به گزارش راهبرد معاصر؛ با وجود گذشت حدود یک سال و نیم از خروج یک طرفه ایالات متحده آمریکا از برجام در تاریخ 18 اردیبهشت 1397و راهبرد «فشار حداکثری علیه ایران» در حالی که کوچکترین نشانه ای مبنی بر نقض برجام توسط جمهوری اسلامی ایران وجود ندارد، اروپایی ها به عنوان یکی از طرف های اصلی معاهده مذکور تا کنون موضع شفافی در قبال آن اتخاذ نکرده و همچنان به وعده های توخالی خود ادامه می دهند؛ وعده هایی که به نظر می رسد صرفا با هدف حفظ ایران در برجام و عمل به تعهداتش صورت می پذیرد. معاهده ای که نه تنها امتیازی برای ایران ندارشته، بلکه هر روز جنبه جدید از آن آشکار می گردد.
پس از خروج آمریکا از توافق بین الملی هسته ای، سران سه عضو اروپایی برجام شامل فرانسه، آلمان و انگلیس در بیانیه‌ای مشترک، بیان کردند که با افزایش احتمال اعلام نقض توافقنامه از سوی آمریکا، توسط شورای امنیت، قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل متحد مبنی بر تأیید این توافقنامه هسته‌ای همچنان به عنوان «چارچوب قانونی بین‌المللی برای حل اختلاف» باقی خواهد ماند. آنها همچنین ضمن ابراز تاسف از خروج ترامپ، وعده دادند که او را متقاعد به بازگشت می کنند؛ بازگشتی که هرگز اتفاق نیفتاد اما به کارتی برای بازی توسط اروپایی ها به منظور نگه داشتن ایران در برجام تبدیل شد.
در یک سال و نیم گذشته ایالات متحده آمریکا اقدامات ضد ایرانی فراوانی انجام داد که از آن میان می توان به تشدید تحریم های نفتی و بانکی، قرار دادن نام سپاه پاسداران در لیست گروه های تروریستی، تحریم افراد و شرکت های مختلف به بهانه های واهی، تحریم رهبری و وزیر امور خارجه و ... اشاره نمود.
در مقابل، اروپایی ها برای متقاعد کردن ایران به ماندن در برجام وعده ایجاد یک کانال مالی به منظور تسهیل انتقال پول به ایران را داده بودند که آن هم تا کنون بلاتکلیف مانده است. البته بعد از آن قضیه اروپایی ها در فراری رو به جلو خواسته های جدیدی در خصوص توسعه برنامه موشکی ایران و حضور منطقه ای ارائه کردند. آنها همچنین در بیانیه ای از ایران خواستند تا دستورات FATF از جمله تصویب لوایح پالرمو و CFT را در اسرع وقت انجام دهد.
در ادامه نیز امانوئل ماکرون –رییس جمهور فرانسه- تلاش هایی در ظاهر برای حفظ برجام و نزدیک کردن مسئولین دو کشور ایران و آمریکا انجام داد، سخنان او در یک مصاحبه با شبکه خبری «فرانس 24» نیت واقعی وی را آشکار ساخت. رییس جمهور فرانس در آن مصاحبه گفته بود که چهار راهبرد در قبال ایران دنبال می کند: حفظ توافق هسته‌ای، توان مدیریت فعالیت هسته‌ای ایران پس از سال ۲۰۲۵، کنترل فعالیت موشک‌های بالستیکی ایران و توان مقابله با نفوذ ایران در منطقه. راهبردهایی که به خوبی گویای همکاری مشترک اروپایی ها با آمریکاست.
از همین رو و با توجه به بدعهدی اروپایی ها در پایبندی به وعده هایشان، شورای عالی امنیت ملی ایران در روز ۱۸ اردیبهشت سال جاری در بیانیه ای اعلام کرد «در صورتی که طرف های دیگر توافق هسته ای ظرف ۶۰ روز به تعهدات خود در زمینه‌های نفتی و بانکی عمل نکنند ایران طبق مفاد برجام، از تعهدات خود ذیل این توافق خواهد کاست». پس از بیانیه مذکور و در زمان های اعلام شده گام های ایران برای کاهش تعهدات برجامی صورت گرفت. گام اول کاهش تعهدات عبارت بود از «عبور از سقف ۳۰۰ کیلوگرمی ذخایر اورانیوم غنی‌شده ۳.۶۷ درصد، عدم فروش آب سنگین و مازاد اورانیوم غنی‌شده». گام دوم شامل «افزایش سطح غنی‌سازی از ۳.۶۷ درصد» و گام سوم ایران در برگیرنده «لغو محدودیت‌ها روی فعالیت‌های تحقیق و توسعه از جمله توسعه و راه‌اندازی نسل جدید سانتریفیوژها در تاسیسات غنی‌سازی اورانیوم بود».
با توجه به بی عملی کشورهای اروپایی در عمل به تعهداتشان، جمهوری اسلامی در روز چهارشنبه مورخ 14 آبان سال جاری، گام چهارم کاهش تعهدات برجامی را نیز کلید زد که بر طبق آن تزریق گاز به سانتریفیوژهای نصب‌شده در تأسیسات زیرزمینی فردو آغاز شد. نکته قابل تامل در این خصوص این است که اروپایی ها به جای پاسخ به اینکه چرا تا کنون گام موثری برای احیای برجام صورت نداده اند، واکنش های غیرقابل قبولی در ارتباط با گام چهارم ایران ابراز داشته و به مخالفت با آن پرداختند.
جمع بندی
به نظر می رسد که اروپایی ها نه تنها تمایلی به کمک به ایران ندارند، حتی در تقسیم کاری مشترک با ایالات متحده آمریکا به دنبال امتیازگیری بیشتر از ایران و تضعیف قدرت کشور هستند. شواهد امر حکایت از آن دارد که نه تنها نمی توان به وعده های اروپا دلخوش بود، بلکه باید با عزم راسخ اقدامات در راستای کاهش تعهدات برجامی ادامه یافته و برنامه ریزی جدیدی برای مدیریت امورات کشور در دستور کار قرار داد. اقداماتی که رهبری نیز در سخنرانی خود به مناسبت سالگرد تسخیر لانه جاسوسی بدان اشاره نمودند. «باید همچنان که مدتی بیهوده منتظر برجام ماندیم، حالا در انتظار اقدامات اروپایی‌ها یا مسائل دیگر معطل بمانیم بلکه باید به داخل دل ببندیم و همه‌ی توان را برای رونق تولید به کار گیریم».