سدسازی ترکیه روی دجله و فرات علت گردوغبار منطقه
به گزارش راهبرد معاصر مشاور رئیس سازمان حفاظت محیط زیست و دبیر ستاد ملی سیاستگذاری و هماهنگی مقابله با پدیده گردوغبار گفت: مدیریت نامناسب ترکیه بر روی منابع آبی بالادست و احداث سد موجب تشدید پدیده گرد و غبار در منطقه و پایین دست رودخانه‌های دجله و فرات به ویژه در کاربری‌های اراضی کشاورزی و تالاب‌ها شده است.
علی‌محمد طهماسبی بیرگانی افزود: در برخی رسانه‌های خبری به نقل از بنده اخباری منتشر شده که ترکیه منشأ گرد و غبار برای ایران نیست که موضع‌گیری‌های زیادی را نیز به دنبال داشته است، بله هنوز هم می‌گویم که کشور ترکیه و پهنه سرزمینی آن مستقیم منشأ گرد و غبار نیست اما عملکرد نادرست آن بر روی منابع آبی و احداث سد مشکل گرد و غبار در پایین دست و در کشورهای عراق و سوریه را تشدید کرده است.
وی با تاکید بر اینکه در این زمینه باید گفته‌های مراجع رسمی ملاک قرار گیرند اظهار داشت: اینکه گسیل گرد و غبار را فقط به برخاست از عراق نسبت بدهیم درست نیست بلکه عواملی مختلف در این مسأله دخیل هستند از جمله سدسازی ترکیه که بر روی این ۲ رودخانه در بالادست انجام شده است.
دبیر ستاد ملی سیاستگذاری و هماهنگی مقابله با پدیده گرد و غبار افزود: این مسأله موجب شد تا اراضی کشاورزی و تالاب‌های پایین دست به شدت تحت تاثیر کم آبی رها و خشک شده و منشا گرد و غبار باشند، بنابراین به طور قطع ترکیه به طور غیرمستقیم روی شدت و تکرار غبار خیزی و گسیل آن به سمت کشورمان تاثیر گذاشته است، اما نه اینکه خودش کشوری غبارخیز و گسیل کننده گرد و غبار به سمت کشور باشد.
طهماسبی بیرگانی ادامه داد: مطالعه ای انجام داده‌ایم که در آن مشخص شد ٢٧٠ میلیون هکتار عرصه غبارخیزی خارجی در اطراف کشور ایران و منطقه خاورمیانه وجود دارد، این مطالعه نشان داد عرصه سرزمینی ترکیه خیلی غبارخیز نیست یعنی نمی‌توانیم بگوییم که از ترکیه برای ما گرد و غبار گسیل می‌شود بلکه حرف ما این است که ترکیه با احداث سد بر روی دجله و فرات بر روی غبار خیزی عرصه‌هایی از کشورهای پایین دست تاثیر گذاشته است، در واقع این کشور موجب شده است تا ۲ کاربری کشاورزی و تالاب‌ها به کانون‌های گرد و غبار تبدیل شده و گرد و غبار ناشی از آنها به سمت کشور ما گسیل شود.
مشاور رئیس سازمان حفاظت محیط زیست تاکید کرد: یعنی عرصه سرزمینی کشور ترکیه راسا منشأ گرد و غبار نیست اما احداث سد باعث شده است که شدت غبارخیزی کشورهای عراق و سوریه افزایش یافته و بر روی کشور ما تاثیر بگذارند. بنابراین تاثیر عملکرد ترکیه بر روی غبار خیزی اراضی پایین دست غیرقابل انکار است.
وی درباره اینکه آیا سهم کاربری‌های اراضی کشاورزی و تالاب‌ها در گرد و غبار مشخص است گفت: الان عدد متقنی ندارم که چند درصد از این کاربری‌ها تحت تاثیر مدیریت نامناسب آب غبار خیز شده و غبار آنها از کشورهای سوریه و عراق بلند شده و به سمت کشور ما گسیل می‌شود اما در حال انجام مطالعه‌ای در این زمینه هستیم که سهم‌ها را مشخص کنیم.
طهماسبی بیرگانی اظهارداشت: آن موقع می‌توان گفت که سهم اراضی کشاورزی و تالاب‌ها در بروز گرد و غبار چقدر است، همچنین سهم مراتع و اراضی بدون پوشش گیاهی هم مشخص خواهد شد. در واقع این مطالعه بر روی تاثیر محیط زیستی مدیریت نامناسب منابع آب و سدهایی است که ترکیه بر روی دجله و فرات احداث کرده است. این مطالعه بر روی تمام حوضه آبخیز دجله و فرات انجام می‌شود تا تاثیر مدیریت نامناسب ترکیه بر منابع آب و کاربری های اراضی در کشورهای درگیر گرد و غبار مشخص شود.
دبیر ستاد ملی سیاستگذاری و هماهنگی مقابله با پدیده گرد و غبار تاکید کرد: در هر صورت معتقدم همچنان باید از ایجاد جنجال‌های رسانه‌ای در فضای مجازی اجتناب کرد و کار را با گفت و گو و دیپلماسی به پیش برد، به طوری که در آن، منافع تمام کشورهای منطقه مدنظر قرار گرفته و لحاظ شود. در این زمینه اعتقاد دارم دیپلماسی و گفت و گو بهترین راه حل بوده و می‌توانیم مساله را با لحاظ و رعایت منافع محیط زیستی همه کشورها و کل منطقه که منطقه‌ای شکننده از نظر اکولوژیکی است، حل کنیم./ایرنا