کاوش یک «شهر گمشده» در اعماق اقیانوس

به گزارش راهبرد معاصر؛  نزدیک به قله‌ی یک کوه در زیر آب در غرب خط الراس میانی اقیانوس اطلس، منظره‌ای ناهموار از برج‌های صخره‌ای از تاریکی سر برآورده است که دیوار‌ها و ستون‌های کربناته آن‌ها در نور وسیله نقلیه‌ای که از راه دور برای کاوش فرستاده شده، به رنگ آبی درآمده است.

ارتفاع این برج‌ها متغیر است و برخی از آن‌ها تا ارتفاع ۶۰ متر نیز می‌رسند. پژوهشگران می‌گویند این یک «شهر گمشده» در اعماق اقیانوس است.

میدان گرمابی (هیدروترمال) شهر گمشده که در سال ۲۰۰۰ توسط دانشمندان کشف شد، در عمق بیش از ۷۰۰ متری زیر سطح آب قرار دارد و طولانی‌ترین محیط تهویه شناخته شده در اقیانوس است. تاکنون هرگز هیچ چیز دیگری مانند آن پیدا نشده است.

میدان گرمابی شهر گمشده که اغلب به آن «شهر گمشده» گفته می‌شود، منطقه‌ای از دریچه‌های گرمابی قلیایی دریایی است که در توده آتلانتیس در تقاطع بین خط الراس میانی آتلانتیک و گسل تبدیل آتلانتیس در اقیانوس اطلس واقع شده است. این محل میزبان سنگ‌های آذرین فعال و غیرفعالی است که مولکول‌های ساده زیادی مانند متان و هیدروژن تولید می‌کنند که برای حیات میکروبی ضروری هستند. به این ترتیب، از آن به عنوان یکی از مکان‌های اصلی برای بررسی منشاء حیات بر روی زمین و دیگر سیارات مشابه آن یاد می‌شود.

گوشته‌ی زمین در این قسمت رو به بالا می‌آید و برای حداقل ۱۲۰ هزار سال و شاید بیشتر با آب دریا واکنش نشان داده و هیدروژن، متان و سایر گاز‌های محلول را به اقیانوس پمپاژ کرده است.

در شکاف‌های دریچه‌های این میدان گرمابی، هیدروکربن‌ها جوامع میکروبی جدید را حتی بدون حضور اکسیژن تغذیه می‌کنند.

کوره‌هایی که گاز‌هایی با دمای ۴۰ درجه سانتیگراد را به اقیانوس پرتاب می‌کنند، محل زندگی جمعیت فراوانی از حلزون‌ها و سخت‌پوستان هستند. حیوانات بزرگتر مانند خرچنگ، میگو، خارپشت دریایی و مارماهی در این منطقه نادر هستند، اما وجود دارند.

با وجود طبیعت خشن این محیط، به نظر می‌رسد که مملو از زندگی است و پژوهشگران فکر می‌کنند ارزش توجه و محافظت از جانب ما را دارد.

در حالی که میدان‌های گرمابی دیگری مانند این احتمالاً در جای دیگری از اقیانوس‌های جهان نیز وجود دارد، این تنها میدان این چنینی است که کاوشگر‌ها تاکنون توانسته‌اند آن را کاوش کنند.

هیدروکربن‌های تولید شده توسط دریچه‌های شهر گمشده از دی اکسید کربن اتمسفر یا نور خورشید تشکیل نشده‌اند، بلکه از واکنش‌های شیمیایی در اعماق بستر دریا به وجود آمده‌اند.

از آنجایی که هیدروکربن‌ها بلوک‌های سازنده حیات هستند، این احتمال را مطرح می‌کند که حیات روی زمین از زیستگاهی مانند این سرچشمه گرفته باشد.

یک میکروبیولوژیست به نام ویلیام برازلتون در سال ۲۰۱۸ با اشاره به قمر‌های زحل و مشتری گفت: این نمونه‌ای از نوعی اکوسیستم است که می‌تواند در انسلادوس یا اروپا (قمر‌های مشتری) در همین لحظه فعال باشد و شاید در مریخ در گذشته فعال وجود داشته است.

برخلاف دریچه‌های آتشفشانی زیر آب که دودکش‌های سیاه نامیده می‌شوند و به عنوان اولین زیستگاه احتمالی نیز نام‌گذاری شده‌اند، اکوسیستم شهر گمشده به گرمای ماگما وابسته نیست.

دودکش‌های سیاه عمدتا مواد معدنی غنی از آهن و گوگرد تولید می‌کنند، در حالی که دودکش‌های شهر گمشده تا ۱۰۰ برابر بیشتر هیدروژن و متان تولید می‌کنند.

برج‌های کلسیتی شهر گمشده نیز بسیار بسیار بزرگتر از دودکش‌های سیاه هستند که نشان می‌دهد آن‌ها برای مدت طولانی‌تری فعال بوده‌اند.

بلندترین آن‌ها به نام خدای دریا در داستان‌های اساطیری یونان باستان، پوزایدون نام گرفته است و بیش از ۶۰ متر ارتفاع دارد.

متأسفانه، دانشمندان تنها کسانی نیستند که اجازه فعالیت در این منطقه به آن‌ها داده شده است. در سال ۲۰۱۸ اعلام شد که لهستان حق استخراج از اعماق دریای اطراف شهر گمشده را به دست آورده است. در حالی که هیچ منبع گرانبهایی برای لایروبی در خود این میدان گرمابی وجود ندارد، تخریب محیط اطراف آن می‌تواند عواقب ناخواسته‌ای داشته باشد.

دانشمندان هشدار می‌دهند که هر توده یا تخلیه‌ای که به واسطه این کار ایجاد شود، می‌تواند به راحتی این زیستگاه قابل توجه را نابود کند؛ بنابراین برخی از کارشناسان خواستار ثبت شهر گمشده در فهرست میراث جهانی هستند تا قبل از اینکه دیر شود از شگفتی‌های طبیعی آن محافظت کنند. چرا که شهر گمشده برای ده‌ها هزار سال به عنوان شاهدی بر نیروی پایدار حیات و زندگی روی زمین بوده است. / اس‌ ای