باشد، فاصله هواپیما را از زمین و یا پایگاه دریایی با دقت بیشتر محاسبه می‌کند. سیستم‌های VOR و DME تکنولوژی‌های بر پایه ترانسپوندر رادیویی هستند که از محاسبه تاخیر زمانی ایجاد شده در فرستادن امواج VHF و UHF فاصله را تخمین می‌زنند. در این جنگنده از مسیریاب‌های لیزری و نوری، که جدید‌ترین تکنولوژی‌های موقعیت یابی در حال حاضر می‌باشند، برای پیدا کردن مسیر و انتقال این اطلاعات به کامپیوتر محاسبه گر موشک، استفاده شده است.

موتور بومی اوج

جنگنده بومی کوثر در بخش قوای محرکه از دو فروند موتور ملی اوج استفاده می‌کند که تمام اجزای آن در داخل کشورمان طراحی و ساخته شده است. هواپیما‌هایی با وزن ۱۰ تن که موتور اوج بر روی آن‌ها نصب می‌شود می‌توانند تا ارتفای ۵۰ هزارپایی اوج بگیرند. این موتور با دارابودن بیش از ۱۴ هزار قطعه یکی ازپیشرفته‌ترین موتور‌های جهان است که ساخت آن ایران را در زمره ۸ کشور پیشرفته در زمینه ساخت موتور قرار می‌دهد. موتور اوج در حالت خشک (بدون پس سوز) ۳۵۰۰ پوند رانش ایجاد می‌کند.

نمایشگر بالای سر (Head Up Display)

نمایشگر‌های HUD یک صفحه نمایشگر شیشه‌ای روبروی دید خلبان است که اطلاعات حیاتی پرواز را به صورت مداوم به خلبان نشان می‌دهد. کاربرد اصلی این نمایشگر نشان دادن اطلاعات مهم به خلبان بدون تکان دادن سر  است. این امر به کیفیت کنترل هواپیما به وسیله خلبان کمک می‌کند و تصمیم گیری و واکنش خلبان به موقعیت‌های مختلف را بهبود می‌بخشد. اطلاعات نشان داده شده در این نمایشگر ارتفاع هواپیما، سرعت پرواز، اطلاعات ناوبری، اطلاعات تسلیحات و بسیاری از دیگر اطلاعات است. این اطلاعات به وسیله CRT، که در زیر شیشه HUD کار گذاشته شده است، از پایین به بالا روی شیشه HUD نمایش پیدا می‌کند.

شیشه‌ به کار رفته در ساخت HUD هیچ تراشه الکترونیکی ندارد و فقط یک شیشه عادی است. در مانیتور HUD اطلاعات بسیار زیادی در یک فضای کمی به صورت کاملا منظم چیده شده است.

کامپیوتر بالستیک سلاح

جنگنده بومی کوثر از یک کامپیوتر بالستیک سلاح استفاده می‌کند که در محاسبه موقعیت یابی هدف، نقش مهمی دارد. این جنگنده با استفاده از سامانه کنترل آتش دقیق یا کامپیوتر بالستیک سلاح می‌تواند هدف‌های مورد نظر را با دقت بیشتری تخریب کند. سیستم کامپیوتر بالستیک با استفاده از اطلاعات شرایط جوی و محیطی، و کیفیت سیستم تسلیحات هواپیما، اصلاحاتی در سیستم نشانه گیری جنگنده اعمال می‌کند و موقعیت هدف را با دقت بیشتری محاسبه می‌کند.

تسلیحات

جنگنده بومی کوثر می‎‌تواند از انواع موشک‌های هوا به هوا، سلاح هوا به سطح و مسلسل ۲۰ میلی متری استفاده کند. البته این جنگنده قادر است تا علاوه بر تجهیزات ذکر شده از بمب‌های هدایت لیزری و نوری نیز استفاده کند تا عملیات‌های مهم را به خوبی انجام دهد.  

جنگنده بومی کوثر قادر است تا انواع راکت‌های هایدرا یا مشابه ایرانی آن، ۱۲ بمب ۲۵۰ کیلویی یا ۵ بمب ۴۵۰ کیلویی و یا ۲ بمب ۹۰۰ کیلوگرمی را با خود حمل کند. البته ۴ فروند موشک هوا به هوای فاطر نیز بر روی این جنگنده نصب می‌شود. در مجموع ۷ جایگاه حمل مهمات در مجموع به وزن ۳ تن و ۲۰۰ کیلوگرم در این جنگنده وجود دارد.

سیستم رادار و مسیریابی

متخصصان سازمان صنایع هوایی نیرو‌های مسلح با دانش بومی خود یک رادار بومی با تکنولوژی نوین RWR را طراحی کرده و ساختند تا به عنوان یکی از زیرسامانه‌های جنگنده کوثر عمل کند. نحوه عملکرد این رادار نیز به این صورت است که که امواج ساطع شده از سیستم‌های راداری دیگر را تشخیص می‌دهد. در صورتیکه هواپیمای دشمن جنگنده کوثر را تعقیب و یا موشک‌های خود را بر روی آن قفل کند، این سیستم می‌تواند زیر نظر بودن را به خلبان اعلام کند.

رادار IFF  دیگر فناوری جدید به کار رفته در این جنگنده است که کارکرد اصلی آن برای تشخیص دوست از دشمن است. این رادار به پایگاه نظامی خود و برج کنترل اجازه می‌دهد تا جنگنده خودی را به عنوان دوست شناسایی کند تا بتواند در منطقه خودی پرواز کند.  بر خلاف اسم این وسیله، این رادار فقط قابلیت تشخیص دوست را دارد و در تشخیص دشمن نقشی ندارد.

قابلیت پرتاب چف فلر

یکی از ملزومات جنگنده های حاضر در صحنه نبرد دارابودن تجهیزات و تسلیحات دفاع از خود است. یعنی باید علاوه بر موشک های تهاجمی از سامانه هایی تحت عنوان چف فلر نیز برخوردار باشند. چف فلرها یکی از سامانه‌هایی هستند که مکانیزم عمل آن‌ها بدین صورت است که از ترکیب پودر فلزات آلومینیوم و روی ماده‌ای حاصل می‌شود و در هنگام لزوم به صورت قطعات کوچک فیبری اطراف جنگنده‌ها را احاطه می‌کند تا با بازتاب امواج راداری از گزند آسیب در امان بماند.

صندلی پرّان

صندلی پران یا اجکت یکی از تجهیزات مهم در تامین ایمنی خلبانان است، چرا که خلبان باید در صورت آسیب دیدن هواپیما سریعا از آن خارج شده تا زنده بماند. در این جنگنده صندلی پران سریر استفاده شده که تکنولوژی ساخت آن کاملا بومی شده است.

چرا ساخت جنگنده کوثر مهم است؟

مهم ترین مزیت پروژه ساخت جنگنده بومی کوثر را می توان حضور شرکت های دانش بنیان و دانشگاه های صنعتی کشور در آن دانست. در این پروژه ۱۰ دانشگاه کشور به همراه ۷۲ شرکت پیمانکار، ۴۴ شرکت تامین کننده و ۶۳ شرکت دانش بنیان همکاری داشتند. البته این پروژه در حوزه اشتغالزایی نیز بسیار اهمیت دارد چراکه این پروژه برای ۴ هزار نفر اشتغال زایی ایجاد کرده است./باشگاه خبرنگاران