پرده‌برداری از سیاست ریاض برای نفوذ به آفریقا
یک پژوهشگر آمریکایی در تحلیلی نوشت: به نظر می‌رسد که ریاض پس از حدود یک دهه رقابت با ترکیه و ایران و قطر برای تحکیم نفوذ منطقه‌ای، به دنبال نفوذ در قاره آفریقا به شیوه‌های مختلف است.
به گزارش راهبرد معاصر، «نیک کیمبل» پژوهشگر دانشگاه هاروارد درباره سیاست خاص عربستان برای نفوذ در قاره آفریقا آورده است: بحران اوکراین و تأثیر آن بر بازارهای انرژی سبب شد که عربستان بار دیگر در مرکز توجه جهانی قرار بگیرد و به نوبه خود توانست از این فرصت برای کناره گرفتن از اختلافات گذشته استفاده کند و رویکرد منطقه‌ای تازه‌ای بر اساس مانورهای دیپلماتیک و مدیریت اقتصادی در پیش بگیرد.
این تحول در راهبرد عربستان را به طور خاص در قاره آفریقا که در حال تبدیل شدن به یک قدرت اقتصادی نوپاست، می‌بینیم.
عربستان از دیرباز روابط خوبی با کشورهای آفریقایی داشته و از میان 55 کشور آفریقایی، 40 کشور در ریاض سفارت دارند و عربستان هم در 35 کشور آفریقایی سفارت دارد. همچنین 25 کشور آفریقایی عضو سازمان همکاری اسلامی هستند که دبیرخانه مرکزی آن در جده است.
از زمان پادشاهی سلمان بن عبدالعزیز شماری از مقامات ارشد آفریقایی به عربستان سفر کرده‌اند.
از سوی دیگر صندوق توسعه عربستان، پروژه‌های عظیمی را در کشورهای آفریقایی اجرا کرده که سبب تقویت منابع مالی صندوق توسعه آفریقا شده است.بیشتر وام‌های صندوق توسعه عربستان به سودان، موریتانی، سنگال، الجزایر، مغرب و تونس پرداخت شده است.
با توجه به اهمیت همکاری و هماهنگی آفریقا و عربستان، پیش‌بینی می‌شود که در نشست آتی سران عربستان و کشورهای آفریقایی که در سال جاری میلادی برگزار خواهد شد، توافقات و سندهای همکاری بیشتری امضا شود.
تقویت روابط عربستان با آفریقا به ریاض در چیرگی بر نقاط ضعف مهمی کمک کرد که مهم‌ترین آنها موضوع امنیت غذایی بود.
عربستان در تأمین مواد غذایی به شرکایی وابسته است که فاصله جغرافیایی بسیاری با این کشور عربی دارند، اما اکنون آفریقا به زمین حاصلخیز برای پرورش مواد غذایی مورد نیاز عربستان تبدیل شده است.
ابتکار عمل ملک عبدالله برای سرمایه‌گذاری عربستان در کشاورزی فراسرزمینی در سال 2008 سبب تشویق شهروندان عربستانی به خرید زمین‌های کشاورزی در آفریقا شد. به طور خاص، شمار بسیاری از سرمایه‌گذاران عربستانی در اتیوپی و سودان، زمین‌های کشاورزی فعالیت کردند.
از سوی دیگر، عربستان و امارات در سال 2017 با جیبوتی درباره راه‌اندازی پایگاه نظامی به توافق رسیدند و تکرار چنین توافقی با چند کشور دیگر کمربند امنیتی مهمی در منطقه سرمایه‌گذاری‌اش فراهم کرد.
همچنین عربستان 20 میلیون دلار نفت با قیمت پایین به زامبیا می‌فروشد که نشان می‌دهد از ذخایر عظیم نفتی خود برای تحقق اهداف راهبردی استفاده می‌کند.
قدرت نرم
پژوهشگر آمریکایی در ادامه به فعالیت‌های مذهبی سعودی برای تاثیرگذاری بر ملت‌های آفریقایی با هزینه‌های مالی هنگفت اشاره کرده و می‌افزاید: جدا از همه اینها، عربستان از تبلیغات دینی برای جذب ساکنان قاره آفریقا که 446 میلیون مسلمان اکثرا سُنی در آن به سر می برند، استفاده می‌کند.
این رویکرد عربستان را در حمایت از برخی احزاب در آفریقا هم می‌بینیم. مثلا در نیجریه، عربستان از جنبش اسلام‌گرای «ایزالا» حمایت کرد که تلاشی روشن برای تحکیم جای پای راهبردی و ایدئولوژیک در میان مسلمانان آفریقا بود.
نیاز به تأمین مواد غذایی سبب شد که عربستان با جزئیات بیشتری در مسائل آفریقا دخالت کند و با تبلیغات دینی و سیاسی در پی از میدان خارج کردن رقبا و از همه مهم‌تر ایران باشد.
عربستان در این راستا از مساجد و نهادهای دینی اسلامی در آفریقا حمایت می‌کند و در سراسر آفریقا شبکه وسیعی را ایجاد کرده که به ریاض اجازه دخالت در امور کشورهای آفریقایی را می‌دهد.
مثلا همین حمایت مالی و سیاسی از گروه‌های دینی سنی سبب تقویت نزاع طایفه‌ای در نیجریه شد.
عربستان با ترکیه،مصر و ایران هم برای نفوذ در آفریقا رقابت می‌کند. جالب توجه است که دخالت عربستان در مسائل کشورهای شرق آفریقا ورود به منطقه نفوذ قاهره است.
پیش تر مصر به تلاش‌های عربستان در تأسیس پایگاه نظامی در جیبوتی و اتیوپی به دیده تردید نگاه کرده بود.
ترکیه هم که بر سر رهبری جهان اسلام(کشورهای سنی‌مذهب) با عربستان رقابت می‌کند تلاش‌های بسیاری برای نفوذ اقتصادی و نظامی در آفریقا انجام داده است.همزمان عربستان با متحد خود در شورای همکاری، یعنی با امارات نیز در این باره رقابت سرسختانه‌ای دارد./ تسنیم