7 نکته درباره آتش بس دو ماهه یمن

به گزارش راهبرد معاصر؛ «هانس گروندبرگ» فرستاده ویژه سازمان ملل در یمن از توافق صنعاء با دولت مستعفی و ائتلاف متجاوز بر سر توقف همه عملیات‌های نظامی(هوایی، زمینی، دریایی در داخل یمن و عملیات‌های برون مرزی)و کاهش محاصره علیه یمن خبر داد. وی افزود دو طرف درباره ورود کشتی‌های سوخت به بنادر الحدیده و پروازهای تجاری به و از فرودگاه صنعاء به مقاصدی معین در منطقه توافق کردند. گروندبرگ در ادامه گفت با موافقت دو طرف امکان تمدید مهلت دو ماه آتش بس وجود دارد.

تحلیل و ارزیابی

1- نکته ابتدایی اینکه این اتفاق، نتیجه و دستاورد عملیات‌های موفقیت‌آمیز میدانی انصارالله در عرصه تهاجمی است. در واقع دولت نجات ملی در طول روزها و هفته‌های گذشته با طراحی عملیات‌های شکستن محاصره توانست خواسته‌های خود مبنی بر لغو محاصره در عرصه دریایی، زمینی و هوایی را بر متجاوزان تحمیل کند. بدان معنا که علاوه بر شدت تخریب میدانی عملیات‌های مذکور، هشدار به انجام چند باره آنها در صورت عدم قبول شرایط صنعاء از سوی متجاوزان و شکنندگی و ضعف متجاوزان در مهار صنعاء آنها را مجاب به پذیرش این توافق ولو محدود کرده است.

2- اعلام و انجام این توافق ذیل ابتکارات فرستاده ویژه سازمان ملل متحد به معنای آن خواهد بود که سعودی و همراهان وی در قالب ائتلاف، در شرایط فعلی چاره‌ای جزء پذیرش آن نداشته‌اند. به بیان روشن‌تر، طرح، پیشنهاد و اجرایی شدن این توافق از سوی فرستاده ویژه سازمان ملل در امور یمن، برای سعودی و متجاوزان تنها گزینه موجود جهت فرار از شرایط موجود در عرصه میدانی بوده است.

3- با این حال از جمله پرسش‌های مطرح شده در این‌باره به دلیل تجارب و سوابق قبلی متجاوزان در عدم پایبندی به توافقات در سنوات پیشین، میزان پایدارای این توافق و پایبندی به تعهدات از سوی متجاوزان می‌باشد. واقعیت امر این است که اگر چه شرایط امروز صنعاء با سال‌های گذشته متفاوت می‌باشد و عمدتاً در عرصه‌های میدانی موقعیت برتر را دارد اما با این وجود نمی‌توان به طرف مقابل اعتماد کرد و توافق مذکور را مبنایی برای رها کردن میدان قلمداد کرد. به واقع صنعاء می‌باید ضمن رعایت چارچوب‌ها در این توافق، آمادگی خود را جهت مقابله و یا تلافی هرگونه بدعهدی از سوی طرف مقابل را حفظ کند.

4- بنا بر گفته گروندبرگ امکان تمدید مهلت دو ماهه آتش بس وجود دارد. با این حال باید خاطر نشان کرد که تمدید مهلت دو ماهه آتش بس، بستگی به عوامل متعددی چون تعهد به انجام شروط مذکور، پایبندی به اصل توافق و فعالیت میدانی متجاوزان و وابستگان یمنی آنها یعنی دولت مستعفی هادی در مناطق مورد منازعه دارد. به بیان جامع‌تر اگر همه شروط ولو محدود این توافق به درستی و با رعایت تمام موارد اجرا شود، مجاری سیاسی – گفتگو و دیپلماسی برای انجام توافقات بعدی در این باره نیز باز خواهد شد. در حقیقت این توافق در صورت متعهد بودن متجاوزان به تعهداتشان، می‌تواند مقدمه و پیش‌زمینه‌های لازم شکل‌گیری مذاکرات وسیع‌تر در آینده را فراهم سازد.

5- باید خاطر نشان کرد که شکوفایی نظامی صنعاء و پیشرفت چشمگیر آنها در عرصه مذکور که عامل اصلی در تحمیل شرایط موجود به متجاوزان بوده است باید بیش از پیش مورد توجه مسئولان و تصمیم گیرندگان در صنعاء باشد. در واقع همانطور که سعودی و متجاوزان از اهرم تداوم فشارهای اقتصادی و تحریم به عنوان تنها کارت بازی خود برای فشار بر صنعاء استفاده می‌کنند، صنعاء نیز باید از اهرم مذکور برای فشار به متجاوزان جهت انجام مذاکرات بعدی استفاده بهینه را ببرد.

6- دولت مستعفی هادی یکی از طرف‌های موجود در توافق است که می‌توان از آن به عنوان مکانیسم سعودی برای عدم تعهد به مفاد توافق نام برد. به واقع به نظر می‌رسد سعودی با وارد کردن نام دولت مستعفی به عنوان طرف یمنی در این توافق درصدد است تا در صورت پیش نرفتن شرایط مطابق آنچه مطلوب نظرش است از ابزار دولت مستعفی برای نقض توافق استفاده کند. این مسئله احتمالا مورد وقوف دولت مستعفی می‌باشد و روسای آن به درستی می‌دانند که ممکن است قربانی باشند اما با این وجود حضور پررنگ در عرصه سیاسی برای دولت مستعفی هادی که در عرصه میدانی در شرایط بدی قرار دارد می‌تواند دولت مستعفی را به آینده امیدوارتر کند.

7- نکته پایانی اینکه، این توافق برای صنعاء در عرصه سیاسی وابسته به دستاوردهای میدانی آنها در انجام عملیات های موفق در حوزه نبرد میدانی است. در حقیقت رابطه معکوس مواضع صنعاء و متجاوزان در شرایط فعلی، بسترها و زمینه‌های شکل‌گیری و پذیرش این توافق را از سوی متجاوزان فراهم کرده است. از این رو برای صنعاء، ضمن پایبندی به توافقات، حفظ موقعیت برتر میدانی و ارتقاء توانمندی‌های نظامی جهت تحمیل شرایط سیاسی به متجاوزان برای انجام گفتگوهای بعدی از ضروریات خواهد بود.