بحران انرژی در اروپا و فرصت طلایی فراروی ایران

به گزارش «راهبرد معاصر»؛ بوریس جانسون، نخست وزیر انگلیس در یادداشتی برای نشریه دیلی میل خطاب به مردم کشورش درباره نرخ بالای تورم و رشد سریع هزینه‌های زندگی و  بهای انرژی نوشت، ماه‌های آتی شرایط دشوار و شاید بسیار دشوار خواهد بود. قبوض انرژی اشک چشم انگلیسی ها را درمی‌آورد. در عین حال نشریه انگلیسی ایندیپندنت گزارشی با تیتر «انگلیس، زمستانی تاریک پیش‌رو دارد» منتشر کرد. این در حالی است که طبق تصمیم جدید نهاد دولتی انگلیس در زمینه تعیین سقف قیمت انرژی، خانوارهای انگلیسی باید از ماه اکتبر ۸۰ درصد هزینه بیشتری برای گاز و برق مصرفی خود پرداخت کنند.

بحران انرژی در سایر نقاط اروپا نیز دست کمی از انگلیس ندارد؛ فرانس۲۴ در گزارشی نوشت، قیمت هر مگاوات ساعت برق در قرارداد سال پیش‌رو در آلمان به ۹۹۵ یورو و در فرانسه به یک هزار و 100 یورو رسید، یعنی افزایش بیش از ۱۰ برابری نسبت به سال گذشته. یک‌پنجم برق اروپا به وسیله نیروگاه‌های گازی تولید می‌شود و کاهش عرضه گاز از سوی روسیه باعث گرانی‌ها شده است.

کارشناسان انگلیسی درباره وقوع فاجعه در زمستان به دلیل تورم روزافزون و قبض‌های برق و آب بسیار بالا هشدار داده اند و درباره آسیب‌های متعدد بر خانوارهای انگلیسی ابراز نگرانی می‌کنند. طبق پیش‌بینی جدید آژانس انرژی Auxilione، هزینه های انرژی تا آوریل سال آینده به بیش از 6 هزار پوند افزایش می یابد؛ این یعنی قیمت‌ها در مدت یک سال تقریباً پنج برابر خواهد شد. انگلیس در ۷۰ سال گذشته تنها سه بار تورم دو رقمی را تجربه کرده است، یک بار در جنگ کره در دهه ۱۹۵۰ و سپس دو شوک قیمت نفت در دهه ۱۹۷۰.

کنفدراسیون خدمات بهداشت ملی انگلیس هشدار داد، اگر دولت اقدام فوری برای افزایش قبوض انرژی انجام ندهد، انگلیس ممکن است با بحران انسانی همراه با مرگ و میر بیش از حد مردم و افزایش نابرابری مواجه شود. همچنین اگر مردم توانایی پرداخت قبوض برق و گاز خود را نداشته باشند، تمام انرژی بخش‌های مراقبت‌ بهداشتی و اجتماعی کشور صرف رفع و رجوع کردن این فاجعه خواهد شد.

برای بررسی این موضوع و ابعاد بحران انرژی در اروپا و به طور خاص انگلیس با ابوالفضل بهشتی، عضو اتاق فکر اتحادیه اروپا و مشاور عالی خانه مردم اروپا در بروکسل گفت‌وگو کرده ایم که مشروح آن بیان می شود.
 

راهبرد معاصر: گزارش ها نشان می دهد انگلیس وضع وخیمی در زمینه انرژی در آستانه فصل سرما دارد. با توجه به حضورتان در اروپا، فضای آنجا را چگونه ارزیابی می کنید؟

بهشتی: اوضاع خوبی نیست. بخش پژوهشی پارلمان انگلیس در گزارشی آماری اعلام کرد، از آغاز سال جاری میلادی تاکنون تورم در این کشور 10 درصد افزایش یافته است، ولی به‌طور کلی در گزارش‌های غیررسمی عنوان شده میزان تورم در انگلیس بیش از 10 درصد است.

گزارش‌های رسانه‌ای نشان می‌دهد تورم در این کشور به‌صورت تصاعدی در حال افزایش و آماری بی‌سابقه است. آمارها در انگلیس معمولاً غیررسمی و غیرواقعی است، زیرا بر واقعیت‌ها سرپوش می‌گذارند تا از شورش‌ها و ناآرامی‌های داخلی جلوگیری کنند.

با تحریم روسیه، تأمین مواد غذایی و خواروبار در انگلیس با مشکلات عدیده‌ای مواجه شده و زنگ خطر را برای انگلیسی‌ها به صدا درآورده است

راهبرد معاصر: با توجه به این موضوع تحریم روسیه نتیجه عکس برای غربی ها داشته و آنها را دچار مشکلات عدیده ای در حوزه تأمین انرزی کرده است.

بهشتی: دقیقاً. وضعیت در اروپا ‌همین‌گونه است و آمار رسمی معمولاً پایین‌تر از حد واقعی بحران را نشان می‌دهد. این بحران نتیجه مستقیم بحران‌آفرینی غرب در اوکراین و تحریم روسیه است. روس‌ها در مقابل تحریم ناتو مجبور شدند دست به کار شوند و اقدام متقابل تحریمی روسیه باعث شده است شاهد افزایش قیمت‌های انرژی و تورم در اروپا باشیم که زندگی خصوصی و عمومی مردم و دستگاه‌های خدمات خصوصی و دولتی را با مشکل مواجه کرده است.

با تحریم روسیه، تأمین مواد غذایی و خواروبار در انگلیس با مشکلات عدیده‌ای مواجه شده و زنگ خطر را برای انگلیسی‌ها به صدا درآورده است. بعضی کالاهای خوراکی هم زمان با افزایش نرخ تورم و بالا رفتن قیمت کالاها شاهد تورم 30 درصدی و تا این حد اوضاع نگران‌کننده است. مردم برای جبران کمبود مواد غذایی به مغازه‌ها و رستوران‌ها حمله‌ور می‌شوند و مشکلات داخلی و ناهنجاری‌های اجتماعی گریبانگیر لندن‌نشینان شده است.

با افزایش بحران در انگلیس مردم سایر کشورهای اروپایی نگران شده‌اند و این درحالی است که دولت‌های اروپایی سعی می‌کنند آمارهای واقعی را از مردم کتمان کنند. منابع نفتی آمریکا کاهش، قیمت حامل‌های انرژی افزایش یافته و مجموع این عوامل بار روانی جوامع اروپایی و آمریکایی را برهم زده است.

راهبرد معاصر: در آستانه فصل سرما قرار داریم و انتظار می رود مردم بیش از گذشته برای تدمین مایحتاج خود به سوپرمارکتها مراجعه کنند. آیا دولتهای اروپایی توانسته اند نیاز غذایی مردم را تأمین کنند؟

بهشتی: اوضاع اسفبار است و انبار کالاها و مواد غذایی در اروپا و آمریکا هر روز خالی‌تر می‌شود. درواقع هر چه به پایان تعطیلات تابستانی، آغاز کار و فعالیت مردم نزدیک می‌شویم و فصل پاییز و سرما از راه می‌رسد، وضعیت جوامع اروپایی بدتر می‌شود.

خودمان هم در بازارهای اروپا چنین مشکلاتی داریم، زمانی خریدی را در هر کشور اروپایی به‌ویژه در فرانسه و بلژیک انجام می دادیم و مثلاً یک ماه پیش 50 یورو بود، ولی الان با 65 یورو همان کالا را می‌خریم. طبعاً تورم و نرخ کالاهای غذایی و غیرغذایی بیش از حد افزایش یافته است. اگر نسبت به امروز مقایسه کنید همان 50 یورو ممکن است 65، 68 یا حتی 70 یورو شده باشد.

راهبرد معاصر: دولت های اروپایی تسهیلاتی در نظر گرفته اند؟ اگر تسهیلات پاسخگوی نیازها نباشد چه اتفاقی خواهد افتاد؟

بهشتی: کشورهای اروپایی درصدد برآمدند به حساب خانواده‌هایی که آسیب‌پذیر هستند پولی واریز کنند تا آشوب ایجاد نشود و بتوانند قدرت خرید را در زمینه کالاهای مورد نیاز خانواده افزایش دهند، ولی این راهکار نمی‌تواند پایدار باشد، زیرا بودجه دولتها در سطحی نیست که بتوانند همه جامعه را پوشش دهند. در هر صورت  تلاش می کنند با واریز پول به حساب‌های خانواده ها جلوی آشوب‌های اجتماعی را بگیرند؛ هرچند در اروپا ازجمله انگلستان تظاهرات به راه افتاده است.

انتظار می‌رود با ادامه این روند شاهد تظاهرات خیابانی و آشوب باشیم و مشابه این وضعیت در آمریکا مورد انتظار است. به‌تازگی آشوب‌ها در فرانسه افزایش یافته و مقام‌های فرانسوی نگران بحران انرژی و تأمین کالاهای اساسی مردم هستند.

راهبرد معاصر: به نظر شما به تأخیر افتادن مذاکرات رفع تحریم ها و کارشکنی غرب در اوضاع بحرانی اروپا تا چه حد تأثیرگذار است؟

بهشتی: قطعاً تأثیر مستقیم دارد. توجه داشته باشید، اگر صادرات نفت ایران به بازارهای اروپایی انجام نشود، مشکلات غربی‌ها بیشتر می‌شود و بهای نفت افزایش خواهد یافت. آمریکا مجبور است تعامل با ایران را بپذیرد و زیر فشار اروپا هم قرار خواهد گرفت، ولی ایران باید با سیاست‌های اصولی خود با توافق رفتار کند و بداند در این برهه از زمان دست برتر را در اختیار دارد.

وضعیت در انگلستان بحرانی است و هر روز بحرانی‌تر می‌شود و در ایران باید از این فضا استفاده کرد. برجام فضایی برای سوءاستفاده غربی ها ایجاد کرد و اکنون ایران باید بهترین استفاده را از وضعیت اروپایی ها ببرد، غربی هایی که چندین سال علیه کشورمان جنایت و تحریم کردند. وضعیت غرب بحرانی شده و بحرانی‌تر خواهد شد و باید مطالبات ایران از حالت تدافعی به حالت تهاجمی درآید و حتی مطالبات فرا برجام داشته باشیم. غربی ها به شدت به توافق با ایران بر سر برجام نیاز دارند.

غرب در قبال بحران اوکراین اشتباهات فاحشی انجام داد و حتی میان غربی‌ها درگیری لفظی رخ داده است تا بتوانند به‌نوعی بازگشت آمریکا به برجام را رقم بزنند. ایران دست برتر را در موضوع رفع تحریم‌ها دارد و غربی‌ها به این توافق نیاز دارند و باید مراقب بود وارد بازی غربی‌ها برای دست کشیدن از حقوق خود نشویم.

انتظار می‌رود با ادامه این روند شاهد تظاهرات خیابانی و آشوب باشیم و مشابه این وضعیت در آمریکا مورد انتظار است. به‌تازگی آشوب‌ها در فرانسه افزایش یافته و مقام‌های فرانسوی نگران بحران انرژی و تأمین کالاهای اساسی مردم هستند

راهبرد معاصر: چرا این اخبار و بحران انرژی در اروپا بازتاب رسانه ای ندارد؟

بهشتی: انگلستان این اخبار را پوشش نمی دهد، زیرا در این کشور فضای سانسور حاکم است. البته اختلافی میان فرانسه و انگلستان وجود دارد و منابع فرانسوی درباره وضعیت لندن می‌گویند آشوب به راه افتاده، ولی در فرانسه و سایر کشورهای اروپایی همین وضعیت وجود دارد.

راهبرد معاصر: بخشی از بحران اروپا ناشی از یکجانبه گرایی آمریکا در وارد کردن غرب به تقابل با روسیه است. آیا غربیها از سران آمریکا بابت این رویکرد انتقاد کرده اند؟

بهشتی: واقعیت اجتناب‌ناپذیر در اروپا وجود دارد و آن اینکه همیشه تابع دستورات آمریکا هستند و این تابعیت محض آنها را به این وضعیت بحرانی رسانده است. سران اروپایی شنیده شده از واشنگتن انتقاد کرده اند که آمریکایی‌ها، آنها را به این وضعیت کشانده اند، زیرا اروپا با اوکراین ارتباط سرزمینی دارد، ولی آمریکایی‌ها آن سوی دنیا از نظر خواروبار مشکلی ندارند و با سیاست های خود اروپا را با اوکراین درگیر مشکلات عدیده ای کرده است.

اختلافات لفظی میان مقام های آمریکایی و اروپایی ‌شدت گرفته و فزاینده است. البته این قبیل مسائل در مقابل دوربین رسانه ها گفته نمی‌شود، ولی گه‌گاه می‌توان از لابه لای گزارش ها سیگنال هایی دال بر آن دریافت.

نکته مهم اینکه با افزایش بحران در غرب، بانک‌های اروپایی دیگر به سادگی به کسی وام نمی‌دهند و انتظار ورشکستگی بانک‌ها و فروپاشی مالی اقتصادهای اروپایی قابل پیش‌بینی است. این وضعیت مردم را ترغیب کرده پول های خود را از بانک ها بیرون بکشند و بانک ها با چالش مواجه شده اند.

در حال حاضر انگلستان یکی از مقروض‌ترین و بدهکارترین کشورهای اروپایی است و توان اینکه بتواند مردم خود را تأمین کند، ندارد.