توافق مرزبندی و تنگ شدن عرصه مانور صهیونیست‌ها در دریای مدیترانه

به گزارش راهبرد معاصر، مسئله مناقشه مرزی لبنان و فلسطین اشغالی در دریا تقریبا در مرحله حل و فصل قرار دارد و اگر تحول جدیدی رخ ندهد هفته آینده و در روزهای پایانی اکتبر جاری قرارداد توافق غیرمستقیم میان بیروت و تل‌آویو به امضا می‌رسد. قرار است طرف لبنانی و اسرائیلی هریک به طور جداگانه دو نسخه از توافق مرزبندی را امضا کرده و آنها را تحویل دولت آمریکا و سازمان ملل بدهند.

اما گذشته از اینکه لبنان به همت مقاومت و رهبری آن موفق شد ثروت‌های نفتی و گازی خود را پس بگیرد و مردم این کشور برای خروج از بحران اقتصادی با استفاده از منابع طبیعی خود امیدوار شوند، به نظر می‌رسد که توافق مرزبندی با فلسطین اشغالی برای تعیین مرزها، نتایج دیگری نیز برای لبنان داشته است.

آغاز مقدمه تعیین مرزهای دریایی لبنان و سوریه

روزنامه الاخبار امروز گزارش داد که دو روز قبل «میشل عون» رئیس جمهوری لبنان و «بشار اسد» رئیس جمهوری سوریه طی یک تماس تلفنی درباره ترسیم مرزهای دریایی میان دو کشور گفتگو کرده‌اند. طبق صحبت‌هایی که میان روسای جمهور سوریه و لبنان صورت گرفت دو طرف در حال آماده‌سازی اسناد مربوط به مختصات جغرافیایی و خطوط ویژه مناطق اقتصادی خود در مرزهای دریایی هستند. همچنین توافق شد که هیئت‌هایی نیز برای پیگیری این پرونده در لبنان و سوریه تشکیل شود. البته از آنجایی که بر خلاف توافق مرزبندی لبنان و فلسطین اشغالی، لبنان و سوریه دو کشور برادر و دوست بوده و روابط رسمی با یکدیگر دارند توافقنامه تعیین مرزهای آنها به شکل دوجانبه و بدون حضور هیچگونه میانجی انجام خواهد شد.

از سوی دیگر هفته گذشته بعد از اینکه طرف‌های لبنانی و صهیونیستی موافقت نهایی خود را با پیش‌نویس توافق مرزبندی که توسط آموس هوکشتاین، فرستاده آمریکایی تهیه شده بود اعلام کردند، وزارت خارجه قبرس نامه‌ای رسمی به لبنان فرستاده و خواستار آغاز گفتگو میان دو کشور برای اصلاح مرزها با توجه به توافق مرزبندی لبنان و فلسطین اشغالی شد.

طبق پیام وزارت خارجه قبرس، این کشور قرار است یک تیم فنی برای مذاکره با لبنان درباره اصلاح مرزهای دریایی به بیروت بفرستد که طرف لبنانی خواسته این اقدام تا هفته آینده و بعد از تثبیت توافق مرزبندی با فلسطین اشغالی به تعویق بیفتد. بنابراین لبنان و قبرس به زودی مذاکرات خود درباره «اصلاح نقاط مرزی» را آغاز خواهند کرد و بعد از آن سازمان ملل وارد این خط می‌شود. البته هنوز مشخص نیست که آیا قرار است یک توافق فنی جدید درباره مرزهای دریایی لبنان و قبرس امضا گردد یا اینکه صرفا یک اصلاحیه به توافق سال 2007 در این زمینه ضمیمه می‌شود. همچنین مقامات قبرسی از رژیم صهیونیستی خواسته‌اند تا نتیجه توافق مرزبندی با لبنان را به آنها ابلاغ کنند و به دنبال آن قبرس خوستار اصلاح توافق ترسیم مرزهای دریایی خود با فلسطین اشغالی نیز شده است.

البته انگیزه قبرس و سوریه برای تعیین مرزهای دریایی با لبنان کاملا متفاوت از یکدیگر است؛ چرا که قبرس متحد رژیم صهیونیستی در حوزه مدیترانه محسوب می‌شود، درحالی که سوریه این رژیم را دشمن و لبنان را دوست خود می‌داند و در مسئله مرزبندی دریایی نیز اهداف دوستانه و دوجانبه با لبنان را دنبال می‌کند.

اما با توجه به اینکه بلافاصله بعد از انجام توافق مرزی لبنان و فلسطین اشغالی قرار است لبنانی‌ها تکلیف مرزهای دریایی خود با قبرس و سوریه را نیز روشن کنند می‌توان پیش‌بینی کرد لبنان برای یک بهره‌برداری بزرگ از دریای مدیترانه و قرار گرفتن در مسیر حل بحران اقتصادی و مالی خفقان‌آور خود آماده می‌شود.

اهمیت دریای مدیترانه در بازار انرژی

در این زمینه بهتر است نگاهی به اهمیت دریای مدیترانه در بازار انرژی بیاندازیم. دریای مدیترانه یکی از بزرگترین دریاهای جهان محسوب می‌شود که سواحل آن میان سه قاره اروپا، آفریقا و آسیا مشترک است. این دریای بزرگ جدا از این که یک شاهراه ارتباطی دریایی محسوب می‌شود، از منابع غنی انرژی به ویژه گاز برخوردار است و همین مساله اهمیت آن را صد چندان کرده است. غنی‌ترین منابع گازی دریای مدیترانه در بخش شرقی آن قرار دارد که مرزهای آبی مشترک ترکیه، سوریه، لبنان، فلسطین اشغالی و غزه، مصر و قبرس است.

پژوهش‌ها از کشف حدود 60 تریلیون فوت مکعب گاز در حوزه دریای مدیترانه خبر می‌دهند. بررسی‌های زمین‌شناسی موسسات آمریکایی می‌گوید این پهنه آبی حدود 122 تریلیون فوت مکعب گاز و 1.7 تریلیون بشکه نفت خام در خود جای داده است. میزان گاز موجود در اعماق دریای مدیترانه قادر است پاسخگوی مصرف گاز کل اتحادیه اروپا برای 76 سال باشد. این در حالی است که تقاضای سالانه اروپا برای گاز قبل از بحران اوکراین حدود 400 میلیارد متر مکعب بود و روسیه بیش از 40 درصد از این مقدار را تامین می‌کرد.

بنا به گزارش‌های آماری سازمان زمین شناسی آمریکا در سال 2010 منطقه شرقی مدیترانه با داشتن حداقل 122 و حداکثر 227 تریلیون متر مکعب گاز طبیعی بیشترین میزان انرژی مدفون در این دریا را به خود اختصاص داده است. همچنین ذخایر نفتی این منطقه حداقل 1.7 و حداکثر 3.7 میلیارد بشکه برآورد شده است.

البته عملیات بهره برداری و تولید از منابع انرژی مدیترانه هنوز در مراحل اولیه خود قرار دارد و زود است پیش‌بینی دقیقی درباره میزان اثرگذاری این منابع بر بازار کلی جهانی انرژی و اثرات مستقیم و غیرمستقیم آن بر معادلات سیاسی و اقتصادی ارائه کرد، اما نشانه‌های موجود حکایت از جایگاه مهم این حوزه انرژی در آینده‌ای نه چندان دور دارد.

همچنین منابع عظیم انرژی شرق دریای مدیترانه در مقایسه با منابع روسیه، ایران و قطر و دیگر کشورها اندک است، اما با توجه به حجم این ذخایر، احتمال بالای افزایش آن در آینده و قرار گرفتن در موقعیتی ژئوپلتیکی حساس می‌تواند نقش موثری در بازار انرژی جهان بازی کند، و به تبع آن نیز آثاری مهم بر معادلات سیاسی، اقتصادی و امنیتی منطقه بگذارد.

عرصه مانور صهیونیست‌ها در دریای مدیترانه تنگ می‌شود

پیش از این رژیم صهیونیستی یکی از ذینفعان بزرگ منابع انرژی مدفون در دریای مدیترانه بود و با توجه به اوضاع بحرانی که به ویژه طی یک دهه گذشته لبنان و سوریه از سر می‌گذراندند فرصت زیادی برای بهره‌برداری از ثروت‌های نفتی و گازی مدیترانه داشت و در این فکر بود که تبدیل به یکی از قطب‌های بازار جهانی انرژی شده و به دنبال آن در تحولات سیاسی و اقتصادی منطقه نقش‌آفرینی کند.

بعد از بحران بزرگ انرژی در آمریکا و اروپا در نتیجه جنگ اوکراین نیز اسرائیل تلاش داشت با استخراج گاز از سراسر منطقه مورد مناقشه با لبنان، خود را به عنوان یکی از جایگزین‌های منابع گازی روسیه در اروپا معرفی کند. این رژیم همچنین تلاش داشت که همزمان از طریق احداث دو خط لوله (قبرس و ترکیه) گاز را به بازار پرمصرف اروپا صادر کند.

اما در شرایط فعلی و بعد از موفقیت لبنان در عقب راندن تل آویو از مرزهای دریایی این کشور و احیای ثروت‌های نفتی و گازی خود و همچنین در سایه توافق جدیدی که قرار است بیروت و دمشق در راستای منافع اقتصادی دو طرف و در سایه روابط دوجانبه برای تعیین مرزهای دریایی لبنان و سوریه امضا کنند، عرصه مانور برای صهیونیست‌ها و متحدانشان در دریای مدیترانه تنگ‌تر خواهد شد. کارشناسان اقتصادی لبنان معتقدند که این کشور می‌تواند با بهره‌مندی از منابع انرژی خود در دریای مدیترانه در جمع کشورهای نفتی منطقه قرار بگیرد و دست کم بحران سوخت و برق خود را حل کند./ تسنیم