به گزارش راهبرد معاصر؛ انتخابات ریاست‌جمهوری و پارلمانی ترکیه سرانجام صبح امروز (۲۴ اردیبهشت) آغاز شد و در شرایطی که فضای داخلی این کشور شاهد دو قطبی بی سابقه است، در خارج از ترکیه نیز بسیاری از کشورها چشم به نتیجه این انتخابات دوخته‌اند.
تحولات داخلی ترکیه به دلیل جایگاه ژئوپلتیکی و به عنوان رابطه میان آسیا و اروپا و همسایگی آبی با روسیه و همچنین عضویت در ناتو، همواره مورد توجه کشورهای منطقه و فرامنطقه‌ای بوده است، به خصوص اکنون که هر دو جناح انتخابات به شکل واضح نوع سیاست خود را در قبال روسیه و غرب آشکار کرده‌اند؛ اردوغان حامی روابط گرم با روسیه است و قلیچدار اوغلو نیز بارها گفته است که رابطه ترکیه با غرب را بهبود بخشیده و به اردوگاه غرب تمایل دارد.
در این راستا وبگاه روزنامه نیویورک تایمز در گزارشی به قلم «استفان ارلانگر» و «آناتولی کرمانف» نوشت که پایتخت‌های کشورهای غربی با حساسیت بالایی روند انتخابات در ترکیه را زیر نظر دارند و اینکه شکست اردوغان باعث آرامش غرب و نگرانی در مسکو خواهد شد.
بنابر این گزارش، رهبران اروپایی از مواجهه با ترکیه به عنوان کشوری که دردسری ایجاد نمی کند خوشحال خواهند شد، هر چند در این صورت ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور روسیه نیز یک شریک مهم دیپلماتیک و اقتصادی خود را از دست خواهد داد.
به عقیده نویسندگان این گزارش، پایتخت‌های غربی و ناتو و کرملین انتخابات امروز ترکیه را با حساسیت بالایی زیر نظر دارند، چرا که بر مبنای نتایج این انتخابات مشخص می‌شود که ترکیه قصد دارد در روابط پچیده و پرتنش میان مسکو و غرب چه نقشی ایفا کند.
طبق این گزارش، دیپلمات‌های غربی در ترکیه، امیدوارند که اردوغان شکست بخورد و تمامی تمرکز خود را بر این احتمال سوق داده‌اند؛ هرچند در حوزه رسمی، مقامات غربی تا کنون هیچ سخنی در تأیید یا مخالفت با هیچ یک از نامزدهای انتخابات ترکیه به زبان نیاورده‌اند تا خود را از اتهام دخالت در امور داخلی این کشور دور نگه دارند.
در این راستا «کارل بیلت» وزیر خارجه اسبق سوئد به نیویورک تایمز گفت: «همه ما خواهان ترکیه‌ای بدون دردسر هستیم» ترکیه‌ای که عضو استراتژیک ناتو و شریکی پردردسر برای اتحادیه اروپا محسوب می شود و تلاش‌هایش برای عضویت در این اتحادیه همچنان به در بسته خورده است.
نتایج انتخابات، تأثیر قابل توجهی در سیاست‌های ترکیه خواهد داشت، در سایه حکمرانی اردوغان، این کشور به یک شریک تجاری برای بسیاری از کشورها تبدیل شد و همچنین میانجی گری دیپلماتیک ترکیه به خصوص با حمله روسیه به اوکراین جایگاه ویژه‌ای پیدا کرد. طی ۲۰ سال گذشته اردوغان سیاست خارجی خود را بر پایه عدم جانبداری از هم پیمانان سنتی ترکیه (غرب) و گشایش در قبال روسیه استوار کرد که باعث اهمیت یافتن جایگاه این کشور در عرصه روابط بین‌الملل شد.
در ادامه گزارش نیویورک تایمز آمده است که اردوغان با امتناع از اعمال تحریم‌های غرب علیه مسکو، به تضعیف تلاش‌های غرب برای منزوی کردن کرملین کمک کرد. در همین حال، اقتصاد در حال تحول ترکیه به نفت روسیه متکی است.
از سوی دیگر اردوغان با ممانعت از پیوستن سوئد به ناتو، متحدانش را خشمگین کرده است، این دلخوری تا جایی پیش رفته است که تعدادی از اعضای کنگره خواستار اخراج ترکیه از ناتو شده‌اند. آنکارا در این راستا تاکید دارد که استکهلم تعدادی از پناهجویان کرد به ویژه حزب کارگران کردستان (پ‌ک‌ک) را تحویل دهد.
علاوه بر این، ترکیه از آنچه ایالات متحده آمریکا و اتحادیه اروپا به عنوان ارزش‌ها، هنجارها، حاکمیت قانون و آزادی مطبوعات تلقی می‌کنند، فاصله گرفته است. با این حال ترکیه در هر شرایطی برای غرب از اهمیت بالایی برخوردار است. در این خصوص «کایا کالاس»، نخست وزیر استونی در مصاحبه‌ای گفت: «ناتو و اتحادیه اروپا رویکرد متفاوتی به انتخابات دارند این ائتلاف دفاعی است و ترکیه یکی از متحدانی است که برای کمک به ناتو در بخش‌های مهم جهان توانایی نظامی دارد و بنابراین، در رابطه با ناتو صرف نظر از اینکه چه کسی در انتخابات پیروز می‌شود، تغییری صورت نخواهد گرفت».
اردوغان نه تنها از پیوستن به کشورهای غربی، تحریم روسیه و گشایش منطقه‌ای برای گاز و نفت روسیه امتناع کرد، بلکه به منبعی برای تأمین کالاهای اساسی روسیه و رابط این کشور با اقتصادی جهانی تبدیل شده است. در این راستا به نظر می‌رسد که کرملین، نوع کنش اردوغان و ادبیات ملی‌گرای او را عاملی برای اختلال در عملکرد ناتو می‌داند. از سوی دیگر ترکیه نیز از تعامل اقتصادی با روسیه در این شرایط سود بالایی کسب می‌کند، از نفت و گاز ارزان تا سرمایه‌گذاری روسیه و ورود گردشگران روس که همه این‌ها از زمان آغاز جنگ اوکراین افزایش یافته است.
این روابط گرم اما به مذاق طرف مقابل یعنی ،کمال قلیچدار اوغلو/ خوش نیامده است، او روز جمعه در صفحه توئیتر خود روسیه را به تلاش برای دخالت و تأثیرگذاری در انتخابات ترکیه متهم کرد و نوشت: «دوستان عزیز روسی شما پشت مونتاژها، توطئه‌ها، مطالب جعلی و نوارهایی هستید که دیروز در این کشور (ترکیه) افشا شد. اگر میخواهید که بعد از ۱۵ می به دوستیمان ادامه دهیم، دست از سر حکومت ترکیه بردارید، ما همچنان خواستار همکاری و دوستی هستیم». البته قلیچدار اوغلو گفته است که در صورت پیروزی روابط تجاری با روسیه را حفظ خواهد کرد.
بنابراین واضح است که ترکیه در شرایط حساسی در ارتباط با غرب و روسیه به سر می‌برد، به اهمیت این موضوع نامزدهای انتخابات ترکیه نیز به خوبی واقف هستند، تا جایی که دیدار «جفری فلیک» سفیر آمریکا در آنکارا با قلیچدر اوغلو در ماه گذشته به شدت اردوغان را عصبانی کرد و رئیس‌جمهور ترکیه گفته بود که درخواست دیدار سفیر آمریکا را نپذیرفته است.
هرچند باید گفت که برخی از مواضع در این باره جنبه تبلیغاتی دارد، به طوریکه اردوغان شب گذشته در آخرین تجمع انتخاباتی خود گفت که رقبای او برای سرنگونی‌اش با آمریکا همکاری می‌کنند، او گفت: «بایدن دستور سرنگونی اردوغان را داد، من این را می‌دانم. همه مردم این را می‌دانند».
در پایان باید تأکید کرد که نیاز غرب به اتحاد سیاسی با ترکیه در مناطق مهم جهان، تلاش برای استفاده از ظرفیت‌های اقتصادی آن به جای چین و همچنین دورکردن آنکارا از محور مسکو-تهران مهم‌ترین دلایل غرب برای تغییر دولت در این کشور به شمار می‌رود./فارس