پایان رهبری بلامنازع نتانیاهو در سرزمین های اشغالی

به گزارش « راهبرد معاصر»؛ در طی دو سال گذشته، تاکنون چهار انتخابات در اسرائیل برگزارشده و ناکامی رهبران احزاب برای تشکیل ائتلافی پایدار باعث بن‌بست سیاسی در اسرائیل شده است. پس از آخرین انتخابات در ماه مارس، « بنیامین نتانیاهو» نخست‌وزیر کنونی مسئول تشکیل دولت شد؛ اما وی نتوانست در مهلت 28 روزه برای ائتلاف با بقیه احزاب به توافق برسد.

« یائیر لاپید» رقیب اصلی بنیامین نتانیاهو در روز چهارشنبه 12 خرداد رسماً اعلام کرد که با متحدان سیاسی خود (نفتالی بنت – منصور عباس) برای تشکیل دولت به توافق‌هایی رسیده است. بر اساس توافق پیشنهادی، نفتالی بنت، سیاستمدار راست افراطی و رهبر حزب یمینا، به مدت دو سال نخست‌وزیر می‌شود و سپس قدرت را به یائیر لاپید تحویل می دهد. ائتلافی که برای تشکیل دولت جدید برپاشده، غیر از حزب «یش آتید»، شامل حزب میانه «کارگر» به رهبری خانم مراو میخائلی، حزب میانه «آبی- سفید» به رهبری ژنرال بنی گانتز، حزب چپگرای «مرتس» به رهبری نیسان هوروویتز، سه حزب افراطی راستگرا و نیز یک حزب عرب‌های اسرائیل است. چنین اتحادی از احزاب که آرمان‌های متضاد دارند، در عمر دولت‌های اسرائیل، کم‌سابقه است.

نتانیاهو در واکنش به این ائتلاف عجیب‌وغریب؛ نفتالی بنت را « کلاه‌بردار قرن» توصیف کرد و گفت: « اگر رأی‌دهندگان به بنت می‌دانستند که وی در یک دولت چپ شریک خواهد شد؛ وی را انتخاب نمی‌کردند. وی می‌خواهد به هر قیمتی که شده ، نخست‌وزیر شود.» وی در ادامه رفتار وی را خیانت به جناح راست اسرائیل دانست و از سیاستمداران ناسیونالیست به گفت‌وگوهای ائتلاف پیوسته‌اند خواست تا از تشکیل دولت چپ‌گرا اجتناب کنند.

تعمیق شکاف و اختلافات داخلی

« جاناتان کوک» روزنامه‌نگار بریتانیایی سایت خبری « میدل ایست ای» در تحلیلی به‌عنوان « دولت جدید اسرائیل، شکاف‌ها را به‌جای بهبود، عمیق‌تر خواهد کرد» می‌نویسد: « بنیامین نتانیاهو در طی چند روز آینده مصرانه تلاش خواهد کرد تا راهی برای از هم پاشیدن این ائتلاف پیدا کند. اما اگر در این راه وی شکست بخورد، این نخستین دولت اسرائیل است که یکی از اعضای آن، حزب «فهرست یکپارچه عربی» به رهبری منصور عباس می‌باشد. تنها دلیل پایداری این ائتلاف موقت، خصومت تمامی طرفین نسبت به بنیامین نتانیاهو می‌باشد و این خصومت و دشمنی نسبت به مواضع سیاسی وی نیست؛ بلکه به شخص و عملکرد فساد وی برمی‌گردد که در طی دوازده سال گذشته بر نظام سیاسی اسرائیل اعمال کرده است.»

وی در ادامه می‌نویسد: « محتمل‌ترین سناریو طی ماه‌های آینده این است که بنیامین نتانیاهو و نفتالی بنت در یک رقابت شدید برای انتخابات شرکت کنند. نتانیاهو در طی این بازه زمانی سعی خواهند کرد با تحریک علیه منصور عباس و اقلیت فلسطینی‌های ساکن در اسرائیل، در سریع‌ترین زمان ممکن زمینه فروپاشی ائتلاف را فراهم سازد. در نقطه مقابل، نفتالی بنت سعی خواهد کرد تا حزب لیکود را تحت‌فشار قرار دهد تا راه خود را از مسیر نتانیاهو جدا کند و به دولت راست‌گرای بزرگ موسوم به « دولت تغییر» بپیوندد.»

برکناری نتانیاهو و تأثیر آن بر روابط ایالات‌متحده و اسرائیل

جوردانا میلر تحلیلگر سایت « ان.بی.سی نیوز» در تحلیلی به‌عنوان « در صورت برکناری نتانیاهو؛ روابط ایالات‌متحده و اسرائیل به چه مسیری حرکت می‌کند؟» می‌نویسد: « برکناری بنیامین نتانیاهو و شکل‌گیری دولت جدید نفتالی بنت ممکن است تغییراتی در داخل اسرائیل ایجاد کند؛ اما به نظر نمی‌رسد که روابط ایالات‌متحده و اسرائیل به طرز چشم‌گیری تغییر کند. ایالات‌متحده بار دیگر در طی جریان درگیری یازده ‌روزه اخیر با حماس در نوار غزه، بر تعهد محکم خود نسبت به امنیت اسرائیل تأکید کرد و حتی در میان‌فشارهای فزاینده جامعه بین‌المللی و جناح لیبرال داخلی حزب دموکرات، دولت بایدن همچنان به‌صورت محکم از اسرائیل حمایت و پشتیبانی نمود. حالی که کاخ سفید و وزارت خارجه ،تحولات سیاسی در اورشلیم را زیر نظر دارند, این امر نشان می‌دهد که روابط همکاری جویانه امریکا با اسرائیل در دوران پس از نتانیاهو همچنان قوی خواهد ماند.»

توماس فریدمن ستون نویس روزنامه نیویورک‌تایمز در تحلیلی به‌عنوان « بی بی مشابه ترامپ و دولت ائتلافی تغییر همانند بایدن است» می‌نویسد: « بنیامین نتانیاهو مشابه ترامپ برای پیروزی در انتخابات به تقویت مکتب قوی شخصیتی تمرکز کرده است و سعی می‌کند با ایجاد دوگانگی ضعیف – قوی، یهودیان – اعراب، چپ – راست، مذهبی – سکولار و میهن‌پرست – خیانت‌کار به اهداف انتخاباتی خود دست یابد. نتانیاهو مشابه ترامپ در طی دوازده سال حضورش در منصب نخست‌وزیری از تضعیف نهادهای دموکراتیک، مطبوعات و حاکمیت قانون بسیار خوشحال بود و درعین‌حال آینده‌اش با تحقیقات بر سر رشوه‌خواری، کلاه‌برداری و نقض اعتماد گره‌خورده است. بی بی مشابه ترامپ در تلاش است تا جامعه اسرائیل را به سمت جنگ داخلی ببرد تا قدرت را به دست بگیرد. به همین دلیل است که اسرائیل در یک‌لحظه حساس قرار دارد و فرایند تشکیل دولت پس از نتانیاهو بسیار دور است. از بسیاری جهات، ائتلاف نامحتمل که در اسرائیل گرد هم آمده تا تلاش کند بی‌بی را از کار برکنار کند، معادل بایدنیسم در اسرائیل است - جنبشی از مردمی که باور دارند جامعه باید تاروپود سیاسی خود را ترمیم کند، از لبه پرتگاه دور شود و احترام نهادها و یکدیگر را احیا کند. نسخه اسرائیلی بایدنیسم را باید «لاپیدیم» نامید.»

هیئت تحریریه واشنگتن‌پست در تحلیلی به‌عنوان « اسرائیل سرانجام ممکن است یک دولت جدید و یک دوره تازه‌ای با بایدن شروع کند» می‌نویسد: « این اتحاد عجیب و ناهمگون محصول اقدامات بنیامین نتانیاهو است که در طی دو سال گذشته اسرائیل را چهار بار به‌پای صندوق‌های رأی کشاند تا در مقام خود باقی بمانند. آخرین انتخاباتی که در ماه مارس برگزار شد، جنبش لیکود آقای نتانیاهو بیشترین کرسی را به دست آورد؛ اما پنج حزب به رهبری سیاست‌مداران که قبلاً در دولت‌های آقای نتانیاهو خدمت کرده‌اند - ازجمله سه نفر که قبلاً از مشاوران ارشد بودند - از حمایت مجدد امتناع ورزیدند. در عوض آن‌ها به احزاب مرکز پیوستند و او را ترک کردند تا محاکمه جنایی در حال انجام خود را به پایان برساند. البته این تغییر قابل‌توجه رویدادها لزوماً به معنای پایان کار آقای بنیامین نتانیاهو نیست؛ اما مطمئنا دولت جدید می‌تواند برخی از خسارت‌هایی را که به جوامع یهودی و عربی در داخل اسرائیل واردشده و در طول جنگ در غزه به خشونت کشیده شد جبران کند. همچنین می‌تواند برخی از آسیب‌هایی را که آقای نتانیاهو به نهادهای دموکراتیک اسرائیل وارد آورده ، جبران کند.

آیا دوران پادشاهی بنیامین نتانیاهو به سررسیده است؟

جو سومرلاد در سایت « ایندپندنت» در تحلیلی به‌عنوان « بنیامین نتانیاهو: آیا دوران پادشاهی بی‌بی به سررسیده است؟» می‌نویسد: « مردی که به او لقب پادشاه بی‌بی و آقای اسرائیل داده‌شده، سه دهه است که بر سیاست اسرائیل تسلط دارد، همچنان به پایان قدرت نرسیده است. وی و حامیانش در طی روزهای آینده، عملیات فشار را علیه متحدان سابق خود یعنی نفتالی بنت تشدید خواهد کرد. اما اکنون‌که بنیامین نتانیاهو حامی مانند دونالد ترامپ ندارد و به اتهام فساد گرفتارشده و در حال حاضر با بنی گاتز وزیر دفاع خود رقابت می‌کند، با چالش بزرگی روبرو شده است و اکنون بالاخره می‌توانیم بگوییم که تاج‌وتخت پادشاهی بی‌بی رو به پایان رسیدن است.»

بهره سخن

تشکیل دولت ائتلافی جدید هیچ تغییر و تحول اساسی در سیاست اسرائیل ایجاد نمی‌کند؛ به‌خصوص که نمایندگان راست، چپ، لیبرال و عرب مجبور به حمایت از دولت هستند. البته بسیاری از تحلیلگران بر این باورند که ائتلاف دوام زیادی نخواهد داشت. پایان نخست‌وزیری نتانیاهو به این معنا است که وی دیگر قادر به اعمال‌نفوذ و تغییرات قوانین قضائی اسرائیل نیست؛ با توجه به پرونده فساد اقتصادی او و خانواده‌اش، احتمالاً شاهد محاکمه و پایان عمر سیاسی نتانیاهو خواهیم بود.

منابع

1. https://www.middleeasteye.net/opinion/israel-government-new-deepen-rifts-not-heal
2. https://abcnews.go.com/Politics/netanyahu-ousted-us-israeli-relations/story?id=78065081
3. https://www.nytimes.com/2021/06/03/opinion/israel-prime-minister-netanyahu.html
4. https://www.washingtonpost.com/opinions/global-opinions/israel-may-finally-get-a-new-government--and-a-fresh-start-with-biden/2021/06/03/d10ff146-c476-11eb-8c18-fd53a628b992_story.html
5. https://www.independent.co.uk/news/world/middle-east/benjamin-netanyahu-israel-prime-minister-b1859675.html