بازتاب عضویت ایران در بریکس در رسانه‌های خارجی

به گزارش راهبرد معاصر؛ برای اینکه متوجه شویم چرا گروه بریکس وعده تغییر توازن قدرت در جهان را می‌دهد، نگاهی به نظر رسانه‌ها و تحلیلگران درباره این گروه می‌پردازیم.

نشست بریکس از روز سه‌شنبه 31 مرداد ماه تا پنج‌شنبه 2 شهریور ماه (22 تا 24 اگوست) در پایتخت آفریقای جنوبی برگزار شد و نتیجه این نشست تصمیم برای گسترش روابط اقتصادی این گروه در مقیاس بزرگ بود.

از سال آینده قرار است که 6 کشور آرژانتین، ایران، عربستان سعودی، مصر، اتیوپی و امارات به این سازمان بپیوندند. 17 کشور دیگر هم خواهان پیوستن به این گروه هستند.

تصمیم پیوستن 6 کشور به این بلوک از اول ژانویه سال آینده توسط سیریل رامافوزا، رئیس‌جمهور آفریقای جنوبی در آخرین روز اجلاس سالانه بریکس که در حال حاضر شامل برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی است، اعلام شد.

در حال حاضر، بریکس 41 درصد جمعیت جهان، 30 درصد تولیدناخالص داخلی و 16 درصد حجم مبادلات تجاری جهان را در اختیار دارد. کشورهای عضو بریکس موتور اصلی رشد اقتصادی در جهان در چند سال گذشته بوده‌اند.

با ورود 6 کشور، تعداد کل اعضای این گروه از 5 کشور فعلی به 11 کشور خواهد رسید. حدود 40 کشور علاقه دارند به بریکس بپیوندند که از این میان 23 کشور به طور رسمی برای عضویت درخواست داده‌اند.

بیانیه ژوهانسبورگ که در پایان این نشست به تصویب رسید، به این معنی است، این سازمان قصد دارد استفاده از ارزهای ملی را در مبادلات تجاری توسعه داده و همکاری میان کشورها را در زمینه‌هایی نظیر ورزش، گردشگری و امنیت گسترش دهد.

به نوشته این گزارش، میدان مغناطیسی بریکس تمام کشورهای اصلی جهان را به مدار خود خواهد کشاند و ترکیب جدید این سازمان 80 درصد از تولید نفت جهان را کنترل خواهد کرد. این امر تحت تاثیر پیوستن ایران، عربستان و امارات خواهد بود.

همینطور رشد تولیدناخالص داخلی این گروه 30 درصد تولیدناخالص داخلی جهان خواهد بود و از 30 تریلیون دلار فراتر خواهد رفت. پس از پیوستن این کشورها از ابتدای ماه ژانویه 2024، جمعیت کشورهای عضو بریکس 5 برابر جمعیت کشورهای گروه 7 خواهد شد.

رسانه روس ‌زبان لایف در این رابطه نوشت، نخستین واکنش سیاست‌مداران و رسانه‌های غربی هم اکنون نشان از سوءتفاهم و سردرگمی دارد.

برلینر سایتونگ، روزنامه محافظه‌کار آلمانی‌زبان چاپ برلین، گسترش بریکس را شکست شخصی اورسولا فون درلاین و جوزپ بورل دانسته است.

به نوشته این روزنامه، به زودی، نزدیک به نیمی از بشریت، از جمله برخی از اقتصادهایی که سریع‌ترین رشد را دارند، به این «اتحاد واقعا جهانی» خواهند پیوست.

بنابراین، رئیس دیپلماسی اروپایی که «اروپا را باغ و باقی جهان را جنگل می‌داند» باید «محدودیت‌های قدرت اتحادیه اروپا را درک کند».

این روزنامه آلمانی نوشت: «دورانی که اروپا می‌توانست بر جهان مسلط شود، مدت‌هاست گذشته است.»

روزنامه انگلیسی گاردین در این باره نوشت، 23 کشور به صورت رسمی از سراسر «جنوب جهانی» برای پیوستن به این گروه درخواست داد‌ه‌اند. این اجلاس همچنین با حضور 50 نفر از سران دولت برگزار شد و به گفته رهبران بریکس بر جذابیت آن افزود.

به نوشته پایگاه «سیاست» هند، تصمیم برای گسترش این بلوک، تلاشی برای تغییر شکل حکمرانی در جهان و در عین حال قرار دادن صدای «جنوب جهانی» (Global South) به عنوان یک منطقه با اولویت اصلی برای پیشبرد برنامه کلی توسعه تلقی می‌شود.

Global South به صورت کلی به کشورهایی در مناطق آفریقا، آمریکای لاتین و دریای کارائیب گفته می‌شود.

مقامات آمریکا احتمال تبدیل شدن بریکس به یک رقیب ژئوپلیتیکی را کمرنگ جلوه می‌دهند و کم اهمیت می‌دانند زیرا آن را مجموعه متنوعی از کشورهای دوست و رقیب می‌دانند اما رهبران بریکس با وجود اختلاف‌ نظرها، اعتقاد مشترکی هم دارند مبنی بر اینکه سیستم بین‌المللی تحت تسلط غرب و موسسات غربی منافع کشورهای در حال توسعه را تامین نمی‌کنند.

روزنامه وال استریت ژورنال، پیوستن 6 کشور دیگر به بریکس را پشت‌پرده رویارویی با غرب و پیروزی چین و روسیه خواند؛ بنابراین، مسکو به دنبال راه‌هایی برای تضعیف تاثیر تحریم‌های غرب است.

نشریه نیوزویک نیز نوشت، پکن و مسکو از این نشست به عنوان فرصتی برای ضربه زدن به آمریکا استفاده کردند و پتانسیل پیامدهای راهبردی جدی برای واشنگتن به وضوح وجود دارد.

به نوشته روزنامه نیویورک تایمز نیز بریکس به دنبال به چالش کشیدن تسلط مکان‌های تحت تسلط غرب نظیر گروه 7 و بانک جهانی است.

واکنش و ناامیدی سیاستمداران غربی قابل درک است. روسیه و چین از گسترش بریکس حمایت کردند، برزیل و هند موضع محتاطانه‌تری داشتند، چراکه این 2 کشور روابط قوی با سازمان‌های اقتصادی غربی دارند.

اتحادیه اروپا امید داشت، نتایج این نشست چندان زیاد نباشد؛ نتیجه اجلاس سران در ژوهانسبورگ طعم ناخوشایندی برای جوزپ بورل، رئیس پارلمان اروپا به دنبال داشت. اعضای جدید بریکس مانند ایران برای اروپا دردسرساز هستند و کشوری مانند عربستان و منابع آن برای اتحادیه اروپا و آمریکا بسیار مهم هستند.

آندری سوزدالتسف، دانشیار دانشکده اقتصاد جهانی و سیاست جهانی در مدرسه عالی اقتصاد، توضیح داد، سیاستمداران اروپایی به خوبی می‌دانند که اتحاد یک واقعیت جایگزین ایجاد می‌کند که در آن، دیگر جایی برای غرب وجود نخواهد داشت.

در این اجلاس بریکس بر جایگاه بین‌المللی و جذابیت آن تاکید شده است. گئورگ میرزایان، دانشیار دانشگاه در ائمور اقتصاد تاکید کرد، نتایج این نشست ضربه‌ای به تلاش‌های آمریکا برای تقویت نفوذ خود در کشورهای در حال توسعه بود.

به لحاظ یکپارچگی، بریکس حتی در سطح ناتو، اتحادیه اروپا یا گروه 7 نیست اما حقیقت این است که اتحاد کشورهای در حال توسعه میدان جذابی برای جذب سایر کشورهاست و تهدیدی برای جهان آمریکا محور است.

این گروه در سپتامبر 2006 شکل گرفت و در ابتدا شامل برزیل، روسیه، هند و چین (BRIC) بود؛ پس از اینکه آفریقای جنوبی در سپتامبر 2010 به عنوان عضو دائم پذیرفته شد، به BRICS تغییر نام داد.

ریاست نشست بعدی را روسیه برعهده خواهد داشت./فارس